Czy metanol jest trujący?
Najprostszym związkiem z grupy alkoholi jest metanol. Jego wzór chemiczny to CH3OH. Laik, ze względu na bardzo podobną nazwę, różniącą się jedynie jedną literą, może mylić metanol z etanolem. Tymczasem różnica jest ogromna.
Który alkohol jest trujący? To metanol, czyli alkohol metylowy. Trzeba pamiętać, że to alkohol metylowy jest bardzo silną trucizną, natomiast etanol znajdziemy w konsumpcyjnych napojach alkoholowych. Z kolei właściwości i zastosowanie metanolu różni się od tych, przypisywanych alkoholowi etylowemu.
Jak rozpoznać alkohol metylowy? Niestety, na podstawie smaku i zapachu nie ma możliwości odróżnienia jednej substancji od drugiej, co często prowadzi do wielu tragedii.
Do zatrucia może dojść przypadkowo, np. podczas spożywania alkoholu niewiadomego pochodzenia, ale często niektóre osoby spożywają metanol mając tego świadomość.
Dzieje się tak np. w przypadku alkoholików, którym łatwiej zdobyć towar z czarnego rynku, zawierający właśnie metanol.
Aby sprawdzić, czy mamy do czynienia z metanolem, niezbędne są badania próbki albo badania krwi pozyskanej od osoby, która spożyła podejrzaną substancję.
W czym jest metanol? To alkohol, który wykorzystuje się do produkcji środków stosowanych w przemyśle, w paliwie czy w płynach do czyszczenia. Znajduje się również w substancjach zapobiegających zamarzaniu, w farbach, lakierach, preparatach odtłuszczających czy błonach fotograficznych.
Metanol wykorzystuje się również w celu uzyskania syntezy formaldehydu i kwasu octowego. Stosuje się go także w preparatach bakteriobójczych, grzybobójczych oraz w rozpuszczalnikach i klejach przemysłowych.
Zwróćmy jeszcze uwagę na właściwości metanolu. W czystej postaci ma bezbarwny kolor. Spala się niebieskawym płomieniem. Do 1923 roku pozyskiwanie metanolu było możliwe jedynie poprzez destylację rozkładową drewna. Współcześnie wykorzystuje się dwie metody do uzyskania metanolu: metodę ICI oraz metodę Lurgi.
Reklama
Jak wygląda zatrucie metanolem? Dlaczego jest niebezpieczne?
Co jakiś czas w mediach pojawiają się informacje dotyczące zatrucia alkoholem metylowym. Mimo to wciąż dochodzi do kolejnych tego typu tragedii.
Podstawowe zagrożenie wywołane przez metanol to fakt, że nie da się go odróżnić poprzez smak i zapach od alkoholu etylowego.
To argument wyjaśniający tak częste zatrucia tą substancją. Wiele osób sięgając po alkohol niesprawdzonego pochodzenia nie ma świadomości, że ma do czynienia z metanolem.
Co więcej, głębokie uzależnienie od alkoholu może prowadzić do zachowań skrajnie nieodpowiedzialnych, gdy osoby z nałogiem sięgają po jakiekolwiek substancje, w których można znaleźć alkohol, np. rozpuszczalniki, środki do dezynfekcji i wiele innych.
Metanol, czyli inaczej spirytus drzewny albo karbinol to substancja prowadząca bardzo często do nieodwracalnych zmian, a czasem nawet do śmierci.
Zatrucie metanolem jest dla organizmu bardzo niebezpieczne. Już mała dawka może spowodować ślepotę czy uszkodzenie organów wewnętrznych. Przebieg zatrucia metanolem został przedstawiony w dalszej części artykułu.
Reklama
Zatrucie metanolem - od jakiej dawki?
Nierozpoznane na czas zatrucie metanolem może mieć skutek śmiertelny. Jaka dawka metanolu jest śmiertelna? Dawka śmiertelna metanolu jest osobniczo zmienna i wynosi od 30 ml do 50 ml. Dokładnie 0,5 ml – 1 ml / kg masy ciała to ile metanolu zabija. Z kolei zatrucie metanolem w dawce 10 ml czystego alkoholu, prowadzi do ślepoty.
Alkohol metylowy bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego i szczytowe stężenie w organizmie osiąga po 30-60 minutach.
Metanol wykazuje toksyczność, ponieważ jest metabolizowany w wątrobie do formaldehydu i kwasu mrówkowego. Tego typu metabolity są śmiertelnie trujące.
Reklama
Jakie są przyczyny zatrucia metanolem? Czynniki ryzyka
Wśród najpopularniejszych czynników ryzyka wywołujących zatrucie alkoholem metylowym wymienia się: nadużywanie alkoholu, pracę z substancjami toksycznymi, wdychanie oparów metanolu, kontakt z alkoholem niewiadomego pochodzenia.
Częste przyczyny zatrucia to:
- zatrucie metanolem przez skórę – dochodzi najczęściej podczas pracy zawodowej w trakcie wdychania oparów;
- zatrucie metanolem przez alkohol niewiadomego pochodzenia – bimber czy inne alkohole jeżeli nie zostaną wykonane we właściwy sposób, mogą zawierać trujący metanol;
- picie substancji niekonsumpcyjnych – zwykle dotyczy to osób uzależnionych, które szukają tańszych zamienników etanolu. Niebezpieczne jest np. połknięcie płynu do spryskiwaczy czy wypicie denaturatu.
Reklama
Objawy zatrucia metanolem
Początkowo objawy zatrucia alkoholem metylowym przypomina upojenie alkoholowe wywołane etanolem. Dlatego wiele osób na tym etapie nie jest świadoma, że to ktoś przyjął metanol, który jest trucizną. Następnie do pierwszych objawów zatrucia alkoholem metylowym dochodzi dezorientacja, ból brzucha, wymioty, nudności czy ból głowy.
Po jakim czasie pojawiają się objawy zatrucia metanolem? Zatrucie alkoholem metylowym rozpoznajemy po około godzinie do 24 godzin od przyjęcia tej substancji. Czynnikiem wpływającym na nasilenie objawów jest ilość przyjęcia metanolu.
Ostre zatrucie alkoholem metylowym charakteryzuje się:
- tzw. oddechem Kussmaula – bardzo głębokie oddychanie i znacznie częściej;
- zaburzenia świadomości, a nawet śpiączką;
- tachykardia lub bradykardia (spowolnienie akcji serca);
- spadek ciśnienia.
Zatrucie metanolem wywołuje też objawy oczne, takie jak: zaburzenia widzenia, a nawet utratę wzroku. Ciężkie zatrucie metanolem może spowodować ostre zapalenie trzustki, drgawki, niewydolność oddechową. To kolejne objawy zatrucia alkoholem metylowym.
Reklama
Wpływ metanolu na wzrok – czy można oślepnąć?
Bardzo charakterystycznym symptomem wskazującym na zatrucie alkoholem metylowym jest ślepota po metanolu. Jaki jest związek pomiędzy metanolem a wzrokiem? Czy można oślepnąć od alkoholu?
Zazwyczaj problemy z widzeniem pojawiają się około 6 godzin od zatrucia. Najpierw dochodzi do zmniejszenia ostrości widzenia, następnie rozpoznaje się błyski w polu widzenia. Człowiek zatruty metanolem zaczyna widzieć mroczki przed oczami, a na koniec dochodzi niestety do całkowitej ślepoty. Uszkodzenie nerwów wzrokowych pojawia się wówczas, gdy stężenie metanolu wynosi 100 mg/dl.
Trzeba mieć świadomość, że w wyniku narażenia skóry na kontakt z metanolem, może dojść do rozwoju zmian zapalnych. Wchłanianie metanolu przez skórę również może powodować zaburzenia widzenia.
Reklama
Diagnostyka zatrucia metanolem
Im szybciej osoba z podejrzeniem zatrucia metanolem trafi pod opiekę lekarską, tym lepiej. Podjęcie leczenia zapobiega dalszemu metabolizowaniu alkoholu metylowego w wątrobie. Dobrym pomysłem będzie zabranie ze sobą próbki substancji, która została wypita.
Pierwszym etapem jest wywiad lekarski i badanie fizykalne. Aby zweryfikować, czy rzeczywiście doszło do zatrucia metanolem, lekarz zleci badania toksykologiczne w celu zbadania stężenia metanolu w osoczu/surowicy, a także w moczu. Toksyczna ilość alkoholu metylowego w organizmie to wartość powyżej 20 mg/dl.
Często przeprowadzane są też inne badania, np.: poziom stężenia kwasu mlekowego, stężenia elektrolitów czy też amylazy. Pacjenci są kierowani do okulisty w celu zbadania dna oka.
Pierwsza pomoc przy zatruciu metanolem. Dlaczego warto udzielać ją z innymi osobami?
W Twoim otoczeniu doszło do sytuacji, gdy inna osoba nawdychała się metanolu? Podejrzewasz, że ktoś przypadkowo spożył alkohol metylowy? Rozpoznałeś typowe objawy zatrucia alkoholem metylowym i nie wiesz, jak udzielić pierwszą pomoc? Oto postępowanie w przypadku zatrucia metanolem wskazane w karcie charakterystyki MSDS:
- wywołanie wymiotów;
- podanie odtrutki, ok. 100 ml etanolu 40 proc., co ma na celu powstrzymanie dalszego wchłaniania metanolu oraz spowolnienie metabolizmu tej substancji;
- funkcje życiowe powinny zostać zabezpieczone.
Te zasady dotyczą udzielania pierwszej pomocy osobie przytomnej. Jeżeli nie masz pod ręką etanolu 40 proc., np. wódki, sięgnij po wodorowęglan sodu. Wielkość substancji, która powinna być podawana to do 4 g co pół godziny.
Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia metanolem obejmuje również wezwanie pogotowia ratunkowego. Najlepiej, by jednocześnie działało kilka osób – jedna udziela pomocy, a inna wzywa pogotowie.
Leczenie zatrucia metanolem
Jak wiadomo, zatrucie metanolem jest dla organizmu człowieka bardzo groźne. Może prowadzić do śmierci. Bardzo często powoduje uszkodzenie wzroku, które często jest nieodwracalne.
Jak leczyć zatrucie metanolem? Opiera się ono na podaniu odtrutki. Lekarz też stosuje leczenie objawowe, które ma na celu podtrzymywanie funkcji życiowych. Metodą przyśpieszonej eliminacji metanolu jest hemodializa.
Płukanie żołądka nie jest stosowane w przypadku leczenia zatrucia metanolem.
Odtrutka za zatrucie metanolem - jak ona działa?
Najpopularniejszym sposobem na zatrucie metanolem jest etanol. Warto wskazać, że inne odtrutki na metanol to: kwas folinowy, fomepizol. Mimo to najbardziej rozpowszechnioną metodą na zatrucie metanolem jest leczenie etanolem.
Pewnie zastanawiasz się, dlaczego zatrucie metanolem leczy się etanolem? Otóż, podawanie etanolu na zatrucie metanolem powstrzymuje dalsze wchłanianie metanolu. Dodatkowo substancja ta sprawia, że metabolizowanie metanolu przebiega znacznie wolniej.
Czy skutki zatrucia metanolem są nieodwracalne?
Wpływ metanolu na organizm człowieka jest ogromny. W przypadku przyjęcia nawet niewielkiej dawki metanolu skutki uboczne mogą wywołać poważne zmiany w organizmie. Poniżej możesz zobaczyć, jaki wpływ na organizm człowieka ma metanol. Konsekwencje przewlekłego zatrucia metanolem to:
- kwasica metaboliczna – skutkiem zatrucia metanolem jest kwasica, czyli zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej;
- ślepota – zwykle jest to zmiana nieodwracalna, wystarczy wypić 10 ml metanolu, by doświadczyć utraty wzroku;
- uszkodzenia narządów wewnętrznych – zatrucie metanolem prowadzi do ostrej niewydolności nerek, uszkodzenia mięśnia sercowego, a także do uszkodzenia wątroby.
Bardzo często, po wypiciu większej ilości alkoholu metylowego, do zgonu dochodzi nawet po kilku godzinach od przyjęcia tej substancji.
Zatrucia metanolem w Polsce
Współcześnie – ze względu chociażby na większą świadomość społeczną – zatrucia alkoholem metylowym w Polsce zdarzają się rzadko. W ostatnim czasie, na początku 2022 roku, doszło jednak do 20 kilku zatruć w województwie śląskim i łódzkim. Wszystko to efekt wypicia denaturatu zanieczyszczonego dużą ilością metanolu. Zawartość tej substancji była tak ogromna, że według doniesień lekarskich, wystarczyło wypić jeden kieliszek, by umrzeć.
Picie metanolu to zjawisko marginalne, jednakże warto przekazywać wiedzę o szkodliwości metanolu. Dzięki temu być może uda się uratować wiele osób.
