Zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych - objawy i leczenie

Zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych (łac. tendinitis et tendovaginitis) to jak sama nazwa wskazuje zapalenie ścięgna i/lub otaczającej go pochewki. Zapalenie dotyczy najczęściej obu wyżej wymienionych struktur, ale może również ograniczać się do jednej z nich.

Co to jest ścięgno?

Ścięgno można porównać do grubego, plecionego sznura łączącego mięsień z kością, co umożliwia wykonywanie ruchów. Gdy wystąpi zapalenie ścięgna, w uszkodzonej okolicy pojawia się:

• obrzęk,
• ograniczenie ruchomości i ból, który dodatkowo nasilany jest przez ruch.

Reklama

Zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych - gdzie występuje?

Zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych występuje najczęściej w obrębie stawu:

• łokciowego,
• barkowego,
• skokowego,
• kolanowego,

ale może dotyczyć również innych stawów (np. palców rąk).

Reklama

Przyczyny zapalenia ścięgien i pochewek ścięgnistych

Najczęstszą przyczyną zapalenia ścięgien i pochewek ścięgnistych jest uraz, spowodowany zazwyczaj przez stale powtarzający się bodziec o małym lub średnim nasileniu (np. długie pisanie na klawiaturze ze źle ułożonymi rękami).

Uszkodzenie ścięgna może również powstać w wyniku nagłego, silnego bodźca np.:

• rzut piłką nie poprzedzony rozgrzewką,
• mocne szarpnięcie ręką przy grze w tenisa lub nogą podczas gry w piłkę nożną.

Innymi czynnościami, które mogą doprowadzić do zapalenie pochewek ścięgnistych są m.in.:

• pielenie,
• grabienie,
• odśnieżanie,
• malowanie,
• szorowanie,
• kopanie łopatą.

Utrzymywanie niepoprawnej postawy ciała, w pracy lub w domu, również może sprzyjać rozwojowi zapalenie ścięgien.

Zapalenie ścięgien może również rozwinąć się w wyniku infekcji np. w przebiegu kiły lub gruźlicy lub w bardziej prozaicznym przypadku np. jako następstwo długiego przebywania w niesprzyjających warunkach atmosferycznych (zimno i wilgotno). Jednakże przyczyny infekcyjne należą raczej do rzadkich.

Takie choroby jak:

• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
• łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS),
• dna moczanowa

również mogą prowadzić do zapalenia ścięgien i pochewek ścięgnistych. Niektóre leki, szczególnie antybiotyki z grupy chinolonów, mogą zwiększać ryzyko rozwoju opisywanej tu choroby.

Reklama

Czynniki ryzyka na zapalenie ścięgien

Jest kilka czynników, które mogą predysponować do wystąpienia zapalenia ścięgna i pochewki ścięgnistej:

• Siedzący tryb życia, brak rozgrzewki i odpowiedniego przygotowania przed wykonaniem danego ćwiczenia lub czynności – człowiek, który prowadzi siedzący tryb życia i nagle, bez odpowiedniej rozgrzewki, postanowi rozegrać 4-godzinny mecz tenisowy musi liczyć się z dużym ryzykiem wystąpienia u niego np. zapalenia ścięgna w okolicy stawu łokciowego lub barkowego.
• Praca w niewygodnej pozycji – np. sekretarka, która całymi godzinami pisze na komputerze z niewygodnie ułożonymi rękami musi liczyć się z ryzykiem wystąpienia u niej zapalenia ścięgien. Każda osoba pracująca w pozycji siedzącej również musi brać pod uwagę takie ryzyko.
• Nieprawidłowa technika wykonywania ćwiczeń fizycznych – np. niepoprawne trzymanie kija golfowego lub rakiety tenisowej może doprowadzić do rozwinięcia się zapalenia ścięgien okolicy stawu łokciowego.
• Osoby chorujące na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS), dnę moczanową i inne choroby uszkadzające stawy również muszą mieć na uwadze możliwość pojawienia się u nich zapalenia ścięgien i pochewek ścięgnistych.

Reklama

Zapalenie ścięgna - objawy

Zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych objawia się najczęściej:

• bólem,
• tkliwością,
• ograniczeniem ruchu,
• obrzękiem w okolicy uszkodzenia.

Ból może wystąpić nagle lub narastać powoli oraz nasilać się po ruchu. Często po ustąpieniu bólu w miejscu uszkodzenia pojawia się sztywność (jako wynik narastającego obrzęku).

Proszę pamiętać, jeśli powyższym dolegliwościom będą towarzyszyły takie niepokojące objawy jak np.:

• ogólne uczucie osłabienia,
• gorączka,
• ból nie ograniczający się tylko do jednego miejsca, ale dotyczący wielu stawów/mięśni,
• długo utrzymująca się sztywność (szczególnie rano!),

należy niezwłocznie udać się do swojego lekarza rodzinnego. Mogą być to pierwsze oznaki poważniejszych chorób, które wymagają wdrożenia szybkiej diagnostyki i leczenia.

Reklama

Zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych - diagnostyka

Jeśli pomimo stosowania leczenia w domu dolegliwości nie ustąpią w przeciągu 5 do 7 dni, należy udać się do swojego lekarza rodzinnego. Razem z nim pacjent będzie miał możliwość zadecydować, czy wymagana będzie konsultacja i leczenie u specjalisty (reumatologa, ortopedy).

Proszę pamiętać – jeśli dolegliwości są bardzo nasilone bądź wstąpią jakiekolwiek niepokojące objawy, trzeba przerwać leczenie w domu i natychmiast udać się do lekarza.

Lekarzowi należy dokładnie opisać sytuację, która według pacjenta zapoczątkowała problem. Ułatwi to określenie przyczyny uszkodzenia ścięgna oraz udzielenie odpowiednich zaleceń co do dalszego leczenia domowego. Wczesna wizyta u lekarza pomoże w szybkim rozwiązaniu problemu.

Zapobiegnie to ewentualnym, przyszłym, przewlekłym problemom ze ścięgnem. Zbagatelizowanie problemu tylko wydłuży czas leczenia i w przyszłości może powodować nawracanie zapalenia ścięgna i jego pochewki, a nawet jego następowe naderwanie lub zerwanie.

Zapalenie ścięgien i ich pochewek może być skutkiem urazu (pojedynczego, a zarazem silnego bodźca lub stale powtarzającego się bodźca o stosunkowo niewielkim nasileniu). Może również powstać w wyniku infekcji, choroby przewlekłej (RZS, ŁZS, dna moczanowa), stosowanych leków czy złej postawy ciała.

Niezależnie od mechanizmu, w jakim powstanie zapalenie ścięgna, skutek jest zazwyczaj ten sam – ból, obrzęk i ograniczenie ruchu w danym miejscu.

Reklama

Badania przy zapaleniu ścięgien i pochewek ścięgnistych

Diagnoza zapalenia ścięgien i/lub pochewek ścięgnistych opiera się przede wszystkim na zebraniu wywiadu medycznego oraz dokładnym badaniu fizykalnym. Lekarz może zlecić również zrobienie zdjęcia RTG bolesnego miejsca (chociaż nie jest to konieczne do rozpoznania choroby).

W badaniu rentgenowskim (na zdjęciu RTG) nie widać ścięgien ani ich pochewek, ale ma ono na celu wykluczenie ewentualnych innych przyczyn dolegliwości jak np. uszkodzenie elementów kostnych wchodzących w skład stawu lub obecności złogów wapniowych.

W przypadku, gdy lekarz ma podstawy podejrzewać infekcję, może również zlecić badania krwi. Wśród nich morfologię czy wskaźniki stanu zapalnego (OB, CRP).

Leczenie zapalenia ścięgna

Leczenie zapalenia ścięgien i pochewek ścięgnistych opiera się na:

• odciążeniu chorego miejsca,
• fizykoterapii,
• ćwiczeniach ruchowych,
• leczeniu farmakologicznym (niesteroidowe leki przeciwzapalne – NLPZ, glikokortykosterydy),
• w przypadku infekcji na podawaniu antybiotyków,
• w przypadku, gdy leczenie farmakologiczne nie skutkuje, a zapalenia ścięgien nawracają, pacjent i lekarz mogą podjąć wspólnie decyzję o wdrożeniu leczenia chirurgicznego.

Odciążenie chorego miejsca z zapaleniem ścięgna

Leczenie zapalenia ścięgien i pochewek ścięgnistych w pierwszej kolejności opiera się na odciążeniu chorego miejsca. Często odpoczynek w połączeniu z niewielką dawką leków niweluje problem.

Długofalowe rozwiązanie będzie polegało np. na zmianie pozycji pracy na wygodniejszą (wymianie krzesła, korekcji wysokości blatu do pisania), wprowadzeniu krótkich przerw w pracy, regularnych i odpowiednich rozgrzewek (minimum 10-minutowych) przed ćwiczeniami oraz właściwej ochronie stawów (dobrze dobrane ubranie w stosunku do warunków pogodowych czy warunków pracy).

W odciążeniu stawu mogą pomóc:

• usztywniacze,
• szyny,
• temblaki,
• ochraniacze (szczególnie przydatne przy uszkodzeniu nadgarstka),

a w przypadku urazu któregoś ze stawów kończyn dolnych (np. kolana) pomocne może być używanie laski (noszonej w ręce przeciwnej do chorej nogi).

Fizykoterapia przy zapaleniu ścięgien i pochewek ścięgnistych

Kolejną linią walki z zapaleniem ścięgien stanowi fizykoterapia. Mamy tu na myśli chłodne okłady na bolące miejsce. Okłady należy stosować przez 10 do 15 minut dwa razy dziennie (zarówno w dniu wystąpienia bólu, jak i przez wszystkie dni kiedy ból i obrzęk się utrzymują).

Najlepszą formą schładzania jest ręcznik namoczony zimną wodą lub lód zawinięty w ręcznik i przyłożony do obrzękniętego miejsca. Takie okłady przynoszą najlepsze efekty we wczesnej fazie urazu. W późniejszej fazie gojenia się ścięgna pomocne mogą być ciepłe natryski stosowane na chore miejsce.

Warto spytać swojego lekarza lub fizjoterapeutę kiedy zastąpić zimne okłady ciepłymi. Przy nawracającym zapaleniu ścięgien lekarz może rozważyć zastosowanie laseroterapii, która okazała się skuteczna w zmniejszaniu bólu w przewlekłej formie tego schorzenia.

Leki na zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych

Leczenie farmakologiczne opiera się na zażywaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Można je przyjmować w formie tabletek (doustnie) lub w formie żelu wcieranego w bolące i obrzęknięte miejsce. Zarówno tabletki jak i żel dostępne są w aptekach bez recepty.

Przed zażyciem leku należy zawsze przeczytać ulotkę i bezwzględnie stosować się do informacji tam podanych.

W przypadku nie ustępowania dolegliwości bólowych oraz obrzęku lekarz może podjąć decyzję o podaniu glikokortykosterydów („sterydów”, GKS). Sterydy podaje się w okolicę bolesnego miejsca, we wstrzyknięciach.

GKS nie zawsze prowadzą do zmniejszenia się bólu (około 20-30% chorych nie odczuwa poprawy). Sterydy nie mogą być podawane często (zazwyczaj maksymalnie raz na 3 miesiące), co utrudnia ich stosowanie przy nawracających zapaleniach ścięgien.

Jeśli przyczyną zapalenia jest infekcja to oprócz leczenia przeciwzapalnego lekarz również przepisze antybiotyki w celu zwalczenia przyczyny infekcji.

Zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych - zalecenia

Każdy większy wysiłek fizyczny powinien być poprzedzony odpowiednią rozgrzewką. Jest to skuteczny sposób zapobiegania zapaleniu ścięgien. Ćwiczenia powinno rozpoczynać się powoli i stopniowo zwiększać obciążenie.

Osoby, które dużo piszą na klawiaturze powinny dbać o odpowiednie ustawienie klawiatury i ułożenie rąk (tak, aby nadgarstki nie pracowały) oraz pamiętać o okresowych przerwach w pracy. Rozciąganie i wzmacnianie mięśni, korekcja wad postawy, zachowywanie poprawnej pozycji w pracy i w domu oraz dbanie o właściwą technikę wykonywanych ćwiczeń również chronią przed rozwinięciem się zapalenia ścięgien.

Jeśli podczas wykonywania jakiejkolwiek czynności pojawi się ból – przerwij ją! Odpocznij i ponów czynność później. Jeśli ból powróci zarzuć wykonywanie danej czynności i skonsultuj się z lekarzem.

Wczesna wizyta u lekarza pomoże w szybkim rozwiązaniu problemu. Zapobiegnie to rozwojowi sztywności oraz ewentualnym, przyszłym, przewlekłym problemom z danym stawem. Ścięgno wymaga zazwyczaj około 6 tygodni do pełnego zagojenia się i tyle też musi wynosić przerwa w obciążaniu uszkodzonego miejsca.

W walce z nawracającymi stanami zapalnymi może być wymagana rezygnacja z niektórych ćwiczeń fizycznych lub modyfikacja stylu życia.

Zbagatelizowanie problemu tylko wydłuży czas leczenia i w przyszłości może powodować nawracanie zapaleń w danym miejscu, a nawet skutkować tzw. „zamrożonym stawem” – czyli nieodwracalnym ograniczeniem ruchomości w stawie. Pamiętaj – żadnych, nawet najdrobniejszych problemów zdrowotnych nie wolno lekceważyć!

Domowe sposoby leczenia zapalenia ścięgien i pochewek ścięgnistych

Leczenie domowe zapalenia ścięgien i pochewek ścięgnistych obejmuje:

• odpoczynek,
• chłodne/ciepłe okłady na bolące/obrzęknięte miejsce (w zależności od czasu, jaki minął od urazu),
• unikanie ruchów, które zaostrzają problem,
• zażywanie NLPZ (doustnie lub w formie żelu).

Sztywność i przykurcze w stawach - zapobieganie

Aby zapobiec powstawaniu sztywności i przykurczów w stawach (szczególnie barkowych) należy codziennie wykonywać ćwiczenia mające na celu zachowanie pełniej ruchomości. Ćwiczenia należy wdrożyć w momencie, gdy tylko ustąpi ból związany z zapaleniem. Poniżej przedstawiamy przykładowe ćwiczenie mające na celu zapobieżenie powstania sztywności w stawie barkowym.

Połóż się na plecach, wyprostowane ramiona połóż na klatce piersiowej i złóż dłonie razem. Za pomocą zdrowego ramienia unieś chore aż do momentu gdy poczujesz ból (najlepiej jest, gdy możliwy jest pełny ruch w stawie). Następnie opuść ramię i powtórz to ćwiczenie 5 razy.

Ćwiczenie takie można wykonywać również w pozycji stojącej. Stań twarzą do ściany na odległość wyprostowanego ramienia. Oprzyj dłoń chorego ramienia o ścianę i zacznij powoli „wchodzić” palcami na ścianę (jak na drabinę) aż do momentu, gdy wyżej już nie możesz. Teraz wyprostuj maksymalnie ramię i przytrzymaj tak 20 sekund, a następnie wróć do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie powtórz 5 razy.

Czy konieczna jest operacja? Zrób test

Im więcej punktów otrzymałeś w powyższym kwestionariuszu, tym poważniej powinieneś rozważyć leczenie operacyjne. Ostateczną decyzję zawsze dokładnie przedyskutuj ze swoim lekarzem prowadzącym i/lub lekarzem ortopedą.