Ból całego brzucha może pojawić się z różnorakich przyczyn. Najczęściej powodowany jest przez choroby układu pokarmowego lub schorzenia ogólnoustrojowe. Wiele z występujących objawów jesteśmy w stanie zdiagnozować i wyleczyć samodzielnie bez specjalistycznej pomocy lekarskiej czy szpitalnej. Niemniej jednak każdy przejaw bólu brzucha może powodować zaniepokojenie.
Ból brzucha - przyczyny
Bez względu na siłę i charakterystykę dolegliwości, ból brzucha jest spowodowany skurczami mięśni gładkich. Mięśnie gładkie, inaczej tkanka mięśniowa gładka, to rodzaj tkanki mięśniowej składającej się z wrzecionowatych komórek z jednym zcentralizowanych jądrem komórkowym.
Występują one w ścianach naczyń krwionośnych, śluzówkach narządów jamistych i przewodów (pęcherza moczowego, przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, dróg rodnych). Tkanka mięśniowa gładka jest odporna na zmęczenie, działa niezależnie od naszej woli, długotrwale i powolnie.
Bóle brzucha są powodowane skurczami właśnie tych mięśni. Odczuwalny ból może być także wywołany stresującymi sytuacjami, nadmiernym przejedzeniem lub chorobą.
Częste bóle brzucha mogą być spowodowany także:
- zaburzeniami metabolicznymi,
- zmianami chorobowymi narządów jamy ustnej,
- zmianami chorobowymi narządów, które są położone poza jamą brzuszną,
- lekami lub truciznami,
- zaburzeniami psychicznymi.
Czasem dolegliwościom bólowym towarzyszą wzdęcia, nudności, biegunka, wymioty, zaparcia, przyspieszenie lub zwolnienie akcji serca, spadek ciśnienia tętniczego itp.
Reklama
Ból brzucha - rodzaje
Rodzaje bólu brzucha są różne, przede wszystkim w zależności od miejsca, w którym dokładnie odczuwany jest dyskomfort.
Do najczęstszych typów bólu brzucha ze względu na miejsce dolegliwości zaliczyć należy:
- ból brzucha po lewej stronie,
- ból w dole brzucha,
- ból brzucha po prawej stronie,
- ból brzucha w okolicy pępka.
Ponadto wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje bólu brzucha: stały i spastyczny (inaczej kolkowy).
Stały ból brzucha można określić jako piekący, charakteryzuje się uczuciem ściskania lub kłucia. Tego typu ból może świadczyć o dolegliwościach związanych z:
- owrzodzeniem dwunastnicy lub żołądka,
- komplikacjami kamicy woreczka żółciowego,
- zapalenia jamy brzusznej.
Bóle spastyczne wyróżniają się okresowo pojawiającymi się krótkotrwałymi dolegliwościami. Są to jednak bardzo przykre dolegliwości o dużym nasileniu. Ból powodowany jest skurczaniem i rozkurczaniem mięśniówki narządów wewnętrznych (jelita, pęcherzyk żółciowy, macica, moczowody). Tego typu bóle powodują:
- kamica żółciowa,
- gromadzenie gazów,
- bóle miesiączkowe,
Bóle brzucha można także rozróżnić ze względu na ich przyczynę. Tak zwane bóle trzewne są spowodowane podrażnieniami nerwów układu autonomicznego, zaś bóle somatyczne powstają w wyniku nieżytu nerwów układu somatycznego. Ból trzewny jest zwykle tępy i trudny do umiejscowienia, ponieważ promieniuje do obszarów należących do tego samego segmentu nerwowego. Nasila się podczas odpoczynku, zaś słabnie przy wykonywaniu ruchów. Dlatego też chorzy charakteryzują się pobudzeniem i są niespokojni. Ból somatyczny jest ciągły łatwy do zlokalizowania. Towarzyszy mu napięcie mięśni i przeczulica skóry. Chory unika ruchów i jest spokojny.
Reklama
Ból brzucha po jedzeniu
Coraz częstszym problemem u dzieci i dorosłych powodującym ból są zaparcia. Większą część z nich powoduje wadliwie funkcjonujący układ pokarmowy. Najczęstszymi przyczynami takiego stanu są:
- nieprawidłowa dieta,
- zaburzenia emocjonalne związane ze stresem,
- brak aktywności fizycznej.
Rolę dominującą w zaparciach powodującą ich powstawanie odgrywają czynniki środowiskowe. Wiąże się z tym niezdrowy tryb życia i odżywiania. Przyczyn zaparć jest wiele, ale najważniejsze są cztery spośród nich. Są to mianowicie czynniki:
- psychologiczne,
- dietetyczne,
- „zaparcia nawykowe”,
- siedzący tryb życia.
Niestrawność jest bardzo powszechnym problemem, szczególnie wśród ludzi żyjących w pośpiechu. Ból brzucha pojawia się po ok. trzech godzinach po spożyciu posiłku i zlokalizowany jest w nadbrzuszu.
Dodatkowo towarzyszą mu zgaga, wzdęcia, odbijanie się, wymioty i mdłości. Niestrawność można łatwo pomylić z zatruciem pokarmowym, które jest spowodowane znajdującymi się w żywności drobnoustrojami lub toksynami. Wtedy głównym objawem jest ból brzucha i biegunka oraz m.in. nudności, wymioty lub gorączka.
Reklama
Ból brzucha - grypa żołądkowa
Grypa żołądkowa jest to ostra choroba zakaźna wywołana przez wirusy, które przenoszą się drogą kropelkową przez bezpośredni kontakt. Bólowi brzucha towarzyszą:
- wymioty,
- biegunka,
- bóle mięśni, głowy,
- gorączka.
Choroba utrzymuje się przez 2–3 dni i powoduje ogólne osłabienie organizmu. Należy zadbać o ciągłe uzupełnianie płynów. Coraz częściej pacjenci narzekają na przewlekłe dolegliwości okolic jamy brzusznej. Osoby takie również najczęściej kierowane są do gastroenterologa. Ból taki może trwać wiele dni, tygodni, a nawet miesięcy. Tego typu dolegliwości nie powinny być lekceważone. Konieczne jest skierowanie się do specjalisty lub choćby lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz powinien dokładnie dowiedzieć się od pacjenta, jaka jest dokładna charakterystyka bólu. Powinniśmy w takich przypadkach określać miejsce dyskomfortu, oraz jego charakter.
Reklama
Ból brzucha a miesiączka
Do najczęściej występujących bólów z grupy kolkowych zaliczana jest miesiączka. Okresowo występujące miesiączkowanie stanowi o prawidłowym funkcjonowaniu organizmu kobiety. U kobiet młodych przed trzydziestym rokiem życia miesiączkowaniu mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe spowodowane głownie przez skurcze macicy.
W skrajnie ekstremalnych przypadkach bóle te rozprzestrzeniają się w okolice krzyżowe kręgosłupa. Ponad 50% kobiet młodych przed porodem potwierdza występowanie tego typu dolegliwości.
Ból pojawia się zwyczajowo w dniu rozpoczęcia miesiączkowania, ale może występować również jeden–dwa dni przed jego rozpoczęciem. Trwa od kilku godzin do nawet trzech dni. Wiele z kobiet cierpi na miesiączkowe dolegliwości tak bardzo, że jest zmuszona do rezygnacji z codziennie wykonywanych czynności.
Nie do końca znana jest przyczyna występowania tego typu przypadłości. Nie jest również u wszystkich kobiet tak samo nasilona. Czynnikami tworzącymi tę niedogodność - prócz skurczów mięśniówki gładkiej macicy - może być napinanie kanału szyjki macicy.
Kolejnym czynnikiem powodującym ból jest skurcz naczyń krwionośnych, co prowadzi do ograniczenia przepływu krwi. Niedokrwienie może powodować stany zapalne narządów rodnych. Uporczywe, ciągle nawracające bolesne miesiączki mogą mieć bardzo poważne czynniki, takie jak:
- wadliwa budowa macicy lub jej niedorozwój,
- guzy,
- włókniaki,
- chroniczne stany zapalne organów rodnych,
dlatego warto naradzać się w takich przypadkach z ginekologiem. Nasilone bóle miesiączkowe mogą być powodowane przez hormonalne zaburzenia, stres, wiek (zwykle przed narodzinami pierwszego dziecka), stosowane metody profilaktyczne i lecznicze (np. antykoncepcja przy użyciu spiralki), defekty budowy i anomalie macicy, choroby narządów rozrodczych, itp.
Mimo ogromnej złożoności cyklu miesiączkowego podstawowym elementem powodującym ból są skurcze mięśniówki macicy. Najskuteczniejszą metodą leczenia jest zastosowanie leków rozkurczających mięśnie. Przyjmowanie takiego leku może rozpocząć się na jeden–dwa dni przed rozpoczęciem cyklu miesiączkowego. Wtedy odnotowuje się wyższą skuteczność.
Jeżeli bóle są na tyle dolegliwe, iż nie pomaga stosowanie leków rozkurczających jest jeszcze jedno wyjście – terapia hormonalna. Jest ona skuteczna u ponad połowy pacjentek z nadmiernie dolegliwymi bólami miesiączkowymi.
Powszechną przyczyną bólu brzucha są problemy natury psychicznej. Ból ten jest związany ze stresującymi sytuacjami, na przykład egzaminem, ważnym spotkaniem lub podróżą. Oprócz bólu brzucha pojawić się może ogólny niepokój, przyspieszony oddech i bicie serca, nadmierna potliwość, napięcie mięśni i brak apetytu.
Reklama
Przewlekły ból brzucha
Przewlekły ból brzucha to taki, który często się powtarza lub trwa cały czas, nawet przez okres kilku tygodni. Do przewlekłych bólów brzucha doprowadzić mogą:
Zapalenie trzustki – choroba ta jest groźna nie tylko dla naszego zdrowia, ale przede wszystkim życia. Trzustka jest narządem gruczołowym położonym w nadbrzuszu, za żołądkiem. Wytwarza ważne enzymy trawienne oraz hormony regulujące poziom cukru we krwi.
Choroba rozwija się przeważnie około 40-go roku życia, zaś jedną z głównych przyczyn są kamienie żółciowe i inne przeszkody, które utrudniają przechodzenie soku trzustkowego do jelita cienkiego, co w konsekwencji prowadzi do samotrawienia się trzustki.
Nieleczona choroba może przyczynić się do krwawienia oraz ciężkiego uszkodzenia narządu. Zagrożone są także inne narządy, takie jak serce, płuca, nerki, gdyż enzymy mogą przedostać się do krwi.
Ryzyko wystąpienia zapalenia trzustki zwiększają ponadto:
- nadużywanie alkoholu,
- niedożywienie,
- otyłość,
- kamica żółciowa.
Ostre zapalenie trzustki objawia się bardzo silnymi bólami brzucha, który promieniuje nawet do pleców. Dodatkowe objawy to wymioty, bardzo wysoka gorączka oraz bóle mięśni. Z kolei przewlekłe zapalenie związane jest z powoli rozwijającą się niewydolnością trzustki.
Chory zaczyna tracić masę ciała, stopniowo pojawia się cukrzyca, biegunki, czasami żółtaczka lub świąd skóry. Choroba ta wymaga systematycznego leczenia w szpitalu. Podaje się leki przeciwbólowe i rozkurczowe, stosuje się całkowitą głodówkę i kontrolę wszystkich funkcji życiowych. Zapalenia trzustki nie wolno absolutnie zaniedbywać czy bagatelizować, gdyż choroba ta może doprowadzić nawet do śmierci.
Zespół jelita drażliwego – jest bardzo powszechną chorobą, związaną z zaburzeniami ruchliwości jelita. Powoduje objawy, takie jak: ból brzucha, wzdęcia, zaparcie, biegunkę i niestrawność. Jest to choroba nawracająca i niezwykle kłopotliwa dla chorego. Jest także ciężka do zdiagnozowania.
Niepokojące objawy to między innymi gorączka, ubytek masy, niedokrwistość lub zapalenie jelit u kogoś bliskiego z rodziny. Przy diagnostyce stosuje się także badania diagnostyczne: morfologię krwi, ogólne badanie moczu i rektoskopię. Niestety nie można trwale pozbyć się tej choroby, a leczenie ma na celu jedynie złagodzenie objawów chorobowych. Ważne jest unikanie stresu, stosowanie odpowiedniej diety i środków farmakologicznych.
Kamica pęcherzyka żółciowego – pęcherzyk żółciowy to workowate narzędzie występujące na dolnej powierzchni wątroby, które służy do magazynowania żółci. Żółć jest niezbędna w procesie prawidłowego trawienia pokarmów. Kamica żółciowa jest jedną z najczęściej występujących chorób przewlekłych. Najczęstszym objawem jest pojawiający się ból w prawej górnej części brzucha zwykle po obfitym posiłku. Dodatkowe objawy to wymioty lub nudności, niestrawność i bóle, które czasami promieniują do pleców. Pojawienie się choroby jest bardziej prawdopodobne w przypadku:
- otyłości,
- nadmiernego spożycia alkoholu,
- występowaniem choroby w rodzinie,
- szybką utratą masy ciała,
- dietą bogatą w tłuszcze z małą ilością błonnika,
- przyjmowaniem doustnie leków antykoncepcyjnych.
W leczeniu proponuje się unikanie obfitych posiłków, stosowanie środków przeciwbólowych i rozkurczowych. Czasami konieczne jest leczenie szpitalne. Podstawowym sposobem leczenia tej choroby jest operacja polegająca na chirurgicznym usunięciu pęcherzyka żółciowego.
Wrzody żołądka i dwunastnicy – choroba jest zdradliwa, ponieważ zdarza się, że chory nie wie o jej istnieniu. Objawy choroby to głównie uczucie pieczenia lub palenia odczuwane w środkowym nadbrzuszu. Wrzody może posiadać każdy, niezależnie od wieku. Powszechnie uważa się, że główną przyczyną powstawania wrzodów jest stres, alkohol i papierosy. Badania wykazały, że główną przyczyną powstawania choroby jest bakteria zwana Helicobacter pylori. Wrzody to często wynik nadmiernego produkowania kwasu solnego i enzymu. Wrzody mogą także powstać w wyniku przyjmowania prze długi czas niektórych leków.
Chorobę tę leczy się antybiotykami oraz preparatami, które zobojętniają działanie kwasu żołądkowego. Pod żadnym pozorem nie można tej choroby lekceważyć i należy zawsze konsultować z lekarzem jej objawy.
Przepuklina – to inaczej uwypuklenie zawartości jamy ciała. Jest to otwór, przez który przemieszczają się narządy lub ich części, w wyniku osłabienia powłoki mięśniowej. Zwykle kojarzy się z okolicami pachwiny, jednak może nastąpić także w innym miejscu, np. w mózgu lub płucach. Podstawowe przyczyny tej choroby to błędy techniczne podczas zamykania jamy brzusznej po operacji, wdanie się zakażenia, a także otyłość cukrzyca, choroby nowotworowe, choroby płuc i zaawansowany wiek. Przepukliny brzuszne dzielą się na wrodzone i nabyte. Wrodzone są konsekwencją nieprawidłowego rozwoju płodu, ujawniają się po porodzie lub we wczesnym okresie niemowlęcym.
Nabyte z kolei mogą pojawić się w czasie całego życia człowieka. Pierwszym objawem przepukliny jest uczucie dyskomfortu z powodu pobolewania w okolicy pachwiny tuż po wysiłku fizycznym. Do niedawna istniało przekonanie, że powstaje ona nagle pod wpływem dużego wysiłku. Obecnie podkreśla się, że wysiłek przyczynia się do ujawienia choroby, która istniała już wcześniej. Dodatkowe objawy towarzyszące chorobie to nawracające zaparcia, czasami niestrawność i wymioty. Pojawienie się uwypuklenia zdecydowanie świadczy o tej chorobie. Przepuklina nigdy sama nie wyleczy się, ani nie zmniejszy. Jedynym sposobem jej wyleczenia jest operacja. Istnieje wiele różnych rodzajów operacji, o wyborze których decyduje indywidualny przypadek każdego pacjenta. Operacja polega na zamknięciu wrót przepukliny. Choroba należy do niebezpiecznych, dlatego jak najszybciej należy zauważać niepokojące objawy i udać się od razu do lekarza.
Reklama
Ból brzucha u dziecka
Ból brzucha często występuje również u dzieci, jednak w ich przypadku przyczyna zwykle leży po stronie żywienia. Przejedzenie, konsumpcja nieświeżej żywności, bądź zbyt tłustej mogą prowadzić do wystąpienia zatrucia, czy grypy jelitowej.
Ból brzucha u dzieci często idzie w parze z:
- nudnościami,
- wymiotami,
- biegunką,
- gorączką.
W sytuacji, gdy występują wyżej wymienione dolegliwości, a przede wszystkim ból brzucha
i biegunka, należy udać się z dzieckiem do pediatry, a także pamiętać o nawadnianiu organizmu, bo nie doprowadzić do jego odwodnienia.
Co na ból brzucha?
Co robić jak boli brzuch? Ulgę bólom brzucha mogą przynieść również niefarmakologiczne rozwiązania. Pomagają między innymi:
- ciepła kąpiel,
- masaż okolic podbrzusza,
- miejscowe okłady.
W tych przypadkach to zmiany temperatury są czynnikiem łagodzącym, ponieważ zmniejszają napięcie mięśni. Pozytywnie działają również zioła:
- melisa,
- mięta,
- kozłek lekarski,
- rumianek,
- rozmaryn,
- ruta zwyczajna.
Dieta lekkostrawna i unikanie wysiłku są również zalecane. Dieta ściśle wpływa na działanie naszego układu pokarmowego. Niezdrowe odżywianie prowadzi tak samo do zaparć, jak i otyłości. W codziennym żywieniu coraz częściej brakuje tak potrzebnych elementów, m.in. błonnika. Spożywane są pokarmy wysokotłuszczowe oraz wysokokaloryczne (słodycze, wysoko-słodzone napoje, itp.), a coraz mniej elementów naturalnych - jak soki owocowe czy woda.
Ważnym elementem prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu jest aktywność fizyczna. Udowodniono, że wysiłek fizyczny stymuluje pozytywnie trawienie i prawidłowe przyswajanie pokarmów. Brak aktywności ściśle wiąże się z niezdrowym trybem żywieniowym i w ten sposób powoduje nie tylko zaparcia, ale i inne dysfunkcje organizmu.
