Pęcherz moczowy w organizmie człowieka pełni rolę zbiornika gromadzącego mocz produkowanego przez nerki. Z pęcherza mocz wydalany jest poza organizm przez cewkę moczową.
Zapalenie pęcherza moczowego - co to jest?
Zapalenie pęcherza moczowego jest jednym z typów infekcji zaliczanych do zakażeń układu moczowego (w skrócie ZUM). Jest to jeden z najczęstszych typów ZUM, w którym drobnoustroje wywołują stan zapalny lokalizują się w pęcherzu moczowym.
Zobacz wideo: Badanie krwi i moczu - kiedy wykonać?
Klinicznie dzielony jest on na 2 typy:
- niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego,
- nawracające zapalenie pęcherza moczowego u kobiet.
Znacznie rzadziej mamy do czynienia z krwotocznym zapaleniem pęcherza moczowego – za wystąpienie którego przede wszystkim odpowiadają leki stosowane w terapii nowotworów, a w przypadku dzieci – wirusy.
Reklama
Zapalenie pęcherza moczowego - przyczyny
Najczęstszymi czynnikami wywołującymi infekcję dróg moczowych są bakterie, głównie Escherichia coli – drobnoustrój będący składnikiem prawidłowej flory bakteryjnej jelita grubego człowieka, rzadziej są to wirusy lub grzyby. Bliskość układu moczowego i końcowego odcinka układu pokarmowego sprzyja przenoszeniu bakterii normalnie bytujących w jelitach w okolice cewki moczowej – gdzie w przypadku istnienia sprzyjających warunków dochodzi do jej kolonizacji i rozwoju infekcji. Rzadziej bakterie trafiają do układu moczowego drogą kontaktów seksualnych. Po zajęciu cewki moczowej bakterie przedostają się do pęcherza moczowego – w którym prawidłowo nie występują żadne chorobotwórcze drobnoustroje. Jest to tzw. infekcja wstępująca – wstępuje do góry od cewki moczowej do pęcherza.
Wystąpieniu zapalenia pęcherza moczowego u obu płci sprzyjają schorzenia powodujące utrudniony odpływ moczu lub prowadzące do niecałkowitego opróżniania pęcherza, należą do nich:
- złogi w przebiegu kamicy układu moczowego,
- zwężenia cewki moczowej,
- u mężczyzn najczęstszą chorobą zwężającą cewkę jest łagodny przerost prostaty.
Ponadto ryzyko wystąpienia infekcji w układzie moczowym zwiększają:
- cukrzyca,
- starszy wiek,
- cewnik w pęcherzu moczowym,
- terapia lekami hamującymi układ odpornościowy (immunosupresyjnymi).
Główną przyczyną ZUM są zakażenia bakteryjne. Drobnoustroje nadmiernie rozmnażają się w końcowych odcinkach układu moczowego zasiedlając z czasem coraz wyżej położone jego części wywołują w nich stan zapalny. Najskuteczniejszą metodą leczenia większości infekcji w układzie moczowym jest prawidłowo dobrana i odpowiednio przeprowadzona antybiotykoterapia i niestety w wielu przypadkach bez zastosowania antybiotyków nie można się obejść.
Reklama
Zapalenie pęcherza moczowego - kogo dotyka?
Infekcje układu moczowego dotyczą w szczególności kobiet. Związane jest to z różnicami w budowie anatomicznej. Kobiety posiadają krótszą cewkę moczową, w drogach moczowych nie występują czynniki antybakteryjne, które są produkowane przez gruczoł krokowy u mężczyzn. Dodatkowo mikrourazy cewki moczowej – do których może dojść w trakcie stosunków seksualnych, a także niektóre sposoby antykoncepcji sprzyjają rozwojowi zakażeń.
U mężczyzn natomiast do wystąpienia tej choroby predysponują zaburzenia w odpływie moczu spowodowane przeszkodą zlokalizowaną poniżej pęcherza – najczęściej na cewkę moczową uciska zmieniona chorobowo prostata.
Reklama
Zapalenie pęcherza moczowego - objawy
Objawy choroby są zbliżone do innych postaci zakażeń układu moczowego. W tym przypadku dominują:
- utrudnione oddawanie moczu (dyzuria) – któremu towarzyszy ból i pieczenie,
- częste parcie na pęcherz z oddawaniem niewielkiej ilości moczu, czasem występuje również oddawanie moczu w porze nocnej (za szeroką normę przyjmuje się jednorazowe oddanie moczu w nocy, gdy potrzeba oddawania moczu w nocy zdarza się częściej, budzi chorego ze snu itp. – jest to niepokojący objaw),
- bóle zlokalizowane nad spojeniem łonowym (miejsce w którym zlokalizowany jest pęcherz moczowy), charakterystyczny jest brak bólu w okolicy nerek (część lędźwiowa kręgosłupa, dół pleców),
- obecność krwi w moczu (krwiomocz),
- objawy ogólne: gorączka, dreszcze, nudności, wymioty.
Reklama
Zapalenie pęcherza moczowego - szczyty zachorowań
Zapalenie pęcherza moczowego jest chorobą dotyczącą przede wszystkim kobiet. Występują dwa szczyty zachorowań.
1. Pierwszy dotyczy młodych kobiet (do 30. roku życia), w tej grupie za wzrost częstości występowania odpowiadają kontakty seksualne – które sprzyjają przenoszeniu drobnoustrojów chorobotwórczych i kolonizacji pęcherza moczowego. W literaturze medycznej funkcjonuje termin choroba miodowego miesiąca (honey moon cystitis) - określająca ten typ zapalenia pęcherza moczowego.
2. Drugi szczyt dotoczy kobiet po menopauzie (po 50. roku życia), u których przemiany hormonalne ułatwiają rozwój infekcji w pęcherzu moczowym. Niemalże co druga kobieta w ciągu życia zachoruje na zapalenie pęcherza moczowego. U mężczyzn z kolei choroba ta występuje najczęściej po 50. roku życia – jej rozwojowi sprzyja utrudnienie w odpływie moczu spowodowane chorobami prostaty.
Reklama
Zapalenie pęcherza moczowego - zapobieganie
Do sposobów zapobiegania rozwojowi zapalenia pęcherza moczowego (szczególnie w przypadku postaci nawrotowych u kobiet) należą:
- Przyjmowanie zwiększonych ilości płynów (dużo pić!) zalecana jest dodatkowa szklanka płynu przed stosunkiem seksualnym.
- Jak najszybsze oddawanie moczu, gdy poczuje się „parcie na pęcherz” oraz tuż przed snem i po stosunku seksualnym (wypłukanie drobnoustrojów, które mogły się dostać do dróg moczowych).
- Unikanie stosowania dezodorantów intymnych, kapturków naszyjkowych, dopochwowych środków plemnikobójczych.
- Unikanie kąpieli bąbelkowych i dodawania do kąpieli środków plemnikobójczych.
- Codzienne picie soku z żurawiny lub stosowanie innych preparatów opartych na żurawinie.
Reklama
Zapalenie pęcherza moczowego - badania
Leczeniem najczęstszych postaci zapalenia pęcherza moczowego zajmują się zazwyczaj lekarze rodzinni. Jeżeli u chorego wystąpią wcześniej wymienione objawy – zlecane jest głównie badanie ogólne moczu, które ujawnia zazwyczaj leukocyturię, czyli nieprawidłową liczbę białych ciałek krwi (leukocytów) w moczu, oraz bakteriomocz – obecność bakterii w moczu, do stwierdzenia infekcji w drogach moczowych liczba bakterii w standardowej próbce moczu musi przekroczyć 105/ml (tzw. bakteriomocz znamienny). Zazwyczaj na tym diagnostyka się kończy i wdrażane jest leczenie.
W przypadku gdy objawy nie ustępują w trakcie leczenia lub nawracają w ciągu 1-4 tyg. wykonywane są kolejne badania:
- Posiew moczu - jest to hodowla drobnoustrojów z moczu na specjalnych pożywkach. Mocz pobierany jest do sterylnych pojemników i wysyłany do laboratorium, gdzie identyfikuje się konkretny patogen odpowiedzialny za infekcję oraz dobiera się lek, który najskuteczniej niszczy konkretny drobnoustrój.
- Badania obrazowe – zazwyczaj USG (ultrasonografia) jamy brzusznej, cystografia mikcyjna, rzadziej tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny – rolą tych badań jest uwidocznienie poszczególnych elementów układu moczowego i poszukiwanie przyczyn niepowodzeń leczniczych.
Zapalenie pęcherza moczowego - leczenie
Polega na doborze odpowiedniego leku przeciwdrobnoustrojowego – najczęściej antybiotyku. Początkowo stosowane są leki na zapalenie pęcherza moczowego działające na najczęstsze patogeny odpowiedzialne za zapalenie pęcherza moczowego. W przypadku braku efektów leczenie jest modyfikowane w oparciu o posiew moczu. Należy pamiętać, że ustąpienie objawów nie jest jednoznaczne z wyleczeniem i nie powinno się samodzielne przerywać leczenia, lekarstwa należy przyjmować zgodnie z zaleceniem lekarskim. Leczenie trwa przeciętnie 7-10 dni (chociaż w przypadku niektórych patogenów może trwać 2-3 tygodnie). Po zakończeniu leczenia lekarz zwykle zleca kontrolne badanie moczu, aby ocenić czy zmiany spowodowane infekcją ustąpiły.
Zapalenie pęcherza moczowego - nawroty
Zapalenie pęcherza moczowego – szczególnie w przypadku nawrotów jest chorobą uciążliwą, ale stosunkowo łagodną i w przypadku skutecznego leczenia najczęściej nie pozostawiającą żadnych trwałych następstw.
Zakażenia układu moczowego (ZUM) to częste schorzenie dotykające przede wszystkim kobiet. Statystyki mówią że praktycznie każda kobieta w pewnym okresie swojego życia doświadczy co najmniej raz tej przykrej choroby. Ponadto u części osób infekcje w układzie moczowym mają tendencję do częstego nawracania.
Zapalenie pęcherza moczowego - domowe sposoby leczenia
Jak leczyć i zapobiegać w domu?
Oprócz leków istnieje jednak wiele, często prostych metod, które mogą znacznie złagodzić objawy choroby, skrócić czas leczenia oraz zapobiegać kolejnym nawrotom. Należą do nich:
Picie dużej ilości płynów!!! - Dzięki temu łatwiej będzie Twojemu organizmowi pozbyć się chorobotwórczych bakterii zasiedlających układ moczowy i wywołujących zakażenie. Zaleca się picie od 6 do 8 szklanek płynów dziennie.
Codziennie pij sok z żurawiny. Udowodniono, że sok żurawinowy ma unikalne działanie lecznicze i prewencyjne w zakażeniach układu moczowego. Tłumaczy się to tym, że żurawina zawiera pewne związki tzw. proantocjany, które zapobiegają przyczepianiu się bakterii do ściany pęcherza moczowego oraz ich namnażaniu, dzięki czemu nawet jeśli patogeny dostaną się do układu moczowego, nie wywołają infekcji, bo zostają z niego szybko usunięte. Najlepiej jest pić świeżo robiony sok z żurawiny bez dodatku konserwantów, niestety ciężko jest go dostać o każdej porze roku, ale w aptekach dostępna jest szeroka gama produktów z żurawiną, w które można się zaopatrzyć.
Uzupełniaj witaminę C. Osoby chorujące na zakażenie układu moczowego, a zwłaszcza przy nawrotach takiego zakażenia powinny rozważyć stosowanie witaminy C. Ma ona działanie zakwaszające mocz i przez to utrudniające rozwój bakterii chorobotwórczych. Należy jednak wiedzieć o tym, że przy terapii antybiotykami witamina C nie zawsze jest wskazana, dlatego w tych przypadkach jej stosowanie należy skonsultować z lekarzem.
Stosuj Echinaceę. Echinacea to roślina należąca do astrowatych posiada działanie stymulujące układ odpornościowy organizmu. Może być stosowana jako środek zapobiegawczy i leczniczy w ostrych i przewlekłych schorzeniach bakteryjnych i wirusowych. Dostępna jest głównie w formie herbatek do zaparzania i tabletek.
Stosuj olejki eteryczne z drzewa sandałowego, bergamotki, jałowca. Związki w nich zawarte mają działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, dlatego są stosowane jako środki wspomagające w leczeniu stanu zapalnego dróg moczowych. Wymienione wyżej olejki można wymieszać i utworzoną mieszankę po rozcieńczeniu wcierać w skórę nad pęcherzem moczowym.
Jak zmniejszyć ból przy zapaleniu pęcherza moczowego?
Aby zmniejszyć ból spowodowany stanem zapalnym dróg moczowych (pęcherza moczowego) stosuj ciepłe okłady na okolice pęcherza moczowego. Pozwolą one nie tylko zmniejszyć ból, ale także przyczynią się do zahamowania rozprzestrzeniania się stanu zapalnego. W przypadku gorączki lub bólu stosuj paracetamol.
Zapalenie pęcherza moczowego - zalecenia
Poniższe punkty tyczą się kobiet, które cierpią na nawrotowe stany zapalne układu moczowego:
- Zwiększ ilość wypijanych płynów, przy czym przed każdym stosunkiem płciowym wypijaj dodatkową szklankę.
- Oddawaj mocz niezwłocznie po wystąpieniu parcia, przed snem oraz zaraz po stosunku płciowym.
- Unikaj stosowania kapturków naszyjkowych, dezodorantów intymnych, dopochwowych środków plemnikobójczych.
- Unikaj kąpieli bąbelkowych oraz stosowania do kąpieli środków chemicznych.
Zapalenie pęcherza moczowego - najczęściej zadawane pytania
Czy zapalenie pęcherza moczowego to poważne schorzenie?
Zapalenie pęcherza moczowego jest bardzo częstą chorobą, która nawet nie leczona może samoistnie ustąpić w ciągu kilku dni.
Kto jest narażony na wystąpienie zapalenia pęcherza moczowego?
Przede wszystkim kobiety (szczególnie przed 30 r. ż i po 50 r.ż) oraz starsi mężczyźni po 50 r.ż.
Co jest najczęstszą przyczyną wystąpienia zapalenia pęcherza moczowego?
Najczęstszą przyczyną są bakterie a w szczególności Escherichia coli, rzadziej są to inne drobnoustroje.
Jak rozpoznać zapalenie pęcherza moczowego?
Do rozpoznania choroby zazwyczaj wystarczające jest stwierdzenie charakterystycznych objawów oraz dodatni wynik badania ogólnego moczu.
Czy można zapobiegać nawrotom zapalenia pęcherza moczowego?
Tak, podstawowe metody omówiono w punkcie Czynniki ryzyka, sposoby zapobiegania.
