Co to są uchyłki esicy?
Esica jest najbardziej krętym odcinkiem jelita grubego. Znajduje się w jego dolnej części, w pobliżu odbytnicy. Ze względu na budowę i umiejscowienie uchodzi za bardzo podatną na różne schorzenia.
Do typowych zagrożeń należą między innymi nowotwory, polipy, a także uchyłki esicy. Pojęcie uchyłków w medycynie odnosi się do niewielkich uwypukleń ścian danego narządu. W praktyce najczęściej występują one w obrębie właśnie jelita grubego.
Uchyłki esicystanowią istotną wadę wrodzoną lub nabytą. Dzielą się na:
- prawdziwe, obejmujące wszystkie warstwy ściany jelita;
- rzekome, czyli przepukliny błony śluzowej pokryte błoną surowiczą.
Uchyłkowatość esicy uznawana jest za chorobę cywilizacyjną typową dla krajów wysokorozwiniętych Europy i Ameryki Północnej. Szacuje się, że w populacji 85+ występuje u około 65 procent osób (dane: E. Tylec-Osóbka, Postępowanie z pacjentem z uchyłkami jelita grubego…), a wraz z postępującym starzeniem się społeczeństw Zachodu, problem ten staje się coraz bardziej istotny z medycznego i statystycznego punktu widzenia
Reklama
Jak powstają uchyłki w esicy?
Etiologia schorzenia nie jest do końca poznana. Najprawdopodobniej jednak uchyłki w esicytworzą się na skutek błędów żywieniowych, a konkretnie – powszechnego stosowania diety ubogiej w błonnik pokarmowy.
Według twórców tej teorii, N.S. Paintera oraz P. Burkitta, niedostateczna ilość włókien roślinnych sprawia, że formujące się stolce są odwodnione, zbite i twarde. Ich przesuwanie się w świetle okrężnicy powoduje przyspieszenie jej motoryki i wzrost ciśnienia, odczuwalny zwłaszcza w miejscu końcowego przewężenia, jakim jest esica.
Wskutek naporu na ściany, w miejscach zmniejszonej odporności mechanicznej (tam, gdzie naczynia krwionośne przechodzą przez mięśniówkę) dochodzi do powstawania uchyłków.
Hipotezę tę potwierdzają dane epidemiologiczne, z których wynika, że uchyłkowatość w mniejszym stopniu dotyczy wegetarian, spożywających na ogół większe ilości błonnika, a w większym osób, w diecie których dominują tłuszcze zwierzęce i cukry proste. Szczególnie szkodliwe w tym kontekście jest czerwone mięso.
Reklama
Objawy uchyłków esicy
Objawy uchyłków esicy są zróżnicowane i często mało charakterystyczne. Choroba może mieć przebieg od bardzo lekkiego aż po skrajnie ciężki.
Wyróżnia się takie jej postaci, jak:
- uchyłkowatość bezobjawowa – u około 70 proc. pacjentów;
- uchyłkowatość objawowa, w tym niepowikłana i powikłana – 30 proc.;
Pierwszymi symptomami są zazwyczaj:
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- gazy,
- zaparcia lub biegunki.
Objawy te trudno rozpoznać i jednoznacznie powiązać z uchyłkami jelita grubego bez wykonania dokładnych badań endoskopowych, radiologicznych bądź z wykorzystaniem tomografu. Jeśli choroba przybierze charakter powikłany, dodatkowo mogą pojawić się krwawienia z przewodu pokarmowego oraz podwyższona ciepłota ciała.
Do najbardziej typowych powikłań ostrych należą stany zapalne, ropnie, krwawienia i perforacje, zaś do przewlekłych zalicza się zwężenie okrężnicy oraz przetoki.
Reklama
Zapalenie uchyłków esicy
Najczęstszym powikłaniem choroby jest zapalenie uchyłków esicy. Przyczyną jest zatykanie ujść uchyłków przez fragmenty stolca lub kamienie kałowe. Prowadzi to kolonizacji wrażliwego obszaru przez chorobotwórcze bakterie. Podstawowym objawem jest bardzo silny ból dolnej części brzucha, promieniujący do okolicy nadłonowej, pleców oraz lewej pachwiny.
Bolesność nasila się po jedzeniu i nieco ustępuje po wypróżnieniu się. Inne możliwe symptomy, to między innymi:
- zaparcia i biegunki;
- zatrzymywanie gazów;
- nudności i wymioty;
W postaci ostrej dolegliwości utrzymują się przez 2 tygodnie, w przewlekłej są rozciągnięte w czasie nawet do 1,5 miesiąca.
Reklama
Jak leczyć uchyłki esicy?
Leczenie uchyłków esicy uzależnione jest od postaci, jaką przybiera choroba, a paleta możliwych rozwiązań jest niezwykle szeroka – od modyfikacji diety, poprzez farmakoterapię, aż po interwencję chirurgiczną.
- Postać bezobjawowa – nie wymaga leczenia, a jedynie wprowadzenia do diety produktów bogatych w błonnik, picia dużych ilości wody, a także zwiększenia dawki aktywności fizycznej oraz redukcji masy ciała.
- Uchyłkowatość objawowa niepowikłana-stosuje się modyfikację diety, a także leczenie farmakologiczne, mające na celu łagodzenie bólu, eliminację zakażeń oraz zapobieganie nawrotom choroby. Dobre efekty przynosi stosowanie niektórych antybiotyków, w tym przede wszystkim rifaksyminy, leku o szerokim spektrum działania, używanego przy różnego typu zakażeniach układu pokarmowego.
- Zapalenie uchyłków esicy – powikłanie to leczy się antybiotykami. Najczęściej stosowane są: amoksycylina z kwasem klawulanowym, trimetoprim z sulfametoksazolem, a także cyprofloksacyna z metronidazolem.
- Ciężkie przypadki uchyłkowatości powikłanej – niezbędne jest leczenie szpitalne, w ramach, którego pacjenci otrzymują dożylnie antybiotyki oraz leki przeciwbólowe, są też intensywnie nawadniani. W szczególnych sytuacjach konieczne jest leczenie operacyjne polegające na usunięciu miejsca zakażenia lub resekcji większego fragmentu okrężnicy. Zabiegi te są trudne i obarczone bardzo wysokim współczynnikiem śmiertelności (kilkanaście procent), dlatego wykonuje się je rzadko. Wskazaniem jest m.in. ryzyko zapalenia otrzewnej.
Reklama
Dieta przy uchyłkach esicy
Uchyłki esicy wymagają modyfikacji diety. Także i w tym przypadku zalecenia różnią w zależności od postaci, jaką przybiera choroba.
- Postać bezobjawowa – wprowadzenie produktów wysokoresztkowych, łącznie dostarczających około 40-60 gramów błonnika dziennie. Wskazane są między innymi produkty zbożowe (otręby pszenne, siemię lniane, pieczywo razowe, grube kasze, ryż, makarony z mąki razowej), warzywa i owoce. Do tego zalecane są duże ilości wody oraz przyjmowanie płynów w postaci delikatnych herbatek oraz rosołu, soku z kiszonej kapusty czy fermentowanych napojów mlecznych. Niewskazane jest za to mięso (zwłaszcza czerwone), niektóre warzywa (kalafior, brokuły), cebula, czosnek i por, rośliny strączkowe, a także piwo i papierosy.
- Postać objawowa z występowaniem silnych bolesności: niezbędna jest dieta lekkostrawna i ograniczanie spożycia błonnika do minimum. Wskazane są warzywa i owoce obrane ze skórki, a w przypadku występowania nasion – wyciśnięte do postaci soku. W przypadku obróbki termicznej zaleca się gotowanie po uprzednim rozdrobnieniu. Pieczywo powinno być jasne, a kasze jedynie drobne (jaglana, grysik). Warto pić fermentowane przetwory mleczne o dużej zawartości bakterii probiotycznych. Zabronione są pokarmy wywołujące wzdęcia, w tym rośliny strączkowe, kalafior, kapusta, por, gruszki czereśnie. Niewskazane są też produkty o działaniu zapierającym, takie jak czekolada, banany, jagody, gorzka herbata.
