Co to jest zespół przewlekłego zmęczenia?
Zespół przewlekłego zmęczenia, w skrócie nazywanyCFS (od angielskiego Chronic Fatigue Syndrom) to szeroki kompleks objawów, na który składają się:
- głębokie uczucie przemęczenia, nie ustępujące po wypoczynku, występujące przez minimum 6 miesięcy,
- zaburzenie funkcji poznawczych, problemy z pamięcią i koncentracją,
- zaburzenia snu, w tym sen, który nie daje odpoczynku,
- wahania nastroju z przewagą stanów depresyjnych,
- ból głowy, ból mięśni (mialgia), ból stawów (artralgia),
- zaburzenia układu autonomicznego,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- ból mięśni i innych struktur ciała nasilający się w czasie wysiłku.
Symptomy syndromu przewlekłego zmęczenia mają bardzo duże natężenie, w wielu przypadkach uniemożliwiając osobie chorej codzienne funkcjonowanie, powodując niemożność podejmowania wysiłku zarówno fizycznego, jak też intelektualnego. Ich podłoże nie zostało dotąd gruntownie wyjaśnione, mimo iż zagadnienie to nauki medyczne usiłują zgłębić od dwustu lat.
Częstotliwość występowania CFS w populacji określono na 4 promile, czyli blisko pół procenta (4 osoby na 1000). Najczęściej syndrom chronicznego zmęczenia dotyka osób w wieku dojrzewania – 11-14 lat, a także dwudziesto- trzydziestolatków. Co niezwykle istotne, czas trwania choroby należy liczyć w latach. Niekiedy odbiera ona siłę do życia nawet przez dekadę lub dłużej.
Reklama
Jak rozpoznać zespół chronicznego zmęczenia?
Zespół przewlekłego zmęczenia objawia się w sposób tyleż dotkliwy, co mało charakterystyczny.
Do jego rozpoznania niezbędne jest różnicowanie i wykluczenie szeregu innych schorzeń, o podobnych symptomach, takich jak:
- Depresja
- Zaburzenia hormonalne, zwłaszcza dotyczące czynności tarczycy
- Migrena
- Borelioza
- Niedokrwistość (anemia)
- Zaburzenia odporności (w tym HIV i AIDS)
- Problemy sercowo-naczyniowe (np. choroba niedokrwienna serca)
- Choroby nowotworowe
- Stwardnienie rozsiane
Reklama
Diagnostyka zespołu przewlekłego zmęczenia
Wszystko to sprawia, że diagnostyka zespołu przewlekłego zmęczenia może trwać miesiącami, a nawet latami, ze względu na kaliber kolejnych wykluczonych chorób będąc niezwykle stresującą i uciążliwą dla pacjenta.
Cykl badań obejmuje m.in takie testy, jak.
- Morfologa plus OB
- Badanie moczu
- Badanie na obecność określonych wirusów (m.in. HHV-6)
- Badania hormonów tarczycy, w tym w szczególności TSH
- Badanie stężenia żelaza pod kątem niedokrwistości
- Badanie poziomu kortyzolu
- Badanie pod kątem wirusa HIV
- Oznaczenie markerów nowotworowych
- Oznaczenie czynnika reumatoidalnego
- Rezonans magnetyczny
- Echo serca, EKG
Nawet jeśli badania te nie wykazują żadnej innej choroby i lekarz pokusi się o zdiagnozowanie CFS, samo rozpoznanie nie daje wielkich nadziei na rychłe wyleczenie.
Reklama
Przyczyny przewlekłego zmęczenia
Istnieją liczne hipotezy próbujące wyjaśnić przyczyny przewlekłego zmęczenia, jednak żadna z nich nie zyskała dotąd mocy twierdzenia niepodważalnego. W związku z tym naukowcy w coraz większym stopniu są przekonani, że podłoże CFS może być wypadkową wielu współwystępujących determinant. Najbardziej rozpowszechnione dziś hipotezy źródeł choroby upatrują w takich czynnikach, jak:
- Infekcja wirusowa, w domniemaniu wywoływana przez:
● wirus Epsteina-Barr, odpowiedzialny za rozwój zakaźnej mononukleozy
● herpeswirus typu 6 (HHV-6), nazywany wirusem rumienia nagłego
● wirus XMRV, powodujący raka prostaty
● wirus pMLV (postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia)
- Udział toksyn znajdujących się w organizmie ludzkim
- Chroniczna ekspozycja na stres
- Zaburzenia pracy układu immunologicznego
- Zaburzenia pracy ośrodkowego oraz autonomicznego układu nerwowego
- Zaburzenia równowagi hormonalnej w wyniku zakłócenia pracy przysadki oraz nadnerczy
- Zaburzenia pracy mięśni szkieletowych
- Zaburzenia pracy układu krwiotwórczego - anemia.
Reklama
Zespół przewlekłego zmęczenia w chorobie nowotworowej
Niezwykle często występuje też zespół przewlekłego zmęczenia w chorobie nowotworowej. Syndrom ten obserwowany jestu 70 do nawet 100 procent pacjentów, którzy poddani zostali chemioterapii, immunoterapii, radioterapii, a także przeszli zabieg chirurgiczny.
W tym przypadku CFS należy rozpatrywać zarówno w kategoriach objawu choroby nowotworowej, jak też jej następstwa. Głównym powodem zwiększonej męczliwości jest wyniszczenie organizmu przez komórki rakowe oraz procedury lecznicze, którym został poddany pacjent.
Koreluje to z wieloma negatywnymi zjawiskami, które zachodzą w ustroju człowieka w czasie leczenia onkologicznego. Dochodzi wówczas między innymi do zaburzeń funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-kora i związanego z tym upośledzenia produkcji hormonu kortyzolu. Powoduje to problemy ze snem, metabolizmem węglowodanów oraz pracą układu sercowo-naczyniowego.
Dodatkowo w czasie choroby nowotworowej wystąpić mogą silne zaburzenia depresyjne, które również istotnie obniżają poziom życiowej energii.
Reklama
Leczenie zespołu przewlekłego zmęczenia
Ze względu na nieustaloną etiologię i patogenezę, leczenie zespołu przewlekłego zmęczenia jest bardzo trudne. Środków służących bezpośredniej terapii przyczynowej oraz objawowej praktycznie nie ma, choć niektórzy przekonują, że w tym charakterze wykorzystywane mogą być leki antydepresyjne lub podawana dożylnie witamina C, a doskonałe efekty potrafi przynieść także psychoterapia oraz zmiana trybu życia na mniej wyczerpujący fizycznie i bardziej higieniczny psychicznie. Zdecydowanie szersza jest paleta metod służących terapii pośredniej, a więc eliminacji lub redukcji objawów chorób współwystępujących, które w ten lub inny sposób mogą się przyczyniać do rozwoju CFS (anemia, depresja, niedoczynność tarczycy, nowotwór i wiele innych). Siłą rzeczy, w grę wchodzą w tym przypadku setki leków o różnych mechanizmach działania, w zależności od postawionej diagnozy.
