Czym jest zaśniad groniasty i czy to nowotwór?
Zaśniad groniasty, nazywany też po łacinie mola hydatidosa, to niezłośliwa ciążowa choroba trofoblastyczna (inaczej: dotykająca tkanki tworzącej łożysko), która rozwija się podczas ciąży. Do wystąpienia tej dolegliwości przyczynia się nieprawidłowy proces zapłodnienia. Czy zaśniad groniasty to nowotwór? Tak. To nowotwór łożyska, który początkowo jest niezłośliwy, posiada jednak potencjał do zezłośliwienia. Konieczne jest więc szybkie podjęcie leczenia zaśniadu groniastego.
Tzw. ciąża zaśniadowa raczej nie ma szans na to, by przetrwać. Poza tym, w takim przypadku zazwyczaj nie mamy zwykle do czynienia z żywym płodem/zarodkiem, ale z rozwijającym się stanem nowotworowym. Zarodek jest albo nieobecny, albo nieprawidłowy.
Zdarzają się jednak sytuacje, gdy obok nowotworu, rozwija się też prawidłowa ciąża. Ma to miejsce zazwyczaj w przebiegu ciąż bliźniaczych dwujajowych, gdy jedna komórka została zapłodniona prawidłowo, a druga nie.
O tym, że współistnienie prawidłowej ciąży z zaśniadem jest bardzo rzadkie, piszą specjaliści z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Maria Szubert i Paweł Biesiada. Takie połączenie rozpoznaje się od 1/22 000 do 1/100 000 przypadków. To ciąża wysokiego ryzyka, która może wiązać się z powikłaniami dla płodu, jak i dla matki.
Wśród potencjalnych konsekwencji dla kobiety wymienić można:
- preeklampsję, inaczej stan przedrzucawkowy,
- krwotok okołoporodowy,
- poród przedwczesny,
- przetrwałą chorobę trofoblastyczną.
Z kolei ryzyko dla płodu wiąże się z:
- zahamowaniem jego wzrostu,
- zgonem wewnątrzmacicznym.
Naukowcy z UM w Łodzi opisali jednak przypadek ciąży prawidłowej, zakończonej cesarskim cięciem w 32 tygodniu i urodzeniem dziecka, które otrzymało 9 punktów w skali Apgar. W trakcie porodu rozpoznano brunatno-szare wody płodowe, a także dużą ilość groniastych mas. Dodatkowo skóra noworodka pokryta była szarą mazią.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Zaśniad całkowity, a częściowy i inwazyjny. Czy to główne typy?
W klasyfikacji ICD-10 wymienione są różne typy zaśniadu. Są to:
- zaśniad całkowity - to konsekwencja zapłodnienia przez 1 lub 2 plemniki pustej komórki jajowej. To inaczej klasyczny zaśniad groniasty, gdzie płód nie rozwija się z racji braku racji braku materiału genetycznego pochodzącego od matki;
- niezupełny lub częściowy zaśniad groniasty – powstaje w wyniku zapłodnienia komórki jajowej przez 2 plemniki. Taki zarodek powstały przy zaśniadzie częściowym jest niezdolny do życia i ginie po kilku tygodniach;
- zaśniad groniasty nieokreślony.
Należy także zwrócić uwagę na jego potencjał do naciekania na inne tkanki. Zaśniad inwazyjny nacieka miejscowo na inne tkanki i prowadzi do uszkodzenia naczyń. Wraz z jego obecnością występują ogniska krwotoczne. Jeżeli choroba jest nieleczona, może prowadzić do pęknięcia macicy na skutek osłabienia jej ściany i wywołać zagrażający życiu kobiety krwotok.
W kontekście zaśniadu można też mówić o innych typach niż groniasty związany z chorobą trofoblastyczną. To są np.:
- puste jajo płodowe, a więc brak zarodka,
- zaśniad zarodkowy - niewłaściwy rozwój zawiązków zarodka,
- zaśniad krwisty - ma związek z obumieraniem zarodka prowadzącym do nadmiernego przekrwienia.
Reklama
Przyczyny zaśniadu groniastego. Jak powstaje?
Co może zwiększać ryzyko zaśniadu? Wpływ na rozwój tej dolegliwości może mieć wiele czynników, w tym m.in.:
- wiek matki - ciąża po 40 roku życia jest obarczona różnymi powikłaniami, ryzyko istnieje także u kobiet bardzo młodych, rodzących około 16 roku życia;
- palenie papierosów;
- w wywiadzie wcześniejsze poronienie, usunięcie ciąży albo ciąża zaśniadowa – może wystąpić np. zaśniad groniasty po łyżeczkowaniu;
- niewłaściwa dieta, m.in. uboga w beta-karoten;
- leczenie niepłodności, może pojawić się np. zaśniad groniasty po in vitro.
Przyczyn zaśniadu groniastego można też upatrywać w uwarunkowaniach genetycznych. Jeżeli w rodzinie występowały tego rodzaju patologie ciążowe, istnieje ryzyko ich pojawienia się u konkretnej kobiety.
Bezpośrednie przyczyny zaśniadu groniastego częściowego i całkowitego zostały już ujęte w ich definicjach. Problemem jest tu nieprawidłowe zapłodnienie komórki jajowej.
Reklama
Jak wyglądają objawy zaśniadu groniastego?
Choroba ujawnia się zwykle w pierwszej połowie ciąży. Objawy zaśniadu groniastego mogą być na tyle mało specyficzne, że trudno jest samodzielnie ustalić kobiecie, że coś jej dolega. Część z nich można rozpoznać dopiero po wykonaniu specjalistycznych badań, co w warunkach domowych nie jest możliwe. Wiele kobiet do szybkiej wizyty u specjalisty skłania obecność krwawienia, które kojarzy się jednoznacznie z poronieniem.
Klasyczne symptomy zaśniadu w ciąży to:
- krwawienie z dróg rodnych, któremu czasem towarzyszą obrzęknięte kosmki;
- zbyt duże powiększenie macicy w stosunku do wieku ciąży,
- torbielowate powiększenie jajników, tzw torbiele tekaluteinowe;
- brak czynności serca płodu,
- nadciśnienie tętnicze,
- nad wyraz duże stężenie hCG w porównaniu do etapu ciąży,
- niepowściągliwe wymioty.
Objawy wskazujące na zaśniad na początku ciąży to również rozwój nieprawidłowych komórek, widocznych na USG. Widać też brak dalszego wzrastania zarodka. Z kolei na późniejszym etapie ciąży obserwuje się:
- niedokrwistość,
- nadczynność tarczycy,
- wymioty,
- niewydolność oddechową.
Reklama
Rozpoznanie zaśniadu groniastego. Czy tylko USG i beta hCG?
Pierwszy obraz USG zaśniadu groniastego można dostrzec już w 9-10 tygodniu ciąży. Uwagę lekarza powinien zwrócić charakterystyczny obraz kosmków oraz brak dalszego rozwoju zarodka. W USG widać zazwyczaj tzw. obraz porównywany do zamieci śnieżnej oraz puste jajo płodowe.
Jeżeli zaśniad jest częściowy, zdarza się, że obumarcie płodu następuje około II trymestru – widać wówczas wady serca, twarzoczaszki oraz ośrodkowego układu nerwowego. Ciąża zaśniadowa w USG wyróżnia się tym, że jest obszarem o zmiennej echogeniczności w miejscu łożyska. Osobną sytuacją jest współwystępowanie żywej ciąży z zaśniadem. Zawsze należy te przypadki różnicować.
Zaśniad groniasty w USG jest widoczny jako wewnętrzne zakrzepy krwi, ale w przypadku zaśniadu częściowego albo wczesnego zaśniadu całkowitego te zmiany są jeszcze niedostrzegalne.
Aby przeprowadzić pełną diagnostykę, dodatkowo wykonuje się też badanie stężenia beta hCG – zaśniad groniasty charakteryzuje się podwyższeniem tego parametru w stosunku do ciąży. Jaki poziom hCG wskazuje na zaśniad groniasty? Zazwyczaj przekracza ono nawet 20 000 IU/ml.
Rozpoznanie zaśniadu groniastego musi być uzupełnione o wynik histopatologiczny, uzyskany z jamy macicy. Inne elementy składające się na postępowanie diagnostyczne to m.in. wykonanie:
- morfologii krwi,
- ocena funkcji tarczycy, wątroby oraz nerek.
Reklama
Na czym polega leczenie zaśniadu groniastego?
W przypadku tej choroby, ciąża zwykle kończy się poronieniem. Jeżeli jednak do tego nie doszło, podstawą leczenia zaśniadu groniastego jest opróżnienie jamy macicy poprzez wysysanie jej zawartości i następnie łyżeczkowanie. Tkanki, które zostały usunięte, muszą zostać poddane badaniu histopatologicznemu.
Kolejny etap to dbałość o regularne badania i monitorowanie stężenia beta hCG w organizmie. Jeżeli najpierw doszło do obniżenia poziomu beta hCG, a następnie do jego podwyższenia, wskazuje to na to, że komórki zaśniadu obecne w ścianie macicy uległy powiększeniu. Ich obecność wymaga dalszych działań lekarskich, ponieważ mogą one przekształcić się w nowotwór złośliwy i zająć dalsze tkanki.
Jeżeli po oczyszczeniu jamy macicy stężenie beta hCG przekracza 20 000 IU/I i wciąż utrzymują się krwawienia z dróg rodnych lub rozpoznano przerzuty w innych narządach, jest to przesłanka do tego, by lekarz rozpoznał przetrwałą chorobę trofoblastyczną. Wówczas konieczne staje się włączenie chemioterapii.
Aby wykluczyć przerzuty, niezbędne jest wykonanie zdjęcia klatki piersiowej. Ewentualnym powikłaniem po tej chorobie jest kosmówczak, czyli rak kosmówki.
Reklama
Zaśniad groniasty a kolejna ciąża
U kobiet, które doświadczyły zaśniadu groniastego, istnieje wyższe ryzyko ponownego wystąpienia takich zmian przy okazji kolejnej ciąży. Jednocześnie przejście tej choroby nie wyklucza, że ciąża po zaśniadzie będzie już prawidłowa.
Należy jednak pamiętać, by w czasie tuż po usunięciu zaśniadu i na etapie analizy stężenia hormonu hCG, trzeba zrezygnować ze starań o dziecko. Taki moment może zwiększać możliwość kolejnej ciąży związanej z poronieniem. Zwykle po roku lub kilkunastu miesiącach można rozpocząć starania o dziecko, jednak trzeba się liczyć z ryzykiem kolejnych poronień albo ciąży zagrożonej.
Zarówno ciąża po zaśniadzie częściowym, jak i całkowitym powinna być starannie zaplanowana. Na takim etapie trzeba słuchać wskazań lekarskich. Dobrze też skorzystać ze wsparcia klinik zajmujących się badaniami genetycznymi.
