Leki na serce

Co to jest i jak działa lek na serce?

Choroby serca współcześnie dotykają milionów ludzi w Polsce. Dlaczego tak się dzieje? Ma to związek z siedzącym trybem życia, niezdrową dietą czy też ciągłym stresem. A niestety jest tak, że kiedy choruje serce, pogarsza się kondycja całego organizmu.

Mięsień sercowy pompuje krew, dzięki czemu krąży ona po wszystkich układach i tkankach, zaopatrując je w tlen i wszelkie substancje odżywcze. Kiedy proces ten zostaje ograniczony, niedotlenione i nieodżywione komórki obumierają.

Aby zapobiec tym nieodwracalnym zniszczeniom, należy stosować odpowiednią profilaktykę i systematycznie poddawać się badaniom, a kiedy zaczyna dziać się cokolwiek niepokojącego - rozpocząć właściwą terapię.

Współczesna farmakologia oferuje szeroki wachlarz leków nasercowych i różnych mechanizmach działania. Niektóre leki na serce dostępne są wyłącznie na receptę, inne kupić można bez konsultacji ze specjalistą. Te drugie działają raczej wspomagająco na pracę mięśnia sercowego oraz całego układu krążenia.

Do głównych zadań kardiologicznych leków nasercowych należą:

• regulowanie rytmu pracy serca,
• poprawianie ukrwienia mięśnia sercowego,
• zwiększanie siły jego skurczów,
• rozszerzanie naczyń krwionośnych,
• hamowanie zlepiania się płytek krwi i tworzenia zakrzepów.

Środki tego rodzaju mają za zadanie leczyć lub zapobiegać chorobom układu sercowo-naczyniowego, spośród których najczęściej występujące to:

• nadciśnienie tętnicze,
• choroba niedokrwienna serca (zwana też chorobą wieńcową),
• zawał serca,
• arytmia,
• przewlekła niewydolność mięśnia sercowego,
• zaburzenia gospodarki lipidowej (przeważnie wysoki cholesterol).

Podział leków na serce - jakie są ich rodzaje?

Leków na serce dostępnych w aptekach jest bardzo wiele. Jakie wybrać? Różnią się one nie tylko składem, ale też postaciami, w jakich występują. Dawniej stosowano krople na serce. Zwykle miały one naturalny, ziołowy skład - zawierały np. wyciąg z głogu czy walerianę, która dzięki swym wyciszającym właściwościom wspomagała rytmiczną pracę serca i zapobiegała tzw. kołataniom.

Dziś popularniejsze od kropli (choć te nadal istnieją i bywają stosowane) są tabletki na serce. Forma tabletek jest wygodna w użyciu, a dawka substancji czynnej przeważnie jest tak dobrana, że jedna tabletka zaspokaja dzienne zapotrzebowanie. Istnieją również tzw. tabletki pod język do stosowania doraźnego, np. z nitrogliceryną rozszerzającą naczynia krwionośne.

Preparaty na serce ujęte są w Klasyfikacji leków ATC w grupie C - Układ sercowo-naczyniowy i stanowią jej podgrupę C01 - Leki nasercowe, podzieloną na:

• C01A - Glikozydy nasercowe:
  • C01AA - Glikozydy naparstnicy,
  • C01AB - Glikozydy cebuli morskiej,
  • C01AC - Glikozydy skrętnika,
  • C01AX - Inne glikozydy nasercowe,
• C01B - Leki przeciwarytmiczne, klasa I i III:
  • C01BA - Leki przeciwarytmiczne, klasa Ia,
  • C01BB - Leki przeciwarytmiczne, klasa Ib,
  • C01BC - Leki przeciwarytmiczne, klasa Ic,
  • C01BD - Leki przeciwarytmiczne, klasa III,
  • C01BG - Inne leki przeciwarytmiczne, klasy I i III,
• C01C - Leki pobudzające pracę serca z wyłączeniem glikozydów nasercowych:
  • C01CA - Leki adrenergiczne i dopaminergiczne,
  • C01CB - Inhibitory fosfodiesterazy,
  • C01CX - Inne leki pobudzające pracę serca,
• C01D - Leki rozszerzające naczynia stosowane w leczeniu chorób serca:
  • C01DA - Organiczne azotany,
  • C01DB - Pochodne chinolowe rozszerzające naczynia,
  • C01DX - Inne leki rozszerzające naczynia stosowane w chorobach serca,
• C01E - Inne leki nasercowe:
  • C01EA - Prostaglandyny,
  • C01EB - Inne leki nasercowe,
  • C01EX - Inne złożone leki nasercowe.

Lista leków nasercowych dostępnych w polskich aptekach jest niezwykle długa, co z jednej strony utrudnia wybór odpowiedniego środka, z drugiej jednak sprawia, że każdy znajdzie ten właściwy, najbardziej odpowiedni dla potrzeb swojego organizmu.

Leki na serce dostępne bez recepty

Czy istnieją leki na serce dostępne bez recepty? Jakie najlepiej wybrać? W aptekach dostępnych jest wiele preparatów nasercowych, które kupić można bez przepisu lekarza. Warto jednak pamiętać, że przed ich zastosowaniem najlepiej poradzić się specjalisty w kwestii wyboru środka, jego dawkowania oraz sposobu przyjmowania.

W przeciwnym razie należy dokładnie zapoznać się z zaleceniami producenta opisanymi w ulotce i ściśle się do nich stosować.

Preparaty bez recepty to zazwyczaj leki wzmacniające serce i wspomagające pracę całego układu krążenia. Często mają one naturalny, ziołowy skład i zawierają substancje rozszerzające naczynia krwionośne. Czy ziołowe leki nasercowe są skuteczne?

Mogą skutecznie wspierać zbilansowaną dietę i zdrowy tryb życia, zapobiegając tym samym poważniejszym chorobom serca, takim jak choroba wieńcowa czy zawał. Jeśli jednak w obrębie mięśnia sercowego i jego pracy już obecne są choroby lub dysfunkcje, należy bezwzględnie zgłosić się do lekarza.

Leki bez recepty na serce nie mogą zastępować specjalistycznej terapii, jeśli problemy mają podłoże chorobowe. Warto również pamiętać, że niektóre środki wydawane z przepisu lekarza są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, natomiast leki OTC są nierefundowane, czyli trzeba za nie zapłacić zawsze pełną cenę.

Leki nasercowe na receptę dostępne w aptece

W aptekach w Polsce dostępne są setki leków na serce na receptę. Są to środki o rozmaitych mechanizmach działania, zawierające różne substancje czynne, takie choćby jak:

• trimetazydyna - działa kardioprotekcyjnie, stosowana w chorobie niedokrwiennej serca,
• g-strofantyna - wzmacnia mięsień sercowy, obniża ciśnienie, rozszerza naczynia,
• molsydomina - rozszerza naczynia krwionośne,
• digoksyna - glikozyd nasercowy przepisywany przy zaburzeniach pracy serca,
• monoazotan izosorbidu - lek o silnym działaniu, rozszerzający naczynia krwionośne.

Podobnie, jak w przypadku medykamentów na inne dolegliwości, tak i leki nasercowe sprzedawane na receptę wykazują większą skuteczność i charakteryzują się silniejszym działaniem niż leki bez recepty. Zawdzięczają to substancjom czynnym lub ich większej zawartości.

Stosując lek na serce przepisany przez lekarza, należy stosować się do jego zaleceń w kwestii dawkowania oraz sposobu przyjmowania. Niewłaściwe zażywanie mocnych leków tego rodzaju może być groźne dla zdrowia, a w najpoważniejszych przypadkach również życia pacjenta.

Niektóre leki na serce na receptę są refundowane przez NFZ. Zasady refundacji są różnią się w zależności od preparatu i zakresu świadczeń przysługujących pacjentowi, dlatego o prawo do skorzystania z niej warto zawsze zapytać lekarza przepisującego.

Niektóre spośród środków nasercowych są darmowe dla seniorów, czyli pacjentów powyżej 75 roku życia. Ich spis można znaleźć w Internecie, na stronie NFZ-u.

Przeciwwskazania i interakcje leków nasercowych

Leki na serce, podobnie jak wszelkiego rodzaju inne medykamenty, mogą wywoływać efekty niepożądane, a ich stosowanie nie zawsze jest wskazane. Przeciwwskazaniami do przyjmowania glikozydów nasercowych bywają np.:

• częstoskurcz komór serca,
• migotanie komór,
• głęboka arytmia,
• ciężka niewydolność nerek,
• początkowa faza zawału serca,
• tętniaki,
• zmiany miażdżycowe.

Kiedy lekarz przepisuje leki na serce, trzeba zawsze poinformować go o ewentualnych chorobach współistniejących. Nie wszystkie środki na serce można także stosować w ciąży, dlatego o niej również trzeba powiedzieć specjaliście. Czy istnieje natomiast związek między lekami na serce a potencją?

Właściwie dobrana terapia nie powinna w żaden sposób wpływać na sprawność seksualną, dlatego zaobserwowanie niepokojących objawów należy zgłosić lekarzowi.

Środki tego rodzaju mogą natomiast wchodzić w interakcje z innymi lekami lub z pożywieniem. Obserwuje się związek np. między lekami na serce a:

• czosnkiem - czosnek jest rośliną, której wyciąg bywa składnikiem preparatów nasercowych, ponieważ wspomaga ochronę przed zawałem i chorobą wieńcową; spożywanie jego dużych ilości może więc wzmagać działanie środków na serce,
• czystkiem - zioło to posiada kilka właściwości podobnych do czosnku - również chroni serce, pomaga zapobiegać zatorom i zakrzepom, a w dodatku działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie; jego regularne spożywanie podczas brania leków nasercowych należy skonsultować z lekarzem,
• kawą - podnosi ciśnienie tętnicze, a jej częste picie nie jest wskazane dla osób z problemami sercowymi; jej duże ilości mogą obniżać skuteczność leków na serce,
• alkoholem - podobnie jak kawa, podnosi ciśnienie krwi i nie jest korzystny dla pracy układu krążenia, dlatego lepiej, przyjmując leki na serce, zrezygnować z jego spożywania, a w zamian wybrać np. piwo bezalkoholowe,
• kurkumą - przyprawa ta może niekiedy wchodzić w interakcje z lekami z grupy beta-blokerów stosowanych jako leki na serce,
• amantadyną - substancja ta, stosowana w ubiegłym wieku w leczeniu grypy, w dobie pandemii Covid-19 znów zyskała popularność; efektami ubocznymi jej stosowania mogą być jednak niemiarowe bicie serca czy podwyższone ciśnienie, dlatego przyjmowanie tej substancji razem z lekami nasercowymi trzeba zawsze omówić z lekarzem.

Bibliografia:

• E. Jaźwińska-Tarnawska, Leki stosowane w chorobach układu krążenia, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu ttps://www.umed.wroc.pl/sites/default/files/struktura/farmacja/farmakologia/Leki_stosowane_w_chorobach_uk%C5%82adu_krazenia_2013.pdf [08.09.2022]
• A. Tyrka, G. Kopeć, Nitrogliceryna, źródło” Medycyna Praktyczna dla Pacjentów https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/leczenie/62466,nitrogliceryna [08.09.2022]
• R. Ochotny, Leczenie stabilnej choroby wieńcowej, w: Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 3, 221-235
• T. Rywik, Rozpoznawanie i leczenie niewydolności serca - aspekty praktyczne, w: Lekarz POZ, 2/2018