Wodniak jądra cechuje się zebraniem płynu pomiędzy osłonkami jądra, bądź w niezrośniętym wyrostku pochwowym. Może powstać w każdym wieku, a objawia się głównie powiększeniem jądra. Poznaj przyczyny, objawy oraz metody leczenia wodniaka jądra.
Jądra - budowa i funkcje
Jądra to męskie gonady, czyli narządy odpowiedzialne za produkowanie komórek rozrodczych - plemników. Znajdują się w worku mosznowym, czyli skórno-mięśniowym worku wywodzącym się z jamy brzusznej, są tam zawieszone na powrózku nasiennym, niejako poza obrębem ciała. Lewe jądro wisi nieco niżej niż prawe.
Ta lokalizacja jest uzasadniona tym, że spermatogeneza, czyli wytwarzanie plemników zachodzi najlepiej w temperaturze o około 2°C niższej niż temperatura ciała, a więc około 34-35°C. Położenie moszny poza jamą brzuszną i jej zdolność do obkurczania i rozkurczania to mechanizmy odpowiedzialne za utrzymanie stałej ciepłoty jąder w razie wahania temperatury otoczenia. Ochłodzenie powoduje skurcz moszny, a ogrzanie, np. w czasie kąpieli, rozkurcz.
Worek mosznowy powstaje jako uwypuklenie jamy brzusznej, toteż jądro otoczone jest kilkoma osłonkami, bo moszna zbudowana jest z warstw, które mają swoje odpowiedniki w warstwowej budowie ściany brzucha.
-
Dowiedz się: O czym może świadczyć powiększenie jądra?
Reklama
Wrodzony wodniak jądra - jak powstaje?
W czasie rozwoju zstępujące z jamy brzusznej jądra pociągają za sobą fragment otrzewnej tworząc tak zwany wyrostek pochwowy. Wyrostek ten u części chłopców w wieku niemowlęcym nie zamyka się i pozostaje połączony z jamą otrzewnej wyścielającej od wewnątrz jamę brzuszną. To pozwala na swobodne przemieszczanie się płynu z jamy otrzewnej pomiędzy osłonki jądra. Powstaje wtedy tak zwany komunikujący wodniak jądra. Połączenie z jamą otrzewnej zarasta zwykle przed ukończeniem pierwszego roku życia, a płyn znajdujący się pomiędzy osłonkami jądra wchłania się. W przeciwnym wypadku, uwięziony w przestrzeni wokół jądra tworzy niekomunikujący wodniak jądra.
Reklama
Wodniak jądra - przyczyny
Wodniak może powstać w każdym wieku i nie musi być związany z niezarośnięciem kanału łączącego jamę otrzewnej z przestrzenią między osłonkami jądra.
Może być następstwem:
-
stanów zapalnych jądra lub najądrza,
-
urazów, lub jako powikłanie zabiegu usunięcia żylaków powrózka nasiennego.
Może też towarzyszyć nowotworowi jądra. Jądro zwykle nie jest bolesne, jednak może być odczuwany pewien dyskomfort w czasie aktywności fizycznej z powodu większego ciążenia wodniaka.
Reklama
Wodniak jądra - objawy
Pozorne, czasem znacznego stopnia powiększenie jądra jest spowodowane nagromadzeniem płynu dookoła jądra.
Dotykiem w mosznie po stronie chorej wyczuwa się jakby:
-
sprężysty,
-
wypełniony płynem,
-
dość twardy,
-
gładki zbiornik.
Wodniaki mogą osiągać bardzo różne rozmiary i najczęściej dolegliwości, jeśli występują, związane są z ich wielkością i ciężarem. Zwracać uwagę może różna temperatura wodniaka i jądra po zdrowej stronie. Obecność wodniaka nie jest groźna, chociaż po pewnym czasie (lata) może dochodzić do zmniejszenia rozmiarów jądra.
Reklama
Wodniak jądra a płodność
Obserwuje się również obniżenie płodności mężczyzn z wodniakiem, prawdopodobnie z powodu problemów z utrzymaniem właściwej temperatury - w normalnych warunkach w razie ochłodzenia moszna kurczy się, jej ściana się pogrubia, jądro znajduje się bliżej ciała w celu podniesienia temperatury. Jeśli dochodzi do zbytniego podniesienia temperatury, np. w czasie wysiłku fizycznego, kąpieli - moszna rozluźnia się, jej ściana staje się cieńsza i bardziej wiotka, jądra zwisają niżej aby umożliwić oddanie temperatury. Te mechanizmy zachodzą sprawnie między innymi ze względu na niewielką masę jąder.
Jeśli jądro otoczone jest przez płynny płaszcz o objętości kilkudziesięciu do kilkuset mililitrów, zmiany temperatury zachodzą znacznie wolniej - w razie ochłodzenia na ogrzanie jądra potrzeba znacznie więcej czasu i przeciwnie, w razie nadmiernego ocieplenia utrata ciepła następuje o wiele wolniej niż w prawidłowych warunkach. Obecność wodniaka, ze względu na rozmiary wpływa również, choć w mniejszym stopniu na temperaturę drugiego jądra.
Te mechanizmy utrudniają utrzymanie optymalnej dla produkcji plemników temperatury 34-35°C i mogą powodować pogorszenie jakości nasienia i obniżenie płodności.
Reklama
Wodniak jądra - kiedy udać się do lekarza?
Jeśli istnieje podejrzenie wodniaka jądra, należy udać się do lekarza w celu wykluczenia innych chorób, przede wszystkim nowotworu jądra, który podobnie jak wodniak może nie powodować dolegliwości bólowych. Lekarz musi również zróżnicować wodniaka jądra z przepukliną pachwinowo-mosznową.
Specjalistą zajmującym się chorobami męskich narządów płciowych jest urolog. W czasie wizyty lekarz zada pytania o przebieg choroby: czas trwania, początek, czy występuje ból lub inne dolegliwości, a także o urazy, przebyte choroby, zwłaszcza przebiegające ze stanem zapalnym jąder lub najądrzy.
Reklama
Wodniak jądra - badania
Badanie fizykalne polega na badaniu palpacyjnym, czyli dotykiem. Lekarz oceni:
-
kształt,
-
wielkość,
-
konsystencję,
-
ciężar,
-
bolesność jąder,
zbada też pachwinowe węzły chłonne. Badanie przeprowadza się w pozycji leżącej. Następnie pacjent proszony jest o przyjęcie pozycji stojącej, lekarz układa dłoń na pachwinie po stronie chorej i prosi aby pacjent zakaszlał - badanie służy ocenie, czy wodniak jest komunikujący, czyli czy płyn swobodnie przepływa między osłonkami jądra a jamą otrzewnej, czy też nie. Rzadko obecnie stosowanym elementem badania jest diafanoskopia. Polega na przyłożeniu latarki z jednej strony moszny. Wodniak przepuszcza światło równomiernie, co odróżnia go od przepukliny i nowotworu.
Koniecznym i rozstrzygającym o rozpoznaniu badaniem jest USG moszny, które pozwala na uwidocznienie płynu wokół jądra. Możliwa jest też ocena budowy jądra i wykrycie ewentualnych nieprawidłowości.
Wodniak jądra - leczenie
Leczenie wodniaka jądra jest operacyjne. Leczenie wrodzonego wodniaka jądra można rozpocząć po ukończeniu przez chłopca pierwszego roku życia. Zarówno w przypadku wodniaków wrodzonych, jak i nabytych, należy wraz z lekarzem rozważyć wskazania do przeprowadzenia operacji. Wykonanie zabiegu nie jest bardzo pilne, jednak warto się na niego zdecydować z powodu możliwości zmniejszenia jądra po stronie chorej, a u dorosłych także możliwego pogorszenia jakości nasienia. Nie bez znaczenia mogą być też względy kosmetyczne.
Wodniak jądra - przebieg zabiegu
U dzieci zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, w trybie jednodniowymU dorosłych operacja, najczęściej metodą Winkelmanna bądź Bergmanna wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym bądź ogólnym i trwa kilkadziesiąt minut.
Polega na:
-
nacięciu skóry w okolicy pachwinowej lub moszny,
-
wypreparowaniu wodniaka,
-
jego opróżnieniu,
-
rozcięciu,
-
wywinięciu ścianek na zewnątrz i zeszyciu bądź usunięciu nadmiaru osłonek jądra
Następnie zszywa się skórę i zakłada opatrunek. Zabieg zwykle przeprowadzany jest w trybie jednodniowym, nie wymaga hospitalizacji, jednak po operacji moszna jest obrzęknięta i bolesna. Przez pierwsze kilka dni wskazane jest przyjmowanie pozycji leżącej, moszna powinna być uniesiona do góry za pomocą opatrunków lub np. podłożonego ręcznika. Po około tygodniu można zdjąć opatrunek. Obrzęk znika w ciągu kilku tygodni.
Leczenie wodniaka jądra nie jest pilne, dlatego warto wybrać odpowiedni moment na przeprowadzenie zabiegu. Należy wziąć pod uwagę, że w ciągu pierwszych dni po zabiegu dolegliwości bólowe mogą mieć dość znaczne nasilenie, a chodzenie nastręcza sporo trudności. Dobrze więc zabieg wykonać wiedząc, że możliwa będzie spokojna, kilkudniowa rehabilitacja.
Wodniak jądra - inne metody leczenia
Jeśli leczenie operacyjne jest nie do zaakceptowania dla pacjenta, można wziąć pod uwagę inne, rzadko stosowane metody, takie jak nakłucie wodniaka igłą i odprowadzenie płynu i wstrzyknięcie środka powodującego obkurczenie osłonek jądra. Leczenie to, mimo niewielkiej inwazyjności i braku konieczności rehabilitacji jest jednak nieskuteczne, daje bowiem w krótkim czasie nawroty.
