Co to jest tasiemczyca?
Tasiemczyca jest chorobą wywoływaną obecnością w organizmie pasożyta zwanego tasiemcem. Jego nazwa nawiązuje do budowy ciała – jest on cienki, płaski i długi, przypomina więc taśmę. Choroby powodowane przez rozwój pasożytów nazywa się robaczycami, a tasiemczyca należy do robaczyc najczęściej występujących u ludzi.
Nie jest ona spowodowana wirusem czy bakterią, ale właśnie robakiem płaskim, który umiejscawia się w błonie przewodu pokarmowego i tam bytuje i się rozwija.
Tasiemiec ludzki nie posiada własnego przewodu pokarmowego ani otworu gębowego. Zanurzony w treści pokarmowej zalegającej w jelitach, chłonie substancje odżywcze całą powierzchnią swojego ciała. Wśród tasiemców atakujących organizm człowieka wyróżnia się kilka ich rodzajów:
- tasiemiec uzbrojony – najgroźniejszy dla człowieka ze względu na to, że może bytować nie tylko w jelitach, ale i innych narządach, powoduje chorobę zwaną wągrzycą,
- tasiemiec nieuzbrojony,
- tasiemiec karłowaty,
- tasiemiec bąblowcowy,
- tasiemiec bruzdogłowiec szeroki.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD 11 tasiemczyca oznaczona jest symbolem 1F76, przy czym podkategoria:
- 1F76.0 – oznacza tasiemczycę wywołaną tasiemcem uzbrojonym,
- 1F76.1 – tasiemcem nieuzbrojonym,
- 1F76.Y – innymi określonymi tasiemcami,
- 1F76.Z – tasiemcami nieokreślonymi.
Reklama
Przyczyny tasiemczycy
Bezpośrednią przyczyną rozwoju choroby w organizmie jest dostanie się do przewodu pokarmowego robaka płaskiego w postaci larwalnej. Zagnieżdżenie się larw tasiemca w błonie śluzowej jelit umożliwia im wzrost i rozwój i tym samym prowadzi do powstania tasiemczycy.
Sposób wniknięcia do organizmu pasożytniczego robaka polega najczęściej na jego połknięciu z surowym lub niedogotowanym mięsem. Larwy są wielkości pestki ogórka, więc ich zjedzenie może być łatwo niezauważone. Bardziej narażone na zakażenie są osoby spożywające surowe mięso i ryby.
Tasiemcem nieuzbrojonym człowiek zaraża się przeważnie, spożywając mięso wołowe, natomiast uzbrojonym – wieprzowe. Bruzdogłowiec bywa przenoszony przez surowe ryby, a tasiemiec karłowaty – przez skażoną wodę, pokarm lub brudne ręce.
Jak rozprzestrzenia się tasiemczyca? Pośrednimi przyczynami są przede wszystkim:
- brak lub niedostateczna higiena i nieprzestrzeganie zasad sanitarno-epidemiologicznych,
- niedokładność badań mięsa z uboju.
Larwami tasiemca można zarazić się również poprzez kontakt z odchodami zwierząt. Narażeni są na niego np. właściciele psów i kotów.
Reklama
Objawy tasiemczycy
Symptomy choroby wywołanej zagnieżdżeniem robaka płaskiego w organizmie mogą być różne. Wiele zależy od tego, jakiego rodzaju tasiemiec dostał się do przewodu pokarmowego.
Objawy tasiemczycy spowodowanej inwazją tasiemca uzbrojonego zależne są od formy, która bytuje w przewodzie pokarmowym. Jeśli dochodzi do rozwoju w jelitach formy dorosłej, mówimy o teniozie charakteryzującej się:
- bólami brzucha (zwłaszcza tzw. głodowymi),
- nudnościami,
- sporadycznie wymiotami,
- biegunką i/lub zaparciami,
- bólami i zawrotami głowy.
Przy dłużej trwającym zakażeniu stwierdza się:
- zaburzenia rozwoju fizycznego (dzieci),
- spadek masy ciała,
- brak łaknienia,
- anemię,
- osłabienie.
Ciało tasiemca może powodować niedrożność jelit, co wymaga przeprowadzania zabiegu chirurgicznego.
W przypadku gdy człowiek jest żywicielem pośrednim i w jego organizmie rozwijają się larwy tasiemca (wągry) mówimy o cysticerkozie, czyli wągrzycy. Objawy zależne są od lokalizacji wągrów.
Najpoważniejsze konsekwencje wiążą się z inwazją larw w obrębie centralnego układu nerwowego tj. mózgu, rdzenia kręgowego, gałek ocznych. Pojawienie się objawów można obserwować od 6 miesięcy do kilkudziesięciu lat (30) od zarażenia.
Objawy tego rodzaju tasiemczycy u ludzi są gwałtowne, z okresowymi remisjami i zaostrzeniami choroby. Są to:
- sporadyczne drgawki epileptyczne,
- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe,
- ból głowy z zaburzeniami widzenia i nudnościami,
- halucynacje,
- wodogłowie.
Bąblowica – schorzenie wywołane przez tasiemca bąblowcowego – przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. W przypadku lokalizacji pęcherza bąblowca w wątrobie ucisk na drogi żółciowe może wywoływać:
- żółtaczkę,
- zapalenie dróg żółciowych,
- nadciśnienie w krążeniu wrotnym.
W postaci płucnej obserwuje się kaszel, ból w klatce piersiowej, spłycenie oddechu. W mózgu objawy bąblowicy przypominają objawy rozwoju choroby nowotworowej.
Hymenolepioza wywoływana jest obecnością tasiemca karłowatego i również jest odmianą tasiemczycy. Objawy choroby to przede wszystkim:
- bóle i zawroty głowy,
- bezsenność,
- brak łaknienia,
- anoreksja,
- wymioty,
- bóle brzucha,
- biegunki na przemian z zaparciami.
U dzieci może dochodzić do zaburzeń rozwoju fizycznego i psychicznego. Hymenolepioza może też przebiegać bezobjawowo.
Reklama
Leczenie tasiemczycy
Jeśli pacjent zaobserwuje u siebie wymienione objawy, powinien niezwłocznie zgłosić się do lekarza celem przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki. Tasiemczyca podlega obowiązkowemu leczeniu. Leczy się ją podając lek przeciwpasożytniczy Prazykwantel w 1 dawce dziennej dla dzieci i dorosłych.
W przypadku tasiemca karłowatego lek zażywa się co 6 godzin w kuracji jednodniowej. Alternatywa to niklozamid (również o działaniu przeciwpasożytniczym), także w jednej dawce. Prazykwantel może wywoływać łagodne zawroty głowy i senność, rzadziej – wysypkę czy gorączkę.
Kiedy tasiemiec bytuje poza jelitem, leki na tasiemczycę są nieskuteczne, a jedynym rozwiązaniem okazuje się zabieg chirurgiczny, wykonywany w warunkach szpitalnych. Leczenie tasiemczycy u ludzi (również farmakologiczne) często wiąże się z ich hospitalizacją. W szpitalu bowiem można skuteczniej monitorować stan pacjenta i oceniać skuteczność terapii.
Reklama
Zapobieganie tasiemczycy
Zapobieganie zarażeniu tasiemcem uzbrojonym i nieuzbrojonym opiera się przede wszystkim o wystrzeganie się spożywania surowego mięsa. Zakażeniu sprzyjać może spożywanie wieprzowiny i wołowiny w postaci surowej (pewne gatunki wędlin, tatar), zwłaszcza, że wągier świński jest zdolny do zarażenia w ciągu około 40 dni.
Larwy tasiemca nieuzbrojonego i uzbrojonego giną podczas:
- mrożenia w -10°C przez około 4 dni (na ogół standardowe zamrażarki mrożą do -20°C),
- moczenia w solance (20-25% roztwór soli kuchennej zabija larwy po 5 dniach),
- gotowania i smażenia w temperaturze 70°C (całe mięso – istotne jest aby było dopieczone i dogotowane w środku).
Profilaktyka tasiemczycy powinna obejmować również kontrolę weterynaryjną hodowli i uboju zwierząt, a także badanie sanitarne mięsa w rzeźniach. Osoby będące nosicielami tasiemca powinny zostać odsunięte od pracy w przemyśle spożywczym. Konieczne jest okresowe badanie pracowników:
- rzeźni,
- masarni,
- garmażerii,
- sklepów spożywczych,
- restauracji.
W zapobieganiu tasiemczycy znaczenie ma także staranne mycie rąk przed posiłkami oraz dokładne mycie jarzyn i owoców przed spożyciem. Warto również używać oddzielnej deski do krojenia surowego mięsa. Nie powinno się kroić warzyw na surówkę, czy nabiału na desce do mięs.
Istotne znaczenie ma także reżim sanitarny i ochrona pastwisk, stajni, chlewni, a także źródeł wody pitnej przed zanieczyszczeniem odchodami ludzkimi.
W przypadku tasiemca bąblowcowego istotna jest:
- higiena (mycie rąk po zabawie z psem),
- odrobaczanie psów,
- zaniechanie karmienia psów i lisów odpadami poubojowymi.
W profilaktyce zakażeń bruzdogłowcem zaleca się eliminację spożywania surowych i półsurowych ryb, a także uniemożliwianie kontaktu zbiorników wodnych z odchodami. Najskuteczniejszym sposobem niszczenia larw jest:
- gotowanie,
- mrożenie,
- solenie,
- a także marynowanie ryb.
Warto wiedzieć, że wędzenie ryb nie niszczy plerocerkoidów.
