Zespół Hornera - co to za choroba?
Zespół Hornera określany jest także jako objaw Hornera, syndrom Hornera lub po prostu jako choroba Hornera. Pod tymi nazwami kryje się zaburzenie funkcjonowania układu współczulnego w obrębie oka. Po raz pierwszy zaburzenie to opisał w 1869 roku szwajcarski okulista – Johann Friedrich Horner.
Układ współczulny to obok układu przywspółczulnego, jedna z dwóch głównych części autonomicznego układu nerwowego. Odpowiedzialny jest za mobilizację organizmu i utrzymanie go w homeostazie.
Reklama
Zespół Hornera - objawy
Na zespół Hornera czy objaw Hornera składa się cały zespół objawów, takich jak:
- zwężenie szpary powiekowej spowodowane porażeniem lub osłabieniem mięśni tarczkowych, z reguły zwężenie powstaje na skutek opadnięcia górnej powieki lub uniesienia dolnej (ptosis, ptoza)
- zwężenie źrenicy oka spowodowane działaniem mięśnia zwieracza źrenicy bez opozycji rozwieracza, źrenica jest zwężona niejako na stałe - nie rozszerza się w ciemności, powstaje anizokoria, czyli nierówność źrenic (miosis, mioza)
- zapadnięcie gałki ocznej do oczodołu spowodowane porażeniem mięśnia oczodołowego (enophtalmus, enoftalmia)
- różnobarwność tęczówek, z reguły ta dotknięta zespołem Hornera jest jaśniejsza
- źrenica oka rozszerza się bardzo wolno
Reklama
Zespół Hornera- przyczyny
Objaw Hornera powstaje na skutek uszkodzenia jakiegokolwiek fragmentu ciała odpowiedzialnego za unerwienie gałki ocznej, czyli poprzez uszkodzenie odcinka szyjnego rdzenia kręgowego, uszkodzenie tętnicy szyjnej wewnętrznej, porażenie splotu barkowego lub uszkodzenie pnia współczulnego. Do tego ostatniego dochodzi najczęściej, kiedy zwoje szyjne zostają uciśnięte w różnych stanach chorobowych. Często przyczyną ucisku na zwoje szyjne jest guz Pancoasta. Uszkodzenie układu współczulnego może być wrodzone, ale także może powstać w wyniku urazu głowy lub szyi lub być efektem źle wykonanego zabiegu chirurgicznego.
Do innych przyczyn syndromu Hornera zalicza się:
- stwardnienie rozsiane
- tętniak mózgu
- nowotwór tarczycy
- nerwiakowłókniakowatość
- tętniak rozwarstwiający
- zespół żebra szyjnego
- jamistość rdzenia
- zespół Hortona
- zespół Wallenberga
- infekcje ucha środkowego
Reklama
Zespół Hornera a guz Pancoasta
Guz Pancoasta to rak oskrzela umiejscowiony w szczycie płuca, który często nacieka na położone w sąsiedztwie: szyjną część pnia współczulnego i splot barkowy. Guz Pancoasta poza ptozą, miozą czy enoftalmią, powoduje też zmniejszenie lub całkowity brak pocenia się na części głowy i/lub przekrwienie części głowy, w miejscu, gdzie doszło do uszkodzenia. Dodatkowo może także powodować wytrzeszcz, obniżenia ciśnienia w gałce ocznej, zmianę składu łez.
Czytaj również: Drganie powieki - przyczyny drgającej powieki i oka
Reklama
Objaw Hornera – diagnostyka
Choroba Hornera jest stosunkowo łatwa do rozpoznania. Niekiedy wystarczy analiza objawów i wykonanie badania oka, ale istnieją też testy, które pozwolą na stuprocentowe postawienie diagnozy.
Jednym z nich jest test polegający na wprowadzeniu do oka jednoprocentowego roztworu kokainy. U osoby zdrowej źrenica powinna się rozszerzyć. Jeśli natomiast tak się nie stanie, oznacza to, że doszło do uszkodzenie zakończeń nerwowych i stąd brak reakcji na kokainę.
Drugi test to test sympatykomimetyków, czyli leków pobudzających współczulny układ nerwowy. Podobnie jak w pierwszym przypadku, jeśli układ współczulny jest uszkodzony, nie zareaguje on na sympatykomimetyki.
By rozpoznać zespół Hornera, wykonuje się także test polegający na podaniu do oczu półprocentowego roztworu apraklonidyny. Jeśli pacjent ma syndrom Hornera, źrenica rozszerzy się, natomiast zdrowa źrenica nie zareaguje w ogóle lub w minimalnym stopniu.
Można jeszcze wykonać test sprawdzający opóźnienie rozszerzania się źrenicy.
Reklama
Zespół Hornera – leczenie
Leczenie polega przede wszystkim na znalezieniu przyczyny wystąpienia objawu Hornera i eliminacji choroby, która dała zespół objawów nazywanych chorobą Hornera. Lekarz powinien zatem w pierwszej kolejności zlecić wykonanie badania RTG płuc, by wykluczyć guz Pancoasta. Następnie pacjent powinien mieć wykonaną tomografię głowy, by wykluczyć udar, tętniaka czy inny uraz głowy. Lekarz powinien przeprowadzić kompleksową diagnostykę pod kątem wszystkich chorób, które mogą objawić się wystąpieniem syndromu Hornera.
Zobacz: Wylew w oku – co robić? Przyczyny i leczenie
