Czym jest torbiel w zatoce szczękowej?
Torbiel to jedno- lub wielokomorowa, patologiczna przestrzeń w obrębie kości lub tkanek miękkich, wypełniona treścią płynną, półpłynną lub gazową. Torbiele lokalizują się zwykle w obrębie twarzoczaszki, między innymi w zatokach przynosowych.
Zatoki można nazwać pneumatycznymi przestrzeniami w kościach twarzoczaszki, które są połączone z jamą nosową. W ciele człowieka występują cztery pary zatok przynosowych: czołowe, klinowe, szczękowe oraz komórki sitowe.
Zatoki szczękowe są największe spośród wszystkich zatok przynosowych. Znajdują się na styku jamy ustnej i nosowej.
Torbiele zatok szczękowych stanowią istotny problem terapeutyczny zarówno dla laryngologów, jak stomatologów i chirurgów szczękowo-twarzowych.
Prawdopodobnie z powodu większej dostępności, a także dokładności badań obrazowych są wykrywane coraz częściej u pacjentów. Rozpoznaje się je zazwyczaj u mężczyzn w 4. dekadzie życia.
Reklama
Torbiel retencyjna i zastoinowa zatoki szczękowej
Torbiele retencyjne te nazywane są funkcjonalnymi, gdyż mogą pojawić się zarówno w obrębie kości, jak i tkanek miękkich. Są w stanie objąć każdy narząd. Wytworzyć się mogą również w lewej lub prawej zatoce szczękowej.
Torbiele retencyjne są miękkie i bezbolesne. Czy są groźne? Zazwyczaj nie, jednak może powodować ból i dyskomfort.
Torbiele zastoinowe są natomiast małe i powstają wyłącznie na błonach śluzowych, dlatego najczęściej pojawiają się w jamie ustnej. Zmiana ta jest miękka i wypełniona płynem.
Torbiel zastoinowa nie powoduje bólu, choć może wywoływać niewielki dyskomfort. Najczęściej nie jest groźna, a do pęknięcia w zatoce szczękowej dochodzi samoistnie, przez co nie wymaga leczenia.
Reklama
Przyczyny torbieli w zatoce szczękowej
Torbiel w zatoce szczękowej najczęściej ma etiologię zapalną. Na skutek stanu zapalnego błony śluzowej nosa i zatok, wywołanego na przykład infekcją, tworzy się obrzęk, który prowadzi do zamknięcia połączenia zatok z jamą nosową.
Wówczas w zatokach powstaje podciśnienie, które sprzyja wnikaniu do ich wnętrza drobnoustrojów z nosa. W ten sposób rozwija się zakażenie. Jeśli zakażenie ma charakter przewlekły, jego częstą konsekwencją są polipy oraz torbiele.
Torbiele zatoki szczękowej mogą być także efektem długotrwałego zębopochodnego zapalenia zatok szczękowych, któremu sprzyja bliskie sąsiedztwo zatok szczękowych z wierzchołkami korzeni zębów trzonowych i przedtrzonowych.
Zmiany okołowierzchołkowe korzeni zębów są bowiem częstą przyczyną rozwoju stanu zapalnego w zatokach szczękowych. Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym zębopochodnym stanom zapalnym zatok jest obecność w szczęce kości gąbczastej przez którą drobnoustroje z łatwością przedostają się do zatok.
Innym powodem powstania torbieli w zatokach szczękowych może być przewlekłe zapalenie zatok spowodowane:
- źle przeprowadzonym leczeniem endodontycznym,
- nieprawidłowo wykonaną ekstrakcją zębów,
- zaawansowaną próchnicą zębów.
Torbiele zatok szczękowych mogą mieć także etiologię rozwojową.
Reklama
Objawy torbieli w zatoce szczękowej
Torbiele zatoki szczękowej występuje często w organizmie w sposób bezobjawowy. Z racji tego bywają trudne do wykrycia. Zdarza się również, że dolegliwości spowodowane ich obecnością są ignorowane, dopóki nie staną się wystarczająco uciążliwe.
A na czym one polegają? Oto najczęściej wymieniane objawy torbieli w zatoce szczękowej:
- uczucie ucisku lub rozpierania w twarzoczaszce,
- ból zębów,
- niedrożność nosa,
- wyciek z nosa oraz spływanie wydzieliny nosowej do gardła,
- utrata węchu,
- chrapanie,
- ból uszu,
- uczucie ciśnienia w uszach,
- gorączka,
- zmęczenie,
- senność,
- brak łaknienia,
- złe samopoczucie.
Wbrew powszechnemu mitowi w większości przypadków torbiel nie objawia się zawrotami głowy. Ich przyczyny zazwyczaj należy szukać gdzie indziej.
Reklama
Diagnostyka torbieli w zatoce szczękowej
Torbiel w zatoce szczękowej zwykle przebiega bezobjawowo i z tego względu zazwyczaj jest wykrywana przypadkowo. Kiedy? Najczęściej w czasie:
- badania RTG,
- tomografii komputerowej,
- punkcji zatok szczękowych.
Jaki lekarz może samodzielnie wykryć tego rodzaju torbiele? Rozpoznanie przeprowadzić może laryngolog, stomatolog, a także chirurg szczękowo-twarzowy.
Zazwyczaj po wykryciu torbieli, wymienieni specjaliści współpracują oni ze sobą
Warto podkreślić, że niewykryte i nieleczone torbiele będą rosnąć. Z czasem mogą osiągnąć tak duże rozmiary, że zaczną powodować uciążliwe dolegliwości.
Reklama
Leczenie torbieli w zatoce szczękowej
Niewielkich rozmiarów torbiel w zatoce szczękowej zwykle pozostawia się do obserwacji. Czy należy ją operować? Jeśli torbiel wypełnia ponad połowę jamy zatoki szczękowej, wskazane jest jej usunięcie.
Operację można przeprowadzić metodą z dostępu Caldwell-Luca w znieczuleniu ogólnym dotchawiczym.
Zabieg polega na otwarciu zatoki szczękowej w przedsionku jamy ustnej przez dół nadkłowy, a następnie usunięciu torbieli, często razem ze zmienioną chorobowo błoną śluzową. Na koniec chirurg zakłada wchłanialne szwy. Po zabiegu pacjenci są poddawani antybiotykoterapii.
Czy torbiel zatoki szczękowej może się wchłonąć i samodzielnie zniknąć? Nie sprawdzą się również ani domowe sposoby, ani żadne leki, choć w celu łagodzenia objawów zaleca się przyjmowanie środków przeciwbólowych.
Reklama
Usuwanie torbieli z zatoki szczękowej metodą endoskopową
Kolejnym sposobem usuwania torbieli z zatoki szczękowej jest metoda z dostępu wewnątrznosowego z pomocą endoskopu.
Przed zabiegiem pacjentowi wkłada się do przewodu nosowego sączek z efedryną do na kilkanaście minut. Następnie w znieczuleniu ogólnym dotchawiczym usuwa się wyrostek haczykowaty i poszerza ujście zatoki.
Kolejny krok to zlokalizowane torbieli za pomocą endoskopu i usunięcie jej specjalnymi kleszczami. Po zabiegu zakłada się tamponadę, a następnie, po jej usunięciu, wskazane jest płukanie przewodów nosowych 0,9% roztworem NaCl kilka razy dziennie przez dwa tygodnie.
Z reguły po zabiegu wykonywanym metodą endoskopową nie jest wymagane leczenie antybiotykiem.
Czas gojenia po zabiegu z użyciem endoskopu jest krótszy niż metodą Caldwell-Luca, a ponadto pacjenci rzadziej odczuwają dolegliwości bólowe. W przypadku operacji wykonywanych z dostępu wewnątrznosowego pacjenci są także krócej hospitalizowani (średnio o 3 dni).
Powikłania torbieli w zatoce szczękowej
Najczęściej nieleczona torbiel powoduje wyłącznie zatkany nos i utrzymujący się obrzęk w obrębie zatoki szczękowej.
Nieleczona torbiel może prowadzić do pojawienia się polipów, które z czasem mogą skutkować deformacją szczęki, a w następstwie nawet czaszki.
Brak interwencji chirurgicznej wiąże się również z wystąpieniem ryzyka ropienia torbieli.
Czy torbiel w zatoce szczękowej i rak są tym samym? Pamiętać należy, że torbiel w zatoce szczękowej to łagodna zmiana, której się nie powinno mylić z nowotworem.
