Czym jest zespół paranowotworowy?
Pod pojęciem zespołu paranowotworowego (inaczej paraneoplastycznego) kryje się grupa objawów klinicznych, występujących u osób chorych na nowotwór, jednakże nie związanych bezpośrednio z przebiegiem choroby nowotworowej, czyli ze wzrostem guza lub obecnością przerzutów. Zespoły te stanowią bardzo istotne zagadnienie medyczne co najmniej z trzech powodów. Po pierwsze, mogą przyczynić się do szybszego wykrycia nowotworu. Po drugie, na ich podstawie można ocenić skuteczność leczenia. Po trzecie wreszcie, mogą dostarczyć wielu informacji na temat rokowania.
Przyczyny zespołów paraneoplastycznych nie są znane. Naukowcy wciąż nie wiedzą, dlaczego u jednych chorych występują, a u drugich nie. Wiadomo jedynie, że ich pojawienie się może mieć związek z produkcją hormonów przez czynny hormonalnie nowotwór lub z wytwarzaniem przez organizm przeciwciał skierowanych przeciwko komórkom nowotworowym.
Reklama
Zespół paraneoplastyczny a typ raka
Zespół paraneoplastyczny najczęściej jest obserwowany u pacjentów z następującymi nowotworami:
- rak płuc,
- rak układu moczowo-płciowego,
- rak piersi,
- rak jajnika,
- rak nerki,
- rak trzustki,
- chłoniaki,
- grasiczaki.
Reklama
Rodzaje zespołów paranowotworowych
Grupę objawów klinicznych, nazywaną fachowo zespołem paraneoplastycznym, dzieli się na następujące podgrupy:
- objawy systemowe, takie jak:
- wyniszczenie nowotworowe,
- zespół wyczerpania,
- gorączka,
- objawy neurologiczne:
- zespół miasteniczny Lamberta-Eatona,
- zwyrodnienie móżdżku,
- retinopatia,
- encefalopatia,
- objawy hematologiczne:
- niedokrwistość,
- neutrofilia,
- nadpłytkowość,
- zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego,
- objawy reumatologiczne:
- przerostowa osteoartropatia,
- objawy metaboliczne i endokrynne:
- hiperkalcemia,
- hiponatremii,
- objawy nerkowe:
- białkomocz,
- krwiomocz,
- obrzęki,
- objawy skórne:
- świąd,
- zaburzenia pigmentacji,
- wysypka,
- owrzodzenia.
Reklama
Jak objawia się zespół paranowotworowy?
Z jednej strony zespół paranowotworowy sam jest objawem choroby nowotworowej, z drugiej zaś może manifestować się na wiele różnych sposobów i wymagać indywidualnego leczenia. W literaturze medycznej najwięcej uwagi poświęca się objawom systemowym, gdyż są najbardziej zróżnicowane oraz występują najczęściej.
Jednym z częściej obserwowanych jest zespół wyniszczenia nowotworowego, na który składają się następujące objawy:
- brak apetytu,
- spadek masy ciała,
- zmęczenie,
- osłabienie,
- obniżona odporność,
- obniżona sprawność ruchowa.
Wbrew powszechnym opiniom, zespół wyniszczenia nie występuje jedynie w zaawansowanej chorobie nowotworowej, lecz może się pojawić także w początkowym stadium. Uważa się, że powodem jego wystąpienia jest wzrost wskaźnika wydatków energetycznych u osoby chorej aż o 60 proc. w stosunku do osób zdrowych. Warto jednak podkreślić, że objawy nie ustępują na skutek zwiększonej podaży kalorii. Zespół wyniszczenia nowotworowego wymaga leczenia. Pacjentom zalecane jest wspomaganie odżywiania (m.in. żywienie pozajelitowe), a także leczenie farmakologiczne.
Kolejnym bardzo częstym objawem zespołów paranowotworowych jest zespół wyczerpania. Szacuje się, że nawet 80 proc. chorych na nowotwór uskarża się na chroniczne zmęczenie. Zespołu wyczerpania nie należy mylić z zespołem wyniszczenia - w pierwszym nie obserwuje się m.in. spadku masy ciała.
Reklama
Zespoły paranowotworowe w raku płuca
Jeżeli chodzi o typ histologiczny nowotworu, to zespoły paranowotworowe często współwystępują z rakiem płuca, zwłaszcza drobnokomórkowym, płaskonabłonkowym oraz gruczołowym.
Najczęściej manifestują się poprzez:
- zespół SIADH - choroba wywołana nadmiernym uwalnianiem hormonu antydiuretycznego przez tylny płat przysadki mózgowej, która objawia się hiponatremią, apatią, nudnościami, pobudliwością, zaburzeniami świadomości, drgawkami, a nawet śpiączką;
- zespół Lamberta-Eatona – jeden z najczęstszych zespołów paranowotworowych w raku płuca, objawiający się osłabieniem mięśni dosiebnych, zniesieniem odruchów kolanowych i skokowych, hipotonią, suchością w ustach i zaburzeniami potliwości;
- zespół Cushinga – choroba wywołana nadmiarem kortyzolu w organizmie, która może objawiać się nadciśnieniem tętniczym, ścieńczeniem skóry, otyłością (zwłaszcza charakterystycznym otłuszczeniem twarzy i tułowia), zaburzeniami miesiączkowania oraz emocjonalnymi;
- encefalopatię – uszkodzenie mózgowia, prowadzące do zróżnicowanych zaburzeń zachowania;
- polineuropatię – uszkodzenie nerwów obwodowych, objawiające się parestezjami, zaburzeniami czucia, temperatury, niedowładami etc.;
- retinopatię – choroba siatkówki oka, skutkującą zaburzeniami widzenia.
