Leki na nadciśnienie

Czym są i jak dokładnie działają leki na nadciśnienie?

Nadciśnienie tętnicze jest podstawowym czynnikiem ryzyka występowania wielu chorób układu krążenia, w tym tak groźnych jak zawał, udar mózgu czy niewydolność mięśnia sercowego. Zaburzenia ciśnienia są tymczasem powszechną przypadłością osób w dojrzałym wieku i dotyczą niemal połowy dorosłych Polaków.

Aby zapobiec ich poważnym konsekwencjom, należy regularnie się badać i - w razie pojawienia się problemów - niezwłocznie rozpocząć terapię. Oprócz zmian w trybie życia i odpowiedniej diety, lekarze często zalecają pacjentom leki na nadciśnienie (zwanych też hipotensyjnymi), które mają za zadanie obniżanie parametrów.

W Klasyfikacji leków ATC zostały one zaliczone do grupy C - układ sercowo naczyniowy i opatrzone symbolem C02 - leki przeciwnadciśnieniowe, wraz z ich podziałem:

• C02A - Leki przeciwadrenergiczne o działaniu ośrodkowym:
  • C02AA - Alkaloidy Rauwolfi,
  • C02AB - Metyldopa,
  • C02AC - Agoniści receptora imidazolinowego,
• C02B - Leki przeciwadrenergiczne blokujące zwoje nerwowe:
  • C02BA - Pochodne sulfonowe,
  • C02BB - Aminy drugo- i trzeciorzędowe,
  • C02BC - Bis-czwartorzędowe związki amonowe,
• C02C - Leki przeciwadrenergiczne o działaniu obwodowym:
  • C02CA - Alfa-adrenolityki,
  • C02CC - Pochodne guanidyny,
• C02D - Leki działające na mięśnie gładkie tętniczek:
  • C02DA - Pochodne tiazydowe,
  • C02DB - Pochodne hydrazynoftalazyny,
  • C02DC - Pochodne pirymidyny,
  • C02DD - Pochodne nitroprusydku,
  • C02DG - Pochodne guanidyny.
• C02K - Inne leki przeciwnadciśnieniowe:
  • C02KA - Alkaloidy z wyłączeniem alkaloidów Raufwolfia,
  • C02KB - Inhibitory hydroksylazy tyrozynowej,
  • C02KC - Inhibiotory MAO,
  • C02KD - Antagoniści receptorów serotoninowych,
  • C02KX - Inne leki przeciwnadciśnieniowe,
• C02L - Preparaty złożone zawierające leki przeciwnadciśnieniowe i moczopędne:
  • C02LA - Preparaty złożone zawierające alkaloidy Rauwolfia i diuretyki,
  • C02LB - Preparaty złożone zawierające metylodopę i diuretyk,
  • C02LC - Preparaty złożone zawierające agonistów receptora imidazolinowego i diuretyki,
  • C02LE - Preparaty złożone zawierające alfa-adrenolityki i diuretyki,
  • C02LF - Preparaty złożone zawierające pochodne guanidyny i diuretyki,
  • C02LG - Preparaty złożone zawierające pochodne hydrazynoftalazyny i diuretyki,
  • C02LK - Preparaty złożone zawierające alkaloidy (z wyłączeniem alkaloidów Rauwolfia) i diuretyki,
  • C02LL - Preparaty złożone zawierające inhibitory MAO i diuretyki,
  • C02LN - Preparaty złożone zawierające antagonistów receptorów serotoninowych i diuretyki,
  • C02LX - Preparaty złożone zawierające inne leki przeciwnadciśnieniowe i diuretyki,
• C02N - Preparaty złożone zawierające leki przeciwnadciśnieniowe z grupy ATC C02.

Jak widać, rodzajów leków na nadciśnienie tętnicze jest bardzo wiele, a różnią się one m. in. sposobem działania. Niektóre rozszerzają naczynia krwionośne, inne działają na ośrodkowy układ nerwowy, zmniejszając działanie sercowych nerwów współczulnych, a jeszcze inne - wzmagają wydalanie pierwiastków odpowiedzialnych za wzrost ciśnienia.

Środki stosowane dawniej wywoływały więcej skutków ubocznych, a ich działanie bywało gwałtowne i krótkotrwałe. Nowoczesne leki na nadciśnienie często są preparatami złożonymi, zawierają substancje o różnorakich metodach działania, dzięki czemu są skuteczniejsze i ograniczają ilość efektów niepożądanych.

Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, jaki jest najbezpieczniejszy lek na nadciśnienie. Zależy to od obecności chorób współistniejących, równolegle wdrażanych terapii i innych czynników. Najlepiej, kiedy o wyborze konkretnego preparatu decyduje lekarz w oparciu o wywiad z pacjentem i ewentualne wyniki przeprowadzonych badań.

Dobre leki to takie, które obniżają ciśnienie do prawidłowych wartości, nie powodując przy tym skutków ubocznych lub niwelują je do minimum.

Najczęściej stosowane tabletki na nadciśnienie to:

• ACE-inhibitory (np. benazepryl, kaptopryl) - zmniejszają we krwi poziom angiotensyny II - substancji obkurczającej naczynia krwionośne i tym samym podwyższającej ciśnienie;
• diuretyki, czyli leki moczopędne (np. amiloryd, torasemid) - zwiększają wydalanie z organizmu sodu podnoszącego ciśnienie tętnicze krwi;
• antagoniści wapnia (np. amlodypina, nimodypina) - hamują napływ wapnia do komórek mięśni gładkich naczyń, w efekcie czego rozszerzają tętnice i zmniejszają w nich ciśnienie krwi;
• beta-blokery - zwykle nie stosowane samodzielnie, a w połączeniu z ACE-inhibitorami;
• alfa-adrenolityki - blokują skurcze tętnic, obniżając w nich ciśnienie krwi.

Jak zażywać leki na nadciśnienie? Dawkować je rano czy wieczorem?

Zbyt wysokie ciśnienie jest groźne dla zdrowia i - jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas - prowadzi niekiedy do poważnych konsekwencji. Obiegowa opinia głosi, że lepiej jest być „niskociśnieniowcem”, ponieważ ciśnienie z reguły rośnie z wiekiem, więc w którymś momencie powinno osiągnąć właściwą wartość.

Nie zawsze jednak tak się dzieje (wiele zależy od podłoża istniejących zaburzeń), a ponadto zbyt niskie ciśnienie również może stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta. Dlatego niezwykle ważne odpowiednie dawkowanie wszelkich leków regulujących wartości ciśnienia tętniczego.

Jak zażywać leki na nadciśnienie? Czy trzeba brać je codziennie? W stosowaniu środków tego rodzaju najważniejsze jest, by robić to zgodnie z zaleceniami lekarza. Tylko specjalista, w oparciu o wywiad z pacjentem i przeprowadzoną diagnostykę, jest w stanie zalecić odpowiednią substancję o właściwych mechanizmach działania, a także udzielić porady na temat sposobów jej przyjmowania.

Na pytanie kiedy brać tabletki na nadciśnienie - rano czy wieczorem, też nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Częściej zaleca się ich zażywanie w godzinach porannych, ponieważ fizjologicznie podczas snu spowalniają wszelkie procesy zachodzące w organizmie, a ciśnienie tętnicze znacząco spada.

Nie w każdym przypadku jednak przyjmowanie preparatów rano przyniesie najlepsze rezultaty, dlatego należy uzgodnić to z lekarzem. Wiele zależy od przyczyn nadciśnienia czy też tego, po ilu godzinach działają dane tabletki na nadciśnienie, od zawartości substancji czynnej, a także poziomu ciśnienia  zależy dawkowanie leków. Niekiedy lekarz zaleca jedną tabletkę dziennie, innym razem wystarcza połowa.

W tej kwestii należy ściśle stosować się do wskazówek specjalisty. Przedawkowanie leków na nadciśnienie jest jak najbardziej możliwe i może być bardzo groźne w skutkach. Należą do nich:

• bóle głowy,
• bóle brzucha,
• spowolnienie akcji serca,
• niemiarowość tętna,
• zawroty głowy,
• omdlenia,
• apatia,
• a nawet zatrzymanie akcji serca.

Wystąpienie łagodnych objawów niepożądanych należy niezwłocznie zgłosić lekarzowi, natomiast przy pojawieniu się objawów poważnych trzeba natychmiast wezwać pomoc medyczną.

Skutki uboczne stosowania leków na nadciśnienie. Czy szkodzą?

Czy można stosować leki na nadciśnienie bez skutków ubocznych? Wszystkie leki mogą powodować jakieś efekty niepożądane, jednak przeważnie można ich uniknąć, stosując preparaty w odpowiedni sposób. Wielu pacjentów jednak zastanawia się, czy leki na nadciśnienie szkodzą, czy powodują tycie lub obrzęki.

Trudno na te pytania odpowiedzieć jednoznacznie, ponieważ wiele zależy od dawkowania środków, metod ich używania czy też indywidualnej reakcji organizmu. Zdarza się, że pacjent ma alergię na leki na nadciśnienie - wówczas powinien zgłosić dolegliwości lekarzowi i poprosić i zmianę w terapii.

Występujące niekiedy skutki uboczne powodowane przez leki hipotensyjne to:

• zbyt niskie ciśnienie tętnicze - najczęściej jest skutkiem przyjmowania za dużej dawki;
• zaburzenia przemiany materii - to efekt występujący rzadko, może się jednak zdarzyć, szczególnie podczas leczenia diuretykami;
• wypłukiwanie z organizmu ważnych mikroelementów - podczas terapii lekami moczopędnymi może dochodzić do wzmożonego wydalania potrzebnych organizmowi pierwiastków. Dlatego niekiedy istnieje zależność między lekami na nadciśnienie a magnezem, potasem czy sodem;
• Negatywny wpływ na potencję, a także obniżenie libido - niektóre leki na nadciśnienie (głównie diuretyki) wykazują szkodliwe działanie wobec sprawności seksualnej i mogą utrudniać erekcję oraz zmniejszać ochotę na seks. Zaobserwowanie takich objawów należy zgłosić lekarzowi;
• Szumy w uszach - związek między lekami na nadciśnienie a szumem w uszach może wynikać z mniejszego ukrwienia mózgu na skutek obniżonego ciśnienia tętniczego. Zwykle pojawia się na początku terapii i ustępuje, gdy organizm przyzwyczaja się do nowej sytuacji;
• suchość w ustach - niektóre środki mogą wywoływać suchość lub nawet podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej i nosa;
• nadmierna utrata włosów. Które leki na nadciśnienie powodują wypadanie włosów? Najczęściej objaw ten obserwuje się podczas stosowania beta-blokerów.

Wszelkie niepożądane efekty zażywania leków hipotensyjnych należy bezwzględnie zgłaszać lekarzowi. Nawet pozornie niegroźne skutki uboczne mogą okazać się podstawą do wprowadzenia zmian w terapii. Szczególną sytuacją jest też przyjmowanie leków na nadciśnienie w ciąży.

Pacjentka zawsze powinna o ciąży informować lekarza, by mógł on dobrać odpowiednie dla niej i bezpieczne dla dziecka leczenie. Nie wszystkie środki pozostają bez wpływu na rozwijający się płód, dlatego ich zażywanie może być niebezpieczne.

Interakcje leków na nadciśnienie - na co trzeba uważać?

Powszechnie wiadomo, że leków nie można dowolnie łączyć, a niekiedy nawet dieta i inne czynniki mają wpływ na ich skuteczność, działanie i wywoływane skutki uboczne. Z lekami hipotensyjnymi jest podobnie.

Różne substancje mogą osłabiać lub wzmacniać ich działanie, potęgując ilość efektów niepożądanych i tak może wystąpić interakcja między lekami na nadciśnienie a:

• Miluritem - to lek stosowany przede wszystkim przy hiperurykemii, czyli zbyt wysokim stężeniu kwasu moczowego we krwi. Jeśli lekarz zaleca jego przyjmowanie, należy poinformować go o ewentualnym stosowaniu leków hipotensyjnych;
• Czystkiem - obniża on ciśnienie, dlatego może niekiedy - szczególnie przy regularnym spożywaniu - wzmagać działanie leków przeciwnadciśnieniowych;
• Alkoholem - powszechnie wiadomo, że spożywanie alkoholu (zwłaszcza jego większych ilości) podnosi ciśnienie i tym samym może obniżać skuteczność terapii;
• Olejkiem CBD - olejki konopne mogą rozszerzać naczynia krwionośne, dlatego należy być ostrożnym w łączeniu ich z lekami rozkurczającymi tętnice;
• Dziurawcem - to zioło, które ma wielką moc i może znacząco wpływać na różne procesy zachodzące w ludzkim organizmie. Obniża skuteczność wielu środków, w tym leków na nadciśnienie, a także wpływa na krzepliwość krwi;
• Melisą - ziele to wykazując właściwości uspokajające, obniża ciśnienie tętnicze krwi, dlatego nie powinno się łączyć jej z lekami hipotensyjnymi;
• Siemieniem lnianym - siemię - podobnie jak melisa - obniża ciśnienie, którą to właściwość zawdzięcza zawartym w nim kwasom omega-3;
• Kawą - picie kawy z kolei podnosi ciśnienie, może więc obniżać skuteczność takich leków;
• Sokiem z granatu - bywa on nazywany naturalnym inhibitorem ACE, ponieważ wywołuje spadek ciśnienia tętniczego. Spożywanie jego większych ilości nie powinno więc być łączone z lekami na nadciśnienie;
• Głogiem - znany jest ze swego korzystnego wpływu na pracę układu sercowo-krążeniowego. Jedną z jego właściwości jest właśnie zdolność do obniżania ciśnienia, dlatego wchodzi on w skład wielu ziołowych preparatów na nadciśnienie. Jego ewentualne stosowanie najlepiej skonsultować z lekarzem;
• Kurkumą - ta popularna przyprawa może wchodzić w interakcję np. z lekami z grupy beta-blokerów, dlatego jej picie przy stosowaniu leków na nadciśnienie jest niewskazane;
• Słońcem - niektóre leki moczopędne stosowane w leczeniu nadciśnienia mogą wywoływać fotouczuleniową reakcję organizmu.

Tabletki na nadciśnienie bez recepty - nazwy preparatów

Czy można kupić tabletki na nadciśnienie bez recepty? W Polsce rynek farmaceutyczny oferuje szeroki wachlarz środków tego rodzaju. Można kupić je w każdej dobrze zaopatrzonej aptece, bez konieczności wizyty u lekarza. Mają one różny skład i różne działanie, dlatego przed zażyciem należy zawsze dokładnie zapoznać się ze wszystkimi informacjami zawartymi w ulotce i stosować się do nich.

Leki na nadciśnienie bez recepty to zwykle preparaty naturalne, o roślinnym, ziołowym składzie. Mogą być skuteczne, kiedy są przyjmowane regularnie i długotrwale, jednak wiele zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania problemu. Wykazują one działanie łagodne, więc jeśli nadciśnienie jest zaawansowane lub ma podłoże chorobowe, mogą okazać się nieskuteczne.

Powszechnie dostępne w aptekach i chętnie kupowane przez pacjentów są tabletki z głogu na nadciśnienie. Głóg jest ziołem regulującym pracę całego układu krążenia, w tym pracę mięśnia sercowego oraz ciśnienie tętnicze, ułatwiając przy tym wyciszenie organizmu w stanach napięcia nerwowego.

Oprócz głogu leki na nadciśnienie bez recepty zawierają takie substancje jak choćby L-arginina - aminokwas poszerzający światło naczyń krwionośnych. Przykładowe nazwy preparatów na nadciśnienie bez recepty to:

• Pressure Forte,
• Novocardia,
• Katelin SR.

Warto jednak zaznaczyć, że środki te nie są lekami, jeśli zatem ciśnienie podwyższone jest znacząco, długotrwale lub jego wysokie wartości wynikają z przyczyn chorobowych, ich przyjmowanie nie może zastąpić terapii zaleconej przez lekarza.

Tabletki na nadciśnienie na receptę - lista preparatów

Ze względu na to, że nadciśnienie może prowadzić do poważnych konsekwencji, po odpowiednie zalecenia najlepiej udać się do specjalisty. Nawet, jeśli wartości podwyższone są jedynie nieznacznie, lekarz może zalecić zmianę diety lub trybu życia, a następnie monitorować stan zdrowia i w razie konieczności rozpocząć terapię farmakologiczną.

Wybór tabletek na nadciśnienie na receptę jest ogromny, jednak lekarz POZ lub kardiolog dobiorą odpowiednie preparaty, w oparciu o obraz kliniczny pacjenta. Dobór środków zależy przede wszystkim od podłoża problemu, jego zaawansowania, ewentualnych chorób współistniejących, wieku chorego.

Seniorzy w Polsce mają prawo do darmowych leków na nadciśnienie.

Oczywiście nie wszystkie produkty są w pełni refundowane przez NFZ. Ich listę można znaleźć w Internecie, na stronie Funduszu.

Receptę na leki na nadciśnienie niekiedy wystawia lekarz POZ, innym razem - specjalista kardiolog. Zależy to głównie od stanowiska lekarza rodzinnego. Jeśli sam podejmuje się on postawienia diagnozy i zalecenia terapii, może przepisać odpowiednie preparaty, jeśli jednak uzna, że konieczna jest konsultacja ze specjalistą, wystawia skierowanie do kardiologa.

Od kilkunastu lat w Polsce można także skorzystać z wizyty u hipertensjologa. Jest to lekarz wąskiej specjalizacji, zajmujący się typowo diagnozowaniem i leczeniem choroby nadciśnieniowej.

Wycofane ze sprzedaży leki na nadciśnienie

Zdarza się, że lek nad nadciśnienie zostaje wycofany ze sprzedaży przez GIF (Główny Inspektorat Sanitarny). Jakie to preparaty i co bywa przyczyną wycofania? Najczęściej są to leki zanieczyszczone lub takie, w których jakaś substancja znalazła się w dawce większej niż przewiduje jej dopuszczalne spożycie dzienne.

Sytuacje takie miały choćby miejsce na przestrzeni ostatnich kilku miesięcy.

W roku 2022 zostały wycofane z obrotu leki:

• Accupro (w różnych dawkach) - z powodu zanieczyszczenia w postaci N-nitroso-quinaprilu, który znalazł się w leku w stężeniu większym, niż dopuszczalny limit dziennego spożycia;
• Bespres i Co-Bespres - z powodu zanieczyszczenia substancji czynnej, czyli walsartanu produkowanego przez indyjski koncern Mylan Laboratories Limited;
• Vanatex - jego sprzedaż została wstrzymana z powodu używania walsartanu produkowanego również przez Mylan;
• Sumilar HCT - z powodu wady jakościowej produktu (zmieniony kolor kapsułek).

Bibliografia:

• A. Tykarski i inni, Leki złożone w terapii nadciśnienia tętniczego w Polsce. Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego oraz Sekcji Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Arterial Hypertens. 2017, vol. 21, no. 3, s. 105-115
• K. Widecka, Leki α-adrenolityczne i działające centralnie, w: Nadciśnienie tętnicze 2007, sup. A https://journals.viamedica.pl/arterial_hypertension/article/viewFile/12450/10287 [03.09.2022]
• A. Tyrka, G. Kopeć, Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE-inhibitory), źródło: Medycyna Praktyczna dla Pacjentów https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/leczenie/62420,inhibitory-konwertazy-angiotensyny-ace-inhibitory [03.09.2022]
• A. Tyrka, G. Kopeć, Antagoniści wapnia (blokery kanału wapniowego), źródło: Medycyna Praktyczna dla Pacjentów https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/leczenie/62421,antagonisci-wapnia-blokery-kanalu-wapniowego [03.09.2022]
• J. Gąsowski, Z. Kasprzyk, Leki blokujące receptory α (alfa-blokery, α-blokery), źródło: Medycyna Praktyczna dla Pacjentów https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/badania_leczenie/59638,leki-blokujace-receptory-945-alfa-blokery-945-blokery [03.09.2022]
• H. Martynowicz, A. Szuba, Najczęstsze działania niepożądane leków hipotensyjnych - jak sobie z nimi radzić?, w: Medycyna po Dyplomie, vol 20/nr 9/2011 https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/869/original/Strony_od_MpD_2011_09-4.pdf?1468497960 [03.09.2022]
• K. Widecka, Telmisartan w leczeniu nadciśnienia tętniczego — optymalny wybór zgodny z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego z 2015 roku, w: Arterial Hypertension 2015, vol. 19, no. 4
• Popularne leki na nadciśnienie wycofane z aptek, źródło: Medycyna Praktyczna dla Pacjentów https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/aktualnosci/199344,popularne-leki-na-nadcisnienie-wycofane-z-aptek [03.09.2022]