Czym jest uciekające oko?
Uciekające oko to potoczne określenie zeza, czyli choroby charakteryzującej się nieprawidłowym ustawieniem gałek ocznych.
Okuliści wyróżniają następujące rodzaje zeza (choroby zezowej):
- jednostronny – gdy jedno oko stale ucieka
- naprzemienny – gdy naprzemiennie ucieka raz jedno raz drugie oko
- zbieżny – gdy jedno oko ucieka w kierunku nosa (oko uciekające do środka)
- rozbieżny – gdy jedno oko ucieka w kierunku skroni (oko uciekające na zewnątrz)
- skierowany ku górze – gdy oko ucieka ku górze
- skierowany ku dołowi – analogicznie do powyższego
- skośny – gdy oko ucieka do środka lub na zewnętrz horyzontalnie.
Zez stanowi defekt natury estetycznej, ale jego istotą jest nie tylko nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych, zauważalne dla otoczenia. Choroba zezowa prowadzi bowiem do zaburzeń widzenia. Osoby dotknięte zezem z reguły widzą podwójnie. Zdarza się także, że uciekające oko jest przyczyną nakładania się cienia na widziany obraz. Może także prowadzić do widzenia dwóch ostrych obrazów jednocześnie. Zez w wielu przypadkach uniemożliwia choremu ocenę, w jakiej odległości znajdują się widziane przez niego przedmioty. Może to skutkować niemożnością wchodzenia oraz schodzenia ze schodów.
Reklama
Uciekające oko u dziecka
Uciekające oko u dziecka najczęściej jest wynikiem nadwzroczności, astygmatyzmu lub różnowzroczności. Pamiętać należy, że wzrok kształtuje się do 8-10 roku życia. Jeśli docierające do mózgu w tym okresie obrazy są nieprawidłowe, przykładowo obraz z jednego oka jest nieostry lub obrazy z obu oczu różnią się między sobą, mózg zaczyna sobie to rekompensować. U dzieci zazwyczaj rozwija się amblyopia, czyli niedowidztwo.
Schorzenie polega na tym, że mózg niejako zaczyna ignorować sygnały nerwowe docierające do niego z oka dotkniętego nadwzrocznością, astygmatyzmem lub różnowzrocznością. Oko wykluczone z procesu widzenia bywa nazywane leniwym okiem (ang. lazy eye). Wraz z amblyopią rozwija się choroba zezowa. Innymi słowy oko wykluczone przez mózg zaczyna uciekać.
Reklama
Uciekające oko u dorosłych
Inaczej rozwija się choroba zezowa u dorosłych. Wśród przyczyn wymienia się przede wszystkich uszkodzenie mięśni odpowiadających za ruchy gałek ocznych na skutek urazu lub w przebiegu choroby.
Do chorób, które mogą być przyczyną zeza u dorosłych zalicza się:
- miastenię,
- zespół Guillain-Barre,
- udar mózgu,
- nowotwórośrodkowego układu nerwowego,
- nadczynność tarczycy,
- cukrzycę.
Zez może być także konsekwencją nieleczonej wady wzroku w jednym oku, na przykład zaćmy. W tym przypadku mechanizm rozwoju choroby zezowej u dorosłych jest podobny do opisanego wyżej u dzieci. Mózg zaczyna ignorować obrazy docierające do niego z oka dotkniętego zaćmą, a z czasem przestaje koordynować pracę tego oka, prowadząc do zmiany jego pozycji.
Reklama
Okulary na uciekające oko
Pacjenci z uciekającym okiem zazwyczaj noszą okulary pryzmatyczne, czyli wyrównujące kąt widzenia. Jeśli kąt zeza nie jest duży, leczenie zachowawcze z użyciem pryzmatów może być wystarczające.
Natomiast u pacjentów z większym kątem zeza pryzmaty nie skorygują wady, ale z pewnością ułatwią codzienne funkcjonowanie. Dzięki okularom pryzmatycznym można wyeliminować podwójne widzenie, a co za tym idzie ułatwić choremu m.in. chodzenie po schodach. Jednakże należy pamiętać, że w przypadku zeza przekraczającego 20 Dpr okulary pryzmatyczne nie są metodą leczenia, lecz sposobem na ułatwienie codziennego życia osobom, które oczekują na leczenie zabiegowe lub u których zawiodły inne metody terapeutyczne.
Reklama
Ćwiczenia na uciekające oko
Jakie są inne metody leczenia uciekającego oka? Poza zastosowaniem pryzmatów do metod leczenia zachowawczego zaliczają się także ćwiczenia ortoptyczne, takie jak:
- Ćwiczenia jednoczesnej percepcji:
- masaż plamki,
- kinetyczne pobudzanie siatkówek,
- metoda reorientacji,
- metoda dwojenia jednoocznego,
- naprzemienna fiksacja.
- Ćwiczenia fuzji:
- z synoptoforem,
- zakresu fuzji z pryzmatami,
- fuzyjnej konwergencji,
- dowolnej konwergencji.
- Ćwiczenia widzenia stereoskopowego:
- z synoptoforem,
- ze stereokopami,
- kartami stereogramowymi.
Reklama
Leczenie uciekającego oka
Jeśli leczenie zachowawcze okaże się niewystarczające, lekarz rozważy leczenie chirurgiczne. Klasyczny zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Operacja polega na wzmocnieniu mięśnia zewnątrzgałkowego i osłabieniu mięśnia przeciwnego. Co warto podkreślić, operacja jest refundowana ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Po zabiegu chirurgicznym pacjent jest kierowany na rehabilitację wzrokową, polegająca na wykonywaniu ćwiczeń ortoptycznych.
Inną metodą leczenia zeza są iniekcje z toksyny botulinowej do nadczynnego mięśnia zewnątrzgałkowego. Zabiegi wykonuje się w znieczuleniu wziewnym u dzieci i miejscowym (kroplowym) u dorosłych. Są zdecydowanie krótsze, mniej inwazyjne oraz cechują się dużą skutecznością. Jednakże nie są refundowane przez NFZ.
