HCV jest wirusem z rodziny Flaviviridae. Szacuje się, że na świecie zakażonych nim jest około 170 milionów ludzi. W Polsce liczba ta wynosi 700 tys., a corocznie rozpoznaje się 2 tys. nowych zachorowań. Większość zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu C przebiega bezobjawowo.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C - co to jest?
Wirusowe zapalenie wątroby typu C jeszcze kilka-kilkanaście lat temu było nazywane zapaleniem wątroby nie A – nie B, czyli nie było spowodowane powszechnie znanymi wirusami.
Jest to zakaźna choroba, za rozwój której odpowiedzialny jest wirus zapalenia wątroby typu C atakujący komórki wątroby (hepatocyty). Wirus przenoszony jest drogą krwi lub innych wydzielin, nie przenosi się drogą pokarmową (w przeciwieństwie do wirusów WZW A czy rzadziej występującego WZW E).
Reklama
WZW C - zachorowalność
Szacuje się, że na świecie zakażonych WZW C jest około 170 000 000 ludzi, zaś w Polsce liczba ta wynosi 700 000. Większość przebiega bezobjawowo lub objawy są bardzo dyskretne, nie zmuszające do rozpoczynania diagnostyki. Niestety u dużego odsetka pacjentów zakażonych (nawet u 85%) rozwija się przewlekłe zapalenie wątroby, może prowadzić do marskości wątroby.
Reklama
Wirusowe zapalenie wątroby typu C - przyczyny
Istnieją 3 podstawowe drogi zakażenia:
- naruszenie ciągłości tkanek i narażenie na krew i inne wydzieliny,
- kontakty seksualne,
- zakażenie okołoporodowe (zakażenie noworodka przez matkę).
Wirus może znajdować się we krwi, płynie mózgowo rdzeniowym, płynie stawowym wydzielinie pochwowej, we łzach.
Potencjalne sytuacje sprzyjające zakażeniu to:
- działania związane z przerwaniem ciągłości skóry i błon śluzowych jak: operacje, zabiegi stomatologiczne, zabiegi kosmetyczne czy fryzjerskie, kolczykowanie, tatuaż,
- przetaczanie krwi (krew od biorców jest badana pod kątem obecności czynników zakaźnych, ale czas w krótkim czasie od momentu zakażenia czynniki zakaźne mogą być niewykrywalne),
- kontakt z osobami zakażonymi,
- kontakty seksualne z wieloma partnerami, z nieznanymi partnerami (głównie kontakty bez zabezpieczenia, ale pamiętajmy że prezerwatywa nie stanowi stuprocentowej ochrony przed chorobami!) ,
- dożylne przyjmowanie narkotyków,
- przetaczanie krwi przed 1992 rokiem.
Reklama
Wirusowe zapalenie wątroby typu C - objawy
Choroba może przebiegać bezobjawowo lub z dyskretnymi objawami, często pomijanymi lub nie rzucającymi się w oczy. Okres wylęgania (czyli od momentu zakażenia) obejmuje:
- zmęczenie,
- stany podgorączkowe,
- powiększenie i bolesność wątroby,
- bóle mięśniowe,
- bóle kostno-stawowe,
- wysypki,
- podwyższone stężenie transaminaz i bilirubiny w surowicy krwi.
Objawy chorobowe występujące w przebiegu WZW C są podobne we wszystkich typach WZW, niezależnie od wywołującego je wirusa. Najczęściej występujące to:
- żółtaczka (żółte zabarwienie skóry i białkówek oka), może jej towarzyszyć ściemnienie moczu, czasem odbarwienie stolca, świąd skóry,
- objawy przypominające grypę (stany podgorączkowe, bóle mięśni, stawów i kości),
- objawy dyspeptyczne (brak apetytu, nudności, wymioty),
- osłabienie,
- pobolewanie, rozpieranie, uczucie dyskomfortu w prawym podżebrzu wywołane powiększeniem wątroby.
Przewlekłe zapalenie wątroby typu C bardzo często jest bezobjawowe, możliwe jest zmęczenie, osłabienie. Ponieważ przewlekłe zapalenie wątroby jest ryzykiem rozwoju marskości, po różnie długim czasie mogą pojawić się objawy marskości.
Reklama
WZW C - wirus i okres wylęgania
Winowajcą jest wirus zapalenia wątroby typu C, który jest wirusem RNA (jego materiał genetyczny jest zapisany w nici RNA). Naturalnym gospodarzem wirusa jest człowiek, wrażliwe na zakażenie są komórki wątroby nazywane hepatocytami.
Okres wylęgania (czas od momentu zakażenia do pojawienia się objawów lub wyników potwierdzających zakażenie) wynosi średnio 4-20 tygodni. Zaraz po zakażeniu testy w kierunku WZW C mogą być ujemne mimo obecności w organizmie wirusa (mówimy wtedy o tak zwanym okienku diagnostycznym).
Reklama
Wirusowe zapalenie wątroby typu C - diagnostyka
Leczeniem wirusowego zapalenia wątroby zajmuje się lekarz zakaźnik (specjalista chorób zakaźnych), lekarz hepatolog. Zgłaszając się do lekarza, niezależnie od dolegliwości, konieczne jest określenie co dolega, od kiedy trwają problemy. Jeżeli istnieje kilka skarg na zdrowie, często ważna jest:
- kolejność pojawiania się problemów (co było pierwsze, w jakiej kolejności się pojawiały),
- co najbardziej dolega,
- jak na przestrzeni czasu zmienia się charakter dolegliwości (czy cały czas są takie same, czy zmieniają się).
Przy dolegliwościach bólowych ważne jest podanie:
- miejsca bólu (można pokazać ręką),
- określenie charakteru bólu (stały, ostry, piekący, gniotący, nieznośny, ćmiący),
- określenie czynników wpływających na nasilenie bólu (np. zmiana pozycji, określony ruch, posiłek).
Przy wymiotach lub nudnościach dla lekarza ważne jest określenia w jak często się pojawiają, w jakich okolicznościach (np. czy po posiłkach, lekach), jakiej treści są wymioty (pokarmowej, żółciowej, sama ślina, domieszka krwi, fusy jak od kawy). Jeżeli pacjent stracił na wadze, ważne jest w jakim okresie czasu i mniej więcej ile kilogramów i przede wszystkim, czy utrata kilogramów była spowodowana odchudzaniem. Zastanów się, czy wcześniej występowały podobne lub takie same dolegliwości.
Jeżeli podejrzewasz możliwość „złapania” jakiejś choroby infekcyjnej lub zatrucia pokarmowego zastanów się, kiedy i w jakich okolicznościach mogło to nastąpić. Bądź szczery nie tylko przed lekarzem, ale przede wszystkim przed samym sobą!
Reklama
Wirusowe zapalenie wątroby typu C - badania
Diagnostyka wirusowego zapalenia wątroby typu C polega na oznaczeniu przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi (antyHCV), wykazaniu obecności wirusa oraz monitorowaniu stanu klinicznego.
Badaniem przesiewowym jest oznaczenie antyHCV, które są dodatnie w przypadku obecności przeciwciał. Ma to miejsce jeśli dana osoba zetknęła się z wirusem (osoba taka mogła przechorować WZW C, co zdarza się rzadko lub w dalszym ciągu jest zakażona wirusem). AntyHCV pojawiają się około 8-10 tygodni po zakażeniu.
U osób z przewlekłym zapaleniem wątroby konieczne jest okresowe oznaczanie aktywności enzymów wątrobowych, określanie wydolności wątroby, zaś u osób z długim czasem trwania choroby oznacza się także AFP (alfa feto proteinę). W monitorowaniu „wyglądu” wątroby pomocne jest badanie ultrasonograficzne (USG).
WZW C - metody diagnostyki molekularnej
Wcześniej, około 2 tygodni po zakażeniu, pojawia się materiał genetyczny wirusa, czyli RNA. Jest to pierwszym wykrywalnym znacznik (marker) wirusa. W celu oznaczenia RNA wirusa można wykorzystać kilka metod diagnostyki molekularnej np.:
- hybrydyzację z amplifikacją (namnażaniem),
- reakcję łańcuchową polimerazy (PCR) z odwrotną transkrypcją RT-PCR,
- reakcję łańcuchową ligazy (Abbott),
- NASBA (nucleic acid sequence-based amplification).
Możliwe jest także ilościowe oznaczanie ilości RNA wirusa. Jako test potwierdzenia (kiedy np. są jakieś niejasności) wykonuje się testy immunoblot (Western blot).
W związku z zapaleniem występuje zwiększona aktywność enzymów wątrobowych (AlAT i AspAT). Aktywność enzymów w okresie przewlekłego zapalenia wątroby może się normalizować, ale może też zmieniać się falowo.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C - biopsja wątroby
W określeniu stopnia ciężkości zapalenia wątroby wykonuje się biopsję wątroby, która polega na pobraniu specjalną igłą fragmentu wątroby. Nakłucie wykonuje się w warunkach szpitalnych, przez dobę po biopsji pacjent musi być obserwowany. Fragment tkanki wątroby określa się np. pod kątem stanu zapalnego (nacieku komórek zapalnych) lub włóknienia.
WZW C - leczenie
Leczenie niefarmakologiczne w WZW C jest takie samo jak w WZW A i obejmuje:
- spoczynkowy tryb życia tzn. bez wysiłku fizycznego,
- pozostawanie w łóżku (w cięższych przypadkach),
- dieta lekkostrawna, która jest stopniowo rozszerzana,
- zakaz spożywania alkoholu,
- unikanie niektórych leków,
- gdy pojawia się świąd (związany z cholestazą) wprowadzane są leki wiążące kwasy żółciowe w świetle jelita.
Efektywność zastosowania leczenia przeciwwirusowego w ostrym zapaleniu wątroby typu C jest kontrowersyjna. Należy pamiętać, że większość ostrych zapaleń jest bezobjawowa!
Przewlekłe zapalenie wątroby typu C jest leczone z użyciem leków przeciwwirusowych rybawiryny i pegylowanego interferonu alfa (schemat jest taki obowiązuje na całym świecie). Leczenie to trwa kilkanaście do kilkudziesięciu tygodni i niestety nie ma stuprocentowej skuteczności.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C - domowe sposoby leczenia
Postępowanie niefarmakologiczne w przewlekłym WZW C wymaga przede wszystkim wyeliminowania alkoholu! Nie ma jednoznacznych ustaleń co do diety.
W aptekach dostępne są bez recepty liczne leki „na wątrobę” mające działanie wspomagające, ale zanim cokolwiek zaczniesz zażywać skonsultuj się z lekarzem!
Nie ma leczenia domowego, jeśli podejrzewasz u siebie wirusowe zapalenie wątroby lub występuje żółte zabarwienie skóry lub gałek ocznych, nie lecz się na własną rękę! Leczenie w domu polega na przestrzeganiu zaleceń lekarskich:
- spoczynkowym trybie życia,
- wyeliminowaniu alkoholu i leków mogących uszkodzić wątrobę,
- odpowiedniej diecie (lekkostrawnej, bez produktów wzdymających).
Wirusowe zapalenie wątroby typu C - zapobieganie
Podstawowe zasady mające na celu unikniecie zakażenia to szczepienia, unikanie sytuacji potencjalnie sprzyjających zakażeniu. Nie używaj wspólnie z innymi osobami narzędzi do higieny i pielęgnacji (szczoteczki do mycia zębów, cążków do skórek, golarek itp.). Unikaj podejrzanych, wzbudzających niepokój zakładów fryzjerskich, kosmetycznych. Zapytaj się czy w zakładzie są dezynfekowane lub sterylizowane narzędzia; do manikiurzystki możesz przyjść z własnymi narzędzi do manikiuru!
Niestety nie ma szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu C!
W przypadku ostrego wirusowego zapalenia wątroby, chora osoba powinna poinformować otoczenie jak zminimalizować ryzyko zakażenia (własne przyrządy toaletowe, wstrzymanie się od kontaktów seksualnych).
Konieczne są kontrole serologiczne oraz aktywności enzymów wątrobowych, aby wykluczyć przewlekłe zakażenie. Pełny powrót do aktywności zawodowej następuje po około pół roku.
Jeżeli zapalenie trwa ponad 6 miesięcy rozpoznaje się przewlekłe zapalenie wątroby, które wiąże się z ryzykiem rozwoju marskości wątroby oraz pierwotnego raka wątroby
Przewlekłe zapalenie wątroby można leczyć lekami przeciwwirusowymi, leczenie prowadzone jest w ośrodkach zajmujących się hepatologią i chorobami zakaźnymi.
Jest wiele potencjalnych momentów, podczas których można się zakazić wirusem zapalenia wątroby typu Ci jest to nie tylko kontakt z medycyną. Obecnie istnieje mnóstwo procedur mających na celu wyeliminowanie możliwości zakażenia (m.in. strzykawki, igły, zestawy do kroplówek jednorazowego użytku, odpowiednie procedury i środki dezynfekujące). Pamiętaj też, że niektóre narzędzia używane np. w gabinetach kosmetycznych, tatuażu lub akupunktury mogą być zanieczyszczone niewielką ilością krwi, w której może znajdować się wirus zapalenia wątroby typu C. Także wspólne używanie artykułów higieny osobistej jak maszynki do golenia, szczoteczki do zębów to potencjalna droga zakażenia.
Także liczne kontakty seksualne, kontakty z nieznanymi osobami, wielu partnerów jest ryzykiem przeniesienia WZW, ale i innych chorób przenoszonych droga płciową! Pamiętaj, że prezerwatywa nie chroni w stu procentach!
Jeżeli jesteś przewlekle chory, masz częsty kontakt z medycyną lub jesteś potencjalnie narażony na zakażenie i nie byłeś szczepiony przeciwko WZW B – umów się na wizytę u lekarza i zapytaj o możliwość zaszczepienia. Dowiedz się więcej o szczepieniu.
Zastanawiasz się czy przypadkiem nie zakaziłeś się? Porozmawiaj o tym lekarzem, który pokieruje Cię na badania. Możesz także samodzielnie wykonać badanie (płatne) w kierunku antyHCV.
.png)
