Co to jest zespół Tourette'a?
Zespół Tourette'a jest rzadkim zaburzeniem neurorozwojowym, charakteryzującym się występowaniem tików ruchowych oraz dźwiękowych.Tiki ruchowe dzieli się na proste i złożone.
Pierwsze są opisywane jako mimowolne, krótkie i nierytmiczne kurcze pojedynczych mięśni (mruganie, wzruszanie ramionami, unoszenie brwi, zaciskanie oczu), drugie natomiast jakozorganizowane i skoordynowane kurcze różnorodnych grup mięśniowych (klaskanie, podskakiwanie, podrygiwanie, dziwaczy chód, echopraksja, kopropraksja).
Tiki wokalne to skurcze mięśni dróg oddechowych, krtani, jamy ustnej oraz nosowej, które prowadzą do wydobywania się nieartykułowanych dźwięków, takich jak: chrząkanie, kaszel, kichanie, pociąganie nosem, mlaskanie, pokrzykiwanie, echolalia, koprolalia.
Na syndrom Tourette'a choruje 1 proc. populacji ogólnej. Badania epidemiologiczne wskazują, że wykrywa się go średnio u 7 na 1000 uczniów. Choroba 3-4 razy częściej diagnozowana jest u chłopców niż u dziewczynek.
Reklama
Czy są znane przyczyny zespołu Tourette’a?
Przyczyny zespołu Tourette'a nie są do końca znane. Naukowcy uważają, że choroba ma podłoże genetyczne i może rozwijać się na skutek zaburzeń w gospodarce neuroprzekaźników, a konkretnie dopaminy. Badania mózgu metodą tomografii komputerowej przeprowadzane wśród pacjentów cierpiących na syndrom Tourette'a nie wykazują istotnych nieprawidłowości, które mogłyby wytłumaczyć patomechanizm choroby.
Jedynie w badaniach autopsyjnych zaobserwowano pewne nieprawidłowości w jądrze ogoniastym, które odpowiada za ruch.
Wśród czynników ryzyka wymienia się nieprawidłowości związane z przebiegiem ciąży (takie jak: niedotlenienie okołoporodowe, niewydolność łożyska czy spożywanie alkoholu w czasie ciąży), choroby matki (ADHD, choroba afektywna dwubiegunowa, depresja) oraz nieprawidłowości u płodu (uszkodzenia okołoporodowe, infekcje wirusowe i bakteryjne).
Z chorobą tą często współwystępują inne zaburzenia, takie jak:
- ADHD
- zaburzenia i zachowania obsesyjno-kompulsyjne
- zaburzenia afektywne
- schizofrenia.
Co warto podkreślić, większość pacjentów z syndromem Tourette’a ma obniżony poziom serotoniny w organizmie.
Reklama
Jakie są objawy zespołu Tourette'a?
Pierwsze objawy zespołu Tourette'a ujawniają się najczęściej między 5. a 7. rokiem życia. Początkowo są to łagodne tiki ruchowe. Tiki dźwiękowe pojawiają się zazwyczaj po ruchowych, z reguły w wieku 11 lat. Co warto podkreślić, objawy zespołu Tourette'a zwykle tracą na sile w okresie dojrzewania. W rzadkich przypadkach mogą całkowicie zniknąć.
Zespół Tourette’a różnicuje się z zaburzeniami tikowymi, które występują znacznie częściej i charakteryzują się występowanie tylko tików ruchowych. Z tego powodu zwykle z diagnozą czeka się do ukończenia przez dziecko 10-11 roku życia.
Jeśli w tym okresie do tików ruchowych nie dołączą tiki dźwiękowe, to z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że dziecko cierpi na zaburzenia tikowe. Częstość występowania zaburzeń ocenia się na 7-28 proc. populacji dzieci i nastolatków oraz 1 proc. populacji dorosłych.
Reklama
Na czym polega diagnoza zespołu Tourette’a?
W diagnostyce zespołu Tourette'a wykorzystuje się następujące kryteria, wymienione w klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM-IV:
- obecność mnogich tików ruchowych i pojedynczych lub mnogich tików dźwiękowych przez pewien czas trwania choroby, ale niekoniecznie występujących jednocześnie,
- tiki występują wiele razy w ciągu dnia prawie codziennie lub nieregularnie przez okres dłuższy niż 12 miesięcy, w tym okresie nie istnieją przerwy dłuższe niż 3 kolejne miesiące,
- początek wystąpienia objawów przed 18 rokiem życia,
- zaburzenie nie ma związku z żadnymi substancjami (np. pobudzających) lub chorobą (np. pląsawicą Huntingtona lub wirusowym zapaleniem mózgu).
Reklama
Od czego zależy leczenie zespołu Tourette'a?
Nie istnieją standardy leczenia zespołu Tourette’a. Terapia jest uzależniona od stopnia natężenia tików. W większości przypadków lekarze decydują się na leczenie środkami farmakologicznymi wtedy, gdy występowanie tików w istotny sposób zaburza codzienne funkcjonowanie pacjenta.
Dobierając konkretny preparat, lekarz powinien wziąć pod uwagę możliwe objawy niepożądane leków i porównać je z potencjalnymi korzyściami wynikającymi z farmakoterapii.
W leczeniu najczęściej wykorzystuje się następujące środki farmaceutyczne:
- haloperidol,
- thioridazine,
- risperidon,
- clonidine,
- kwas walproinowy,
- karbamazepina,
- diazepam,
- tiapride,
- toksyna botulinowa.
Zespół Tourette’a leczy się także za pomocą psychoterapii. Za skuteczną uchodzi terapia behawioralna oparta na technice odwracania nawyku.
W skrajnych postaciach choroby, kiedy leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatów, rozważa się leczenie neurochirurgiczne, które polega na wszczepieniu do mózgu elektrod sterowanych przez specjalne urządzenie nazywane „rozrusznikiem mózgu”.
Leczenie chirurgiczne przeprowadza się u pełnoletnich pacjentów.
Reklama
Czy zespół Tourette'a częściej dotyka utalentowane jednostki?
Jak podają Natalia Szejko, Piotr Janik i Tomasz Pasierski w artykule ,,Zespół Gillesa de la Tourette’a: częste zaburzenie u niezwykle utalentowanych jednostek?” niektóre badania wskazują, że ,,choroba tików” nierzadko występuje u osób wyjątkowo zdolnych i kreatywnych.
Nie jest to jednak nic nowego. Od dawna dotyczy to również, np.: spektrum autyzmu, padaczki czy zaburzeń osobowości, które są kojarzone z nadzwyczajnym uzdolnieniem.
Podaje się nawet, że niegdyś dostrzegano związek między chorobą, a twórczością danego artysty. A jak perspektywa ta wygląda dziś?
Choć, jak podkreślają autorzy tej pracy, w późniejszym czasie negowano wpływ zespołu Tourette’a na kreatywność i nowatorstwo wybitnych jednostek, nie jest wykluczone, że część z nich mogła cierpieć na ,,chorobę tików”.
Za najbardziej znane osoby, u których podejrzewa się zespół Tourette’a uznaje się:
- Wolfganga Amadeusza Mozarta,
- Samuela Johnsona,
- Tima Howarda,
- Piotra Wielkiego.
Z czasów współczesnego show-biznesu są to natomiast Kurt Cobain i Billie Eilish, która wyznała, że od lat cierpi na zespół Tourette’a.
Obecnie podaje się w wątpliwość słuszność niektórych diagnoz i łączenia wyjątkowej zdolności i kreatywności z tym zaburzeniem.
Weryfikacja dotychczasowych doniesień może przyczynić się zatem do ich obalenia.
