Leki na cukrzycę

Czym są i jak działają leki na cukrzycę?

Cukrzyca jest chorobą, która towarzyszyła ludzkości od zawsze, a pierwsze próby jej diagnozowania podejmowano już w starożytności, np. na podstawie organoleptycznego badania moczu (jego słodki smak wskazywał na podwyższony poziom cukru w organizmie).

Około 500 r. n.e. zaczęto wyróżniać dwa typy cukrzycy, przy czym pierwszy kojarzono z ludźmi młodymi, drugi natomiast – ze zjawiskiem otyłości. W XI w. po raz pierwszy typy te zostały opisane oraz opracowano stosowaną do dziś mieszankę ziół obniżającą poziom cukru.

Trudno wskazać dokładną datę, kiedy wynaleziono lek na cukrzycę. Dopiero pod koniec XIX wieku odkryto zależność między glikemią a pracą trzustki, natomiast pierwsze próby podawania pacjentom insuliny odbyły się na początku lat 20. XX w.

Kilka lat później rozpoczęto produkcję insuliny na skalę masową. Opracowywanie coraz to nowszych środków wciąż trwa, dlatego co jakiś czas pojawiają się wiadomości o nowym amerykańskim, czy niemieckim leku na cukrzycę. Naukowcy nieustannie prowadzą badania nad coraz doskonalszymi preparatami obniżającymi poziom cukru bez konieczności domięśniowego podawania insuliny.

Leki na cukrzycę są środkami o działaniu ogólnym i najczęściej mają formę tabletek lub zastrzyków domięśniowych. Tabletki na cukrzycę zwykle zalecane są pacjentom z insulinoniezależną postacią choroby. Tylko w takich przypadkach mają one szansę wykazać skuteczność.

Pacjenci insulinozależni (czyli tacy, których organizm samodzielnie nie wydziela tego hormonu) muszą natomiast dostawać insulinowe zastrzyki na cukrzycę. O tym, jakie leki stosować w danym przypadku, powinien decydować lekarz diabetolog, na podstawie dokładnych badań i pełnego obrazu klinicznego pacjenta.

Również to, jak brać leki na cukrzycę, zawsze należy konsultować ze specjalistą. Dawkowanie i sposób przyjmowania medykamentów są kluczowe dla osiągnięcia ich maksymalnej skuteczności.

Leki na cukrzycę bez recepty i na receptę

Sposobów leczenia cukrzycy jest kilka. Istnieją tzw. metody niefarmakologiczne, jak zioła, odpowiednia dieta cukrzycowa, kontrolowanie masy ciała, czy aktywność fizyczna. Powinno się je stosować, kiedy poziom cukru zbliża się do górnej granicy normy lub nieznacznie ją przekracza (choć nawet w tych przypadkach warto skonsultować się z lekarzem celem ustalenia odpowiedniego postępowania lub wykonania badań).

Kiedy jednak konkretna diagnoza zostaje postawiona, przeważnie zalecane jest leczenie farmakologiczne, ponieważ wyżej wymienione metody mogą nie być skuteczne. Kiedy lekarz zaleca przyjmowanie leków przeciwcukrzycowych, należy niezwłocznie rozpocząć ich stosowanie. Nieleczona choroba może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.

Niektóre leki przeciwcukrzycowe dostępne są bez recepty, inne wyłącznie z przepisu lekarza. Czym się różnią? Podobnie, jak w przypadku wszystkich innych leków, tak i w przypadku leków na cukrzycę – te na receptę wykazują wyższą skuteczność, zawierają silniejsze substancje czynne lub ich większe stężenie.

O tym, kiedy należy zacząć je stosować, powinien decydować lekarz, ponieważ zależy to nie tylko od poziomu cukru we krwi, ale też innych czynników, takich jak choćby typ cukrzycy, wiek pacjenta i jego ogólna kondycja, wrażliwość organizmu na różne substancje etc.

Czy oznacza to, że leki na cukrzycę bez recepty w ogóle nie działają? Nie, w wielu przypadkach przyjmowanie leków OTC, czy nawet suplementów diety obniżających cukier jest wystarczające i nie ma potrzeby dostarczania organizmowi silniejszych środków, które mogą wywoływać niepożądane skutki.

Niekiedy też tego rodzaju leki stosowane w cukrzycy skutecznie wspierają terapię insulinową. Bez względu na zalecone przez diabetologa leczenie, warto na co dzień dbać o zdrowy tryb życia i odpowiednią dietę wspomagającą wydalanie cukru i wydzielanie go przez organizm w mniejszych ilościach.

Leki na cukrzycę najnowszej generacji

Dlaczego wciąż opracowywane są nowoczesne leki na cukrzycę? Naukowcy stale udoskonalają receptury, by środki te nie tylko skutecznie obniżały poziom cukru w organizmie, ale też nie wywoływały skutków ubocznych, a ich przyjmowanie nie niosło za sobą ryzyka wystąpienia hipoglikemii, czyli niekontrolowanego spadku stężenia glukozy we krwi, który bywa bardzo groźny dla zdrowia, a niekiedy nawet życia pacjenta. Lek na cukrzycę nowej generacji to taki lek, który wyrównuje poziom cukru, a nie jedynie go obniża.

Dlaczego najnowsze leki na cukrzycę dotyczą wyłącznie jej typu 2? Otóż cukrzyca typu 1 jest wrodzoną chorobą autoimmunologiczną polegającą na niszczeniu przez układ odpornościowy własnych komórek trzustki odpowiedzialnych za produkcję insuliny. Pacjenci nią obarczeni są więc cukrzykami insulinozależnymi i wstrzykiwanie hormonu jest u nich niezbędne.

Cukrzyca typu 2 bywa z kolei nazywana cukrzycą nabytą i wynika często z niewłaściwej diety czy niezdrowego trybu życia. W jej przypadku podawanie insuliny nie zawsze jest potrzebne, a nowoczesne leki przeciwcukrzycowe walczą z nią coraz skuteczniej.

Przeciwcukrzycowe leki nowej generacji dają więc pacjentom szanse na poprawę poziomu ich życia i pomagają zapobiegać przykrym konsekwencjom hiperglikemii. Ich regularne stosowanie połączone z dobrymi nawykami żywieniowymi i dbałością o aktywność fizyczną dają niekiedy świetne rezultaty w postaci prawidłowej i kontrolowanej glikemii.

Spis leków na cukrzycę

Ponieważ cukrzyca uznawana jest za chorobę cywilizacyjną, związaną gównie z siedzącym trybem życia i codziennym spożywaniem żywności przetworzonej, wielu pacjentów szuka najlepszych nazw wszystkich leków na cukrzycę. Spis taki znaleźć można w oficjalnej Klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej ATC, gdzie leki stosowane w cukrzycy mają nadany symbol A10, przy czym:

• A10A - są to insuliny i analogi insuliny,
• A10B – leki hipoglikemizujące, z wyjątkiem insulin,
• A10X – inne leki stosowane w cukrzycy.

Mimo, że listę leków na cukrzycę i wykaz ich nazw handlowych bez problemu znaleźć można w Internecie, nie należy przyjmować ich bez konsultacji z lekarzem. Kontrolowanie poziomu cukru we krwi nie jest łatwe, a wszelkie nieprawidłowości są groźne dla zdrowia i życia.

Czy w Polsce są darmowe leki na cukrzycę? Od 2016 roku pacjenci powyżej 75. roku życia objęci są rządowym programem 75+, który umożliwia im dostęp do bezpłatnych leków. Co kilka miesięcy ich lista jest aktualizowana i wydłużana, a obecnie znajdują się na niej niektóre leki obniżające glikemię. Nazwy leków na cukrzycę dostępnych nieodpłatnie znaleźć można TUTAJ - w ogólnym spisie darmowych leków dla seniorów.

Leki stosowane przy cukrzycy typu 1

Niestety, pacjenci chorujący na cukrzycę typu 1 są diabetykami insulinozależnymi, co oznacza, że przyjmowanie insuliny jest dla nich niezbędne do życia, ponieważ ich organizmy nie wydzielają tego hormonu samodzielnie.

Zastrzyki insulinowe są więc koniecznym lekiem na cukrzycę typu 1, ponieważ produkowanie hormonu w tabletkach nie jest możliwe. Insulina jest białkiem i jako taka – przyjmowana doustnie – zostałaby natychmiast strawiona przez soki żołądkowe i tym samym straciłaby swoją skuteczność.

Wielu pacjentów czeka na nowy lek na cukrzycę typu 1, ale jak dotąd jedynie insulina w formie podskórnych wlewów jest środkiem ratującym życie. Wciąż jednak opracowywane są coraz to doskonalsze metody jej podawania, zwiększające komfort pacjentów.

Wykonywanie podskórnych zastrzyków kilkanaście razy dziennie nie zawsze jest potrzebne, ponieważ istnieją osobiste pompy insulinowe podające hormon nieustająco, w odpowiednich dawkach. Choć nowe leki na cukrzycę typu 1 nie zostały jak dotąd wynalezione, poziom życia diabetyków znacząco podniósł się dzięki nowoczesnym technologiom podawania insuliny.

Dziś łatwiejsze jest nie tylko jej przyjmowanie, ale też dawkowanie, co ma ogromne znaczenie dla zdrowia pacjenta i jego ogólnego samopoczucia.

Leki na cukrzycę typu 2

Znacznie więcej możliwości leczenia mają chorzy na cukrzycę typu 2. Leki są ciągle zmieniane i udoskonalane, dzięki czemu kontrolowanie poziomu glikemii jest coraz łatwiejsze.

Najnowsze leki na cukrzycę typu 2 mają za zadanie skutecznie wyrównywać poziom cukru bez wywoływania przykrych skutków ubocznych i ryzyka groźnej hipoglikemii.

Jak działają nowe leki na cukrzycę typu 2? Środków takich dostępnych na rynku jest wiele i różnią się one m. in. sposobem działania:

• jedne (np. metformina) zwiększają wrażliwość tkanek na działanie własnej insuliny endogennej,
• inne stymulują produkcję insuliny przez komórki trzustki (np. pochodne sulfonylomocznika),
• jeszcze inne (np. flozyny) wspomagają wydalanie nadmiaru cukru z moczem.

Najnowsze leki na cukrzycę typu 2 podniosły komfort życia wielu diabetyków, pomagając im kontrolować poziom glikemii i niwelując objawy choroby, choćby takie jak ciągłe uczucia zmęczenia, zaburzenia koncentracji, senność, drażliwość czy częste oddawanie moczu.

O tym, jaki lek na cukrzycę typu 2 stosować, powinien decydować diabetolog, choć ogólny schemat leczenia został opracowany przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.

Leki refundowane na cukrzycę

Czy leki na cukrzycę nowej generacji są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia? Lista leków, do których dopłaca NFZ ciągle się zmienia, dlatego warto śledzić ją na bieżąco. Od stycznia 2022 roku wprowadzone zostały zmiany dotyczące m. in. środków przeciwcukrzycowych.

Wśród refundowanych leków na cukrzycę znajdują się takie preparaty jak:

• NovoMix,
• Mixtard,
• NovoRapid,
• Polhumin,
• Fiasp,
• Tresiba FlexTouch,
• Insulin aspart Sanofi,
• Ryzodeg,
• Levemir,
• Apidra,
• Gensulin N,
• Gensulin R,
• Abasaglar,
• Lantus,
• Toujeo,
• Humulin,
• Insuman,
• Polhumin,
• Insulatard Penfill,
• Liprolog,
• Humalog.

Przed wizytą w aptece warto jednak zawsze znaleźć w Internecie nową listę leków refundowanych na cukrzycę, by upewnić się, że dany preparat objęty jest refundacją. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne jest zdania, że na liście wciąż brakuje ważnych dla leczenia środków, w tym leków inkretynowych.

Większość nowych leków na cukrzycę typu 2 dostępnych jest wyłącznie za 100% ceny, co znacząco utrudnia leczenie wielu pacjentom. Jak wspomniano powyżej, dostępne są w Polsce bezpłatne leki na cukrzycę, ale tylko dla pacjentów senioralnych, czyli osób powyżej 75. roku życia.

Lista wycofanych leków na cukrzycę

Ponieważ leki stosowane przy cukrzycy zmieniają się i są wciąż udoskonalane, niektóre preparaty zostają też wycofane z obrotu, gdyż nie spełniają najnowszych wymogów bezpieczeństwa lub są uznawane za szkodliwe.

Przykładem takiego leku są tabletki Thiogamma, które po decyzji Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego w 2019 roku zniknęły ze sprzedaży na terenie całego kraju. Te wycofane leki na cukrzycę zmniejszały dolegliwości bólowe będące skutkiem cukrzycowego uszkodzenia nerwów.

Niekiedy zdarza się też, że z dystrybucji wycofuje się zanieczyszczone leki na cukrzycę. Tak stało się np. z lekiem Formetic, w którym stwierdzono obecność zanieczyszczonej metforminy.

GIF nie wydał co prawda decyzji o wycofaniu preparatu z obrotu, jednak zrobił to podmiot odpowiedzialny. Zdarzenie miało miejsce w 2019 roku i wówczas publikowano w Internecie listy wycofanych leków na cukrzycę, by ostrzec pacjentów przed ryzykiem.

Bibliografia:

• A. Czech, Postępy w diagnostyce i leczeniu ostrych oraz przewlekłych powikłań cukrzycy, Przewodnik Lekarza, 1/2009, vol.12.
• J. Fiłon, Cukrzyca – wyzwanie zdrowia publicznego w XXI w., Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, http://pbc.biaman.pl/Content/60948/Cukrzyca_wyzwanie_zdrowia_publicznego_w_XXI_w.pdf [dostęp online: 20.04.2022].
• L. Dąbrowska, Współczesne leki przeciwcukrzycowe – omówienie z wyłączeniem insulin, pochodnych sulfonylomocznika, biguanidu i α-glukozydazy, Zielona Góra 2019, https://www.woia.pl/dat/attach/1273_lidia-dabrowska-publikacja-2019-1.pdf [dostęp online: 20.04.2022].
• M. Kujawska-Łuczak, D. Pupek-Musialik, Metformina — efektywny lek przeciwcukrzycowy. Czy potrafimy wykorzystać jej potencjał?, w: Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, tom 1, nr 2, 73-82, https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/28725 [dostęp online: 20.04.2022].
• I. Kazimierska, Trzy twarze flozyn: metaboliczna, kardiologiczna i nefrologiczna, w: Kurier Medyczny, 07/2020.