Przyczyny tętniaka mózgu
Tętniak jest zmianą powstającą na naczyniu krwionośnym, z reguły – na tętnicy, a bardzo rzadko na żyle. Bezpośrednią przyczyną tętniaka jest osłabienie ścian naczynia prowadzące do ich nadmiernego rozszerzenia (przekraczającego 50% średnicy zdrowego naczynia).
Co to jest tętniak mózgu? Jest to zmiana powstała w obrębie naczynia wewnątrzczaszkowego, czyli tętnicy dostarczającej krew właśnie do mózgu.
Najczęściej tętniaki lokalizują się na:
- tętnicy łączącej przedniej,
- tętnicy łączącej tylnej,
- tętnicy szyjnej wewnętrznej w jej końcowym fragmencie,
- środkowej tętnicy mózgu.
Rzadziej występują w obrębie krążenia tylnego. Niekiedy spotyka się też tętniaki mnogie. Ich wielkość może być zróżnicowana – od kilku milimetrów do kilku centymetrów.
Patogeneza schorzenia może być różnoraka. Przyczyną tętniaka mózgu jest zmiana wrodzona lub nabyta, prowadząca do rozszerzenia ścian naczynia i tym samym – zwiększenia jego światła. Defekt anatomiczny może więc mieć podłoże genetyczne i być np. odziedziczony. Wada wrodzona jest najczęstszym podłożem tętniaków u osób młodych. Jako przyczyny u pacjentów starszych wymienia się natomiast:
- zmiany miażdżycowe,
- hemodynamiczne zmiany krążenia mózgowego,
- nadciśnienie tętnicze,
- zmiany zapalne,
- nadużywanie alkoholu i papierosów.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11 ustanowionej przez WHO tętniak mózgu posiada oznaczenia:
- 8B22.5 – tętniak mózgu bez pęknięcia,
- 8B22.6 – rodzinny tętniak worka mózgowego,
- LA90.42 – wrodzony tętniak mózgu bez pęknięcia,
- 8B01.0 – krwotok podpajęczynówkowy tętniaka.
Reklama
Objawy tętniaka mózgu
Tętniaki mózgu zwykle nie dają żadnych objawów, cofają się samoistnie lub człowiek żyje z nimi latami i umiera z zupełnie innego powodu. Bywają jednak bardzo niebezpieczne, jeśli ulegną pęknięciu – powodują wówczas udar krwotoczny mózgu z wylewem krwi w obrębie tkanki mózgowej.
Udar krwotoczny zwany potocznie „wylewem” może powodować poważne powikłania, w tym znaczne uszkodzenia mózgu, a w niekiedy bywa śmiertelny.
W większości przypadków tętniaki mózgu są diagnozowane przy okazji badania wykonywanego z powodu innego schorzenia. Objawy tętniaka w głowie stają się zauważalne, kiedy zmiany rosną do dużych rozmiarów i zaczynają uciskać otaczające obszary w mózgu.
Mogą wówczas być przyczyną występowania:
- bólu głowy,
- karku,
- zaburzeń widzenia,
- zaburzeń mowy – w zależności od tego w jakim rejonie mózgu się znajdują.
Ściana naczynia w miejscu balonikowego poszerzenia jest delikatniejsza i słabsza. Im większa zmiana, tym większe ryzyko pęknięcia. Kiedy dochodzi do rozerwania osłabionej tętnicy, następuje niebezpieczny w skutkach krwotok, a objawy tętniaka w mózgu pojawiają się natychmiast i są bardzo nasilone.
Reklama
Jak wykryć tętniaka mózgu?
Często – przez brak jakichkolwiek objawów – tętniaki zostają wykrywane przypadkowo, podczas badań profilaktycznych lub związanych z innymi dolegliwościami. Zwykle są to badania obrazowe, takie jak:
Jak wykryć tętniaka mózgu, kiedy daje on o sobie znać, pacjentowi dokuczają silne bóle głowy, zaburzenia widzenia itd.? Zaobserwowanie tego rodzaju symptomów nigdy nie może być lekceważone i jest podstawą do niezwłocznej wizyty u lekarza.
Lekarz na podstawie dokładnego wywiadu z pacjentem może skierować go na któreś z wymienionych badań obrazowych. W obrębie głowy zwykle jest to tomografia komputerowa, która pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie obecności tętniaka.
Szczegółowym badaniem wchodzącym w skład diagnostyki tętniaka jest angiografia. To badanie obrazowe pozwalające na dokładną ocenę stanu i funkcjonalności naczyń krwionośnych. W przypadku podejrzenia tętniaka naczynia wewnątrzczaszkowego należy wykonać angiografię mózgu.
Reklama
Embolizacja tętniaka mózgu
Leczenie tętniaków wszelkiego rodzaju może mieć charakter zachowawczy lub chirurgiczny. To pierwsze polega przede wszystkim na regulowaniu ciśnienia tętniczego i tym samym – hamowaniu rozrostu tętniaka. Aby osiągnąć odpowiedni efekt, podaje się niekiedy środki doustne, np. w postaci beta-blokerów.
Leczenie zabiegowe może mieć natomiast różną postać. W przypadku tętniaka mózgu metodą najbezpieczniejszą i najmniej inwazyjną jest embolizacja. Zabieg polega na wypełnieniu tętniaka specjalnymi sprężynami i wyłączeniu go z krążenia. Drucik umieszcza się wewnątrz naczynia za pomocą specjalnego cewnika i pod kontrolą aparatu RTG.
Życie po embolizacji tętniaka mózgu może wyglądać normalnie. Zabieg nie wyklucza powrotu do rozmaitych aktywności, jednak pacjent powinien postępować rozsądnie i powracać do nich stopniowo.
Zalecenia po embolizacji są mniej restrykcyjne, niż po tradycyjnej operacji tętniaka mózgu, a rekonwalescencja zwykle trwa krócej, jednak pacjent musi pozostawać pod stałą opieką specjalisty (zwykle neurochirurga) i regularnie wykonywać badania kontrolujące stan jego zdrowia. Należy bowiem pamiętać, że niekiedy występują pewne powikłania po embolizacji tętniaka mózgu, w tym:
- krwiak,
- zakrzepica,
- ubytki neurologiczne.
Systematyczne wizyty u lekarza, stosowanie się do jego zaleceń i wykonywanie badań zmniejsza ryzyko ich wystąpienia, dlatego sprawy nie należy lekceważyć nawet w przypadku dobrego samopoczucia ogólnego.
Cena embolizacji tętniaka mózgu wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych, w zależności od stopnia jej skomplikowania. Zabieg może bowiem trwać od niecałej godziny do kilku godzin, co zależy od wielkości zmiany, jej rodzaju oraz umiejscowienia.
Tego rodzaju zabiegi wewnątrznaczyniowe refundowane są przez NFZ, więc pacjent nie ponosi w związku z nimi żadnych kosztów.
Reklama
Operacja tętniaka mózgu
Bardziej inwazyjną metodą leczenia tętniaka mózgu, wymagającą otwarcia czaszki, jest jego usuwanie bądź klipsowanie. To ostatnie polega na całkowitym wyłączeniu zmienionego odcinka naczynia z krążenia i spowodowaniu jego niedrożności. W tym celu przed i za tętniakiem umieszcza się specjalne klipsy, hamujące przepływ krwi i tym samym – niwelujące ryzyko pęknięcia.
Jak żyć po zaklipsowaniu tętniaka mózgu? Do głównych zaleceń należą prowadzenie zdrowego trybu życia i właściwe odżywianie, jednak zawsze należy stosować się do wytycznych lekarza prowadzącego.
Niekiedy jednak klipsowania nie da się wykonać, ponieważ nie zawsze spowodowanie niedrożności naczynia jest możliwe. O charakterze leczenia zawsze musi więc zdecydować lekarz. Alternatywą jest tradycyjna operacja tętniaka mózgu, czyli jego chirurgiczne usunięcie i scalenie powstałych wówczas końcówek naczynia.
Niekiedy po wycięciu rozszerzonego odcinka naczynia okazuje się za krótkie, by je zespolić. Wówczas stosuje się protezy lub „przeszczepia” fragment innego naczynia w miejsce usuniętego tętniaka.
Ile trwa operacja tętniaka mózgu? Czas ten zależy przede wszystkim od umiejscowienia zmiany, jej rodzaju i rozmiarów. Niekiedy potrzeba aż kilku godzin i kilku zespołów lekarzy, by prawidłowo wykonać zabieg.
Rokowania po operacji tętniaka mózgu zależą w dużej mierze od jej przebiegu, wieku pacjenta czy też jego ogólnej kondycji.
Reklama
Rekonwalescencja po operacji tętniaka mózgu
Zarówno rokowania, jak i jakość życia po operacji tętniaka mózgu w dużej mierze zależą od tego, jaka jest ogólna kondycja pacjenta, ile ma on lat oraz jak przebiegł zabieg – czy pojawiły się jakieś komplikacje lub powikłania. W niektórych przypadkach pacjenci powracają do pełnej sprawności, a ich życie wygląda normalnie, w innych natomiast borykają się z problemami, muszą przechodzić szereg rehabilitacji i nie są w stanie powrócić do pewnych aktywności.
Rehabilitacja po operacji tętniaka mózgu jest bardzo ważnym elementem rekonwalescencji i dla wielu pacjentów niezbędnym do odzyskania sprawności i samodzielności. Im wcześniej się ją rozpocznie, tym większe szanse na szybkie odzyskanie formy. Fizjoterapię lub rehabilitację neurologiczną powinien zlecić pacjentowi lekarz. Stosowanie się do jego zaleceń jest bardzo ważne dla odzyskania dobrego samopoczucia.
Pacjent, który nie może wrócić do pracy, może wystąpić do ZUS-u z wnioskiem o rentę po operacji tętniaka mózgu. Każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie, a poziom niepełnosprawności oceniany jest przez lekarza orzecznika.
Najczęściej występujące powikłania po operacji tętniaka mózgu, utrudniające rekonwalescencję i powrót do sprawności to np.:
- różnego rodzaju zaburzenia neurologiczne,
- krwiaki,
- udar niedokrwienny mózgu,
- udar krwotoczny.
Jeśli jednak pacjent jest młody i sprawny, a zabieg przeprowadzony pomyślnie, ryzyko ich wystąpienia nie jest wysokie.
Reklama
Pęknięcie tętniaka mózgu
Najbardziej narażone na pękanie są tętniaki o dużej średnicy. Znaczące rozszerzenie ścian naczynia zmniejsza jego grubość i odporność na uszkodzenia. Stan ten przypomina nieco nadmuchiwanie balonu – im jest on większy, tym staje się cieńszy, aż w końcu pęka.
Zdarzają się co prawda pęknięcia niewielkich tętniaków, jeśli ich ściany są osłabione innymi czynnikami, jednak rozmiar zmiany ma tu duże znaczenie.
Objawy pęknięcia tętniaka pojawiają się natychmiastowo i charakteryzują się znacznym nasileniem. Do głównych symptomów należą:
- ból głowy,
- ból w okolicy karku,
- utrata przytomności,
- nagłe wymioty,
- nagłe zaburzenia neurologiczne (równowagi, mowy, widzenia itd.).
Niekiedy tętniak mózgu daje tego rodzaju objawy przed pęknięciem, jednak mogą być one mniej nasilone, a czasami dopiero krwotok z przerwanych ścian naczynia daje o sobie znać.
Czy można żyć po pęknięciu tętniaka mózgu? Rokowania zależą – podobnie jak w przypadku operacji – od wieku i kondycji pacjenta oraz umiejscowienia i rozległości krwotoku. Niekiedy dzięki leczeniu chirurgicznemu oraz szybkiej rehabilitacji pacjent odzyskuje sprawność, jednak stan taki jest bardzo groźny nie tylko dla zdrowia, ale i życia, dlatego niezwykle ważna jest odpowiednia profilaktyka.
Życie z tętniakiem mózgu
Niektórzy pacjenci określają tętniaka mózgu mianem bomby z opóźnionym zapłonem, jednak wcale nie musi tak być. Zdarza się, że osoba latami żyje z tętniakiem normalnie, nawet o nim nie wiedząc, ponieważ zmiana nie daje żadnych objawów.
Jednak jak żyć z tętniakiem mózgu, kiedy zostaje on rozpoznany i potwierdzony odpowiednimi badaniami? Na to pytanie nie ma niestety jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ wiele czynników wpływa na dalsze decyzje, postępowanie i jakość życia. Są to głównie:
- lokalizacja tętniaka wewnątrzczaszkowego,
- jego wielkość,
- stan ogólny i wiek pacjenta.
Rokowania przy tętniaku mózgu również zależą od wymienionych czynników. Szanse na przeżycie zwiększa szybkie podjęcie odpowiedniego, zaleconego przez specjalistę leczenia. To właśnie lekarz powinien zdecydować o postępowaniu po postawionej diagnozie.
Niekiedy terapia przynosi zadowalające rezultaty, a pacjent powraca do pełnej sprawności. Niekiedy jednak tętniak mózgu upośledza pewne funkcje życiowe, a stopień niepełnosprawności zostaje określony przez lekarza orzecznika.
.jpg)
