Leki stosowane w urologii

Co to jest lek urologiczny i na co się go stosuje?

Leki urologiczne to szerokie pojęcie określające środki stosowane w leczeniu rozmaitych chorób i dysfunkcji układu moczowego. Układ ten pełni w ludzkim organizmie szereg istotnych ról - filtruje krew, utrzymuje równowagę płynów, tworzy mocz i pomaga organizmowi oczyszczać się z toksyn.

Kiedy więc dzieje się coś złego i układ moczowy zaczyna chorować, jego funkcje ulegają zaburzeniu, co może wpływać negatywnie na samopoczucie i ogólną kondycję zdrowotną. Dlatego stan taki z reguły wymaga rozpoczęcia odpowiedniej terapii i podania leków urologicznych.

Niektóre z nich dostępne są w aptekach bez recepty, inne - bardziej specjalistyczne - wyłącznie na receptę. To, jakie środki są potrzebne, zależy przede wszystkim od rodzaju problemu.

Leki urologiczne stosowane są przede wszystkim przy:

• zaburzeniach nietrzymania moczu,
• stanach zapalnych narządów układu moczowego,
• wirusowych i bakteryjnych zakażeniach dróg moczowych,
• chorobach męskich narządów płciowych, w tym - zaburzeniach erekcji i łagodnym przeroście gruczołu krokowego.

Spis leków urologicznych ujęty jest w klasyfikacji ATC, gdzie są one oznaczone symbolem G - Układ moczowo-płciowy i hormony płciowe. W grupie tej obowiązuje podział na:

• G01 - Leki przeciwinfekcyjne i antyseptyki stosowane w ginekologii,
• G02 - Inne leki stosowane w ginekologii,
• G03 - Hormony płciowe i leki regulujące czynność układu płciowego,
• G04 - Leki stosowane w urologii.

Wśród tych ostatnich wyróżnione są podgrupy:

• G04A - Leki przeciwzakaźne i antyseptyczne,
• G04B - Inne leki stosowane w urologii, łącznie z przeciwskurczowymi (są to: środki zakwaszające, stosowane w urologii leki rozpuszczające konkrementy, leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu, leki stosowane w zaburzeniach wzwodu oraz inne leki stosowane w urologii),
• G04C - Leki stosowane w łagodnym rozroście gruczołu krokowego.

Leki urologiczne dla mężczyzn znajdują zatem zastosowanie nie tylko w chorobach układu moczowego, ale również narządów płciowych (np. leki na prostatę).

Mężczyźni często z nieprawidłowościami obu układów - moczowego i płciowego - zgłaszają się do urologa, co nie jest błędne, ponieważ specjalista ten z reguły potrafi rozwiązać problemy z nimi związane - przeprowadzić diagnostykę i zalecić leczenie.

Leki urologiczne na nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu jest powszechną dolegliwością, która w samej Polsce dotyka ponad 2 mln osób.  Znacznie częściej dotyka ona kobiety (25-45 proc.) niż mężczyzn, choć i co piąty mężczyzna boryka się z problemem nieprawidłowego oddawania i nietrzymania moczu. Terminem tym określa się każdy stan wycieku moczu z pęcherza o charakterze niekontrolowanym. Istnieją różne formy tej przypadłości:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu,
• nietrzymanie moczu z parcia,
• mieszane nietrzymanie moczu,
• nietrzymanie moczu z przepełnienia.

U mężczyzn problem ten wiąże się z reguły z rozrostem gruczołu krokowego, u kobiet natomiast - z zaburzeniami gospodarki hormonalnej lub (częściej) z osłabieniem lub uszkodzeniem mięśni (miednicy mniejszej, mięśni Kegla i tych okalających cewkę moczową).

W zależności od podłoża problemu, zaleca się przyjmowanie różnych leków na nietrzymanie moczu. Tabletki dostępne na receptę, zmniejszające napięcie mięśni pęcherza moczowego i ograniczające jego niekontrolowane skurcze prowadzące do wycieku moczu to np.:

• Betmiga - zawiera mirabegron, zalecana w stanach nietrzymania moczu, częstomoczu, naglącego parcia na mocz oraz u pacjentów dorosłych z zespołem pęcherza nadreaktywnego  (OAB);
• Detrusitol - zawiera tolterodynę, stosowany w objawowym leczeniu nietrzymania moczu i częstomoczu;
• Uroflow - również z tolterodyną, o działaniu podobnym jak leki powyżej;
• Driptane - zaliczany do środków spazmolitycznych, stosowany jako lek na nietrzymanie moczu u osób starszych, pacjentów dorosłych i dzieci powyżej 5 roku życia. Zawiera oksybutyninę
• Vesicare - zawiera bursztynian solifenacyny i podobnie jak Driptane lek ten działa rozkurczowo na mięśnie gładkie pęcherza moczowego. Stosowana przy zespole pęcherza nadreaktywnego, częstomoczu i na nietrzymanie moczu u mężczyzn i kobiet.

Leki na receptę na nietrzymanie moczu u kobiet, regulujące gospodarkę hormonalną, a tym samym poprawiające napięcie mięśni dna macicy to np.:

• Ovestin - globulki dopochwowe zawierające estriol,
• Oekolp - krem z estriolem,
• Divigel - żel z estriolem.

Niektóre leki na nietrzymanie moczu u mężczyzn i kobiet są dostępne bez recepty. Przykłady tego rodzaju preparatów to:

• Prostaceum,
• ProstiMen,
• Feminost,
• ApoLady.

Środki OTC można stosować, kiedy problem nie ma charakteru zaawansowanego. Jeśli jednak ich przyjmowanie nie przynosi spodziewanych rezultatów, należy skonsultować się z lekarzem.

Leki urologiczne na częstomocz

Częstomocz nie jest chorobą samą w sobie, ale z reguły stanowi objaw zaburzeń obecnych w układzie moczowym. Częste oddawanie moczu w nocy i w ciągu dnia bywa spowodowane zakażeniem dróg moczowych.

Leki na tę dolegliwość są powszechnie dostępne, a wiele z nich kupić można w aptece bez recepty. Są to np.:

• Furaginum - preparat zawierający furazydynę, zalecany w zakażeniach dolnych dróg moczowych wywołanych przez pałeczki okrężnicy;
• Urofuraginum - skład i działanie takie, jak w przypadku furaginy;
• Urosept - preparat ziołowy o działaniu moczopędnym, stosowany wspomagająco w terapii zakażeń dróg moczowych.

Leki na częstomocz u kobiet regulują napięcie mięśniowe i są to tabletki takie jak Driptane czy Detrusitol, opisane powyżej. Jeśli jednak częste oddawanie moczu spowodowane jest stanem zapalnym, lekarz może przepisać takie środki na receptę, jak:

• Monural - granulat do sporządzania roztworu do picia zalecany kobietom i dziewczętom borykającym się z problemem ostrego zapalenia pęcherza;
• Trimesan - antybiotyk na zakażenie dróg moczowych, zawierający trimetoprim;
• Cipronex - lek bakteriobójczy, zawiera cyprofloksacynę.

Częste oddawanie moczu u mężczyzn może być jednym w pierwszych objawów rozrostu prostaty. Niektóre leki na tę dolegliwość dostępne są bez recepty, inne - wyłącznie z przepisu lekarza.

Leki urologiczne na łagodny rozrost gruczołu krokowego

W Klasyfikacji ATC leki stosowane w łagodnym rozroście gruczołu krokowego oznaczone są symbolem G04C i podzielo je na kilka podgrup:

• G04CA - Alfa-adrenolityki,
• G04CB - Inhibitory 5-alfa-reduktazy testosteronu,
• G04CX - Inne leki stosowane w łagodnym rozroście gruczołu krokowego.

Leki na przerost gruczołu krokowego dostępne na receptę to np.:

• Adaster - zawiera finasteryd, poprawia tempo przepływu moczu, reguluje wielkość gruczołu krokowego;
• Apo-Fina - również z finasterydem, pomaga kontrolować rozrost prostaty;
• Finxta - j.w.
• Adatam - lek o podobnym działaniu, zawierający chlorowodorek tamsulosyny.

W łagodnym rozroście gruczołu krokowego można niekiedy stosować preparaty dostępne bez recepty, takie jak:

• Prostamol Uno - tabletki zawierające wyciąg z owoców palmy sabal, zalecane na częstomocz związany z rozrostem prostaty,
• Prostapol - preparat ziołowy, wspomagający terapię zaburzeń oddawania moczu związanych z łagodnym przerostem prostaty,
• Prostaherb N - preparat zawierający wyciąg z korzenia pokrzywy, zalecany przy łagodnym rozroście prostaty i gruczolakach prostaty w I i II stadium, jako środek wspomagający leczenie.

Objawów przerostu prostaty nigdy jednak nie wolno lekceważyć, a ich zaobserwowanie należy zawsze skonsultować z lekarzem.

Bibliografia:

• Profilaktyka nietrzymania moczu, Narodowy Fundusz Zdrowia https://www.nfz-lodz.pl/attachments/article/9279/%C5%9Aroda%20z%20profilaktyk%C4%85%20-%20Profilaktyka%20nietrzymania%20moczu.pdf [12.07.2022]
• A. Borkowski, Urologia, Warszawa, 2006
• M. Maziarska, A. Sobolewska, W. Mościan, I. Twardak, Nietrzymanie moczu jako narastający problem społeczny, w: Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2020;10(4):283-289 https://dbc.wroc.pl/Content/108038/283.pdf [12.07.2022]
• T. Rechberger, B. Kulik-Rechberger, Zaburzenia czynnościowe dolnych dróg moczowych - postępowanie diagnostyczno- -terapeutyczne w praktyce lekarza rodzinnego, w: Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6, 397-407
• R. Szczęch, K. Narkiewicz, Łagodny rozrost prostaty, w: Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 1, 47-48