Leki stosowane w chorobach gardła

Co zawierają leki na gardło?

Ból gardła to dolegliwość znana wszystkim ludziom, bez względu na ich wiek, płeć czy też ogólny stan zdrowia.

Często jest on pierwszym objawem przeziębienia i innych infekcji wirusowych, a charakterystyczne drapanie w gardle pojawia się jeszcze zanim wystąpią inne symptomy, takie jak katar czy gorączka.

Dolegliwości bólowe mogą być też spowodowane chorobami samego gardła, takimi jak stan zapalny czy angina. Przyczyn jest wiele, dlatego właściwie każdy sięgnął kiedyś po lek na ból gardła.

Jakie substancje czynne zawierają tego rodzaju środki?

Przede wszystkim są to substancje o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i antyseptycznym. W oficjalnej klasyfikacji leków ATC leki na gardło ujęte są w grupie R - Układ oddechowy, jako podgrupa R02 - Leki stosowane w chorobach gardła, wraz z podziałem:

• R02AA - Antyseptyki
  • Alkohol dichlorobenzynowy
  • Ambazon
  • Amylometakrezol
  • Benzalkonium
  • Cetylpirydyna
  • Chlorchinaldol
  • Chlorheksydyna
  • Heksylorezorcynol
  • Salicylan choliny
• R02AB - Antybiotyki
  • Bacytracyna
• R02AD - Leki znieczulające miejscowo
  • Benzokaina
  • Lidokaina
• R02AX - Inne leki stosowane w chorobach gardła
  • Benzydamina

Wiele środków zawiera połączenie dwóch spośród wymienionych substancji, by jednocześnie działać na gardło antyseptycznie i przeciwbólowo. Popularne są np. leki z lidokainą i cetylpirydyną, które jednocześnie uśmierzają ból i hamują namnażanie chorobotwórczych bakterii.

Działanie leków na gardło. Na jakie rodzaje dolegliwości pomagają?

Ze względu na różne rodzaje dolegliwości, jakie występują powszechnie w obrębie gardła, wyodrębnia się rozmaite środki, które niwelują dane objawy.

I tak najczęściej stosowane są leki na:

• bolące gardło - lek przeciwbólowy nie tylko działa uśmierzająco na ból gardła, ale też ułatwia przełykanie (w tym - przyjmowanie tabletek) i poprawia ogólne samopoczucie, co pozytywnie wpływa na całość terapii np. w przypadku infekcji wirusowej,
• podrażnione, drapiące gardło - tu również pomóc mogą środki o właściwościach przeciwbólowych, a także substancje przyspieszające gojenie i regenerację błony śluzowej,
• suche gardło - niekiedy dolegliwości takie jak drapanie mogą wynikać z nadmiernej suchości śluzówki; wówczas zaleca się stosowanie leków nawilżających gardło w postaci sprayów, tabletek do ssania lub do inhalacji,
• zachrypnięte gardło - niektóre preparaty (najczęściej o postaci tabletek do ssania) niwelują chrypę dzięki swym właściwościom nawilżającym i regeneracyjnym; przeważnie są to środki o naturalnym składzie ziołowym,
• opuchnięte gardło - obrzęk gardła najczęściej jest objawem reakcji alergicznej (towarzyszyć może zarówno alergii pokarmowej, jak i wziewnej), dlatego skutecznie niwelują go leki przeciwhistaminowe, które hamują reakcję uczuleniową i zmniejszają opuchliznę, ułatwiając przełykanie i swobodne oddychanie.

Rodzaje leków na choroby gardła - jaki lek wybrać?

Leki na gardło mają różne formy, jednak z reguły są to środki do stosowania miejscowego, czyli trafiające prosto do źródła dolegliwości.

Jaki wybrać? Jakie są wady i zalety poszczególnych postaci?

• Lek na gardło w sprayu lub aerozolu - służy do psikania bezpośrednio na podrażnioną lub bolesną błonę śluzową. Jest łatwy i szybki w użyciu. Niektóre z preparatów przeznaczone są do stosowania u małych dzieci, które mają jeszcze problem ze ssaniem tabletek. Ponieważ jednak psiknięcie sprayem trwa krócej niż ssanie tabletki, substancja krócej utrzymuje się w miejscu bólu czy podrażnienia. Leki o takiej postaci zawierają różne substancje czynne - głównie znieczulające i antyseptyczne.
• Tabletki do ssania - substancja w nich zawarta długo utrzymuje się na objętej dolegliwościami błonie śluzowej. Mogą mieć bardzo różny skład, działać antybakteryjnie i przeciwbólowo. Niektóre zawierają wyłącznie naturalne, ziołowe wyciągi. Jedne przeznaczone są do niwelowania chrypy, inne nawilżają. Tabletki do ssania mogą być trudne do podania dzieciom (u najmłodszych grożą zachłyśnięciem). Niekiedy też ich wadą jest nieprzyjemny smak, co pozostaje jednak kwestią bardzo indywidualną.
• Płyn do płukania gardła - przeznaczony dla pacjentów dorosłych i dzieci starszych, które nie mają problemu z płukaniem gardła i nie grozi im zachłyśnięcie płynem. Płyny - podobnie jak tabletki i spraye - zawierają różne substancje i mogą działać przeciwbólowo, antyseptycznie, przeciwzapalnie.

Leki na gardło dla kobiet w ciąży

Skoro leki na gardło działają miejscowo, to czy są w pełni bezpieczne dla kobiet w ciąży i matek karmiących?

Zdecydowanie nie można stwierdzić tego jednoznacznie, ponieważ substancje ze ssanej tabletki lub aerozolu dostają się w końcu do przewodu pokarmowego, a więc mogą też wchłaniać się do krwiobiegu.

Ciąża jest szczególnym momentem, kiedy nawet śladowe ilości niektórych substancji mogą być szkodliwe dla rozwijającego się w macicy płodu.

Aby uniknąć zagrożenia, najlepiej o odpowiedni lek na ból gardła w ciąży zapytać lekarza prowadzącego.

Warto pamiętać, że nawet niektóre zioła i naturalne składniki w tym czasie mogą być niewskazane, jednak istnieją specjalne preparaty dedykowane kobietom ciężarnym i karmiącym, np. z ekstraktem z propolisu i witaminą C wspomagającą procesy odpornościowe.

O to jednak, jaki preparat wybrać, najlepiej zapytać specjalistę.

Jaki jest najmocniejszy lek na gardło bez recepty?

Bardzo wiele leków na gardło jest dostępnych powszechnie bez recepty, co oznacza, że kupić je można bez konsultacji z lekarzem.

Należy jednak pamiętać, że nawet w ich przypadku - bez względu na to, czy jest to mocny lek czy łagodny - konieczne jest dokładne zapoznanie się z zaleceniami producenta i stosowanie preparatu zgodnie z nimi.

Za najmocniejszy lek na gardło dostępny bez recepty uznaje się tabletki do ssania z flurbiprofenem (silnym niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym) w dawce 8,75 mg.

Jak każdy NLPZ, substancja ta działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie, a zatem nie tylko przynosi doraźną ulgę w bólu, ale też hamuje rozwijanie się procesu chorobowego w obrębie gardła.

Czy zawsze trzeba sięgać po tak silne środki? Absolutnie nie, a zależy to przede wszystkim od podłoża problemu, stopnia jego zaawansowania i nasilenia dolegliwości.

Jeśli drapanie i podrażnienie wywołane jest np. nadmierną suchością śluzówki, skuteczniejszy od NLPZ może okazać się ziołowy lek na gardło czy np. preparat z solą morską.

W razie jakichkolwiek wątpliwości najlepiej udać się do lekarza lub przynajmniej poradzić się farmaceuty.

Czy istnieją leki na gardło na receptę? Tak, niektóre silne środki antyseptyczne dostępne są wyłącznie z przepisu lekarza.

Podobnie jest z antybiotykami, które niekiedy okazują się nieodzowne w leczeniu gardła (np. przy anginie czy rozległym stanie zapalnym). Niektóre z nich są refundowane przez NFZ, dlatego warto zapytać lekarza przepisującego o możliwość skorzystania z refundacji.

Bibliografia:

• E. Waśniewska-Okupniak, Ból gardła, w: Lekarz POZ, 5/2020
• B. Zielnik-Jurkiewicz, Zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, źródło: Po Dyplomie, https://podyplomie.pl/system/products/sample_pdfs/000/007/457/original/choroby_laryngologiczne_u_dzieci.pdf [16.03.2023]
• A. Wawrzyniak, Racjonalna terapia ostrych infekcji górnych dróg oddechowych, w: Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 5, 401-406
• Cetylpirydyna (chlorek cetylpirydyny) (opis profesjonalny), źródło: Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1369 [16.03.2023]