Leki na trądzik
Czym są leki na trądzik i jak działają?
Trądzik jest powszechną dolegliwością kojarzoną przede wszystkim z okresem dojrzewania. To prawda, że najczęstszą postacią zmian jest tzw. trądzik młodzieńczy związany ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi u nastolatków, jednak problem ten dotyka niekiedy również dzieci (nawet niemowląt) oraz pacjentów dorosłych, okres dojrzewania mających dawno za sobą.
Ponieważ postaci tej dolegliwości jest wiele, wiele jest również leków na trądzik, stosowanych w różnych formach. Jak one działają?
Zmiany trądzikowe są chorobą skóry związaną zwykle z nadmierną produkcją sebum przez gruczoły łojowe skóry i powstającym stanem zapalnym. Trądzik pospolity (zwany także zwyczajnym) dotyka 85% osób między 12. a 25. rokiem życia i powodowany jest najczęściej przez zaburzania naturalnego mikrobiomu skóry na skutek wahań hormonalnych.
Nadmierne namnażanie bakterii z rodzaju Propionibacterium i Corynebacterium powoduje rozwój stanu zapalnego pod wierzchnią warstwą naskórka. Leki przeciwtrądzikowe mają więc za zadanie hamowanie tego procesu i tym samym, niwelowanie przyczyn zmian skórnych.
Preparaty na trądzik o działaniu przeciwzapalnym mogą mieć dwojaką postać – albo leków doustnych o działaniu ogólnym, albo środków do zastosowania miejscowego.
Skoro trądzik jest chorobą o podłożu zapalnym, czy skuteczne jest stosowanie antybiotyku na trądzik? W wielu przypadkach antybiotykoterapia jest jedynym skutecznym rozwiązaniem pozwalającym zatrzymać procesy chorobowe.
Często jednak dołączane są do niej leki na trądzik dla dorosłych lub młodzieży do stosowania miejscowego, by walka ze stanem zapalnym toczyła się jednocześnie i od środka i z zewnątrz.
Choć niektóre preparaty znane są i stosowane od lat, wciąż opracowywane są nowoczesne leki na trądzik, których zadaniem jest zażegnanie problemu raz na zawsze, ponieważ zmiany trądzikowe mają tendencję do nawracania.
W oficjalnej Klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej ATC i leki przeciwtrądzikowe oznaczone są numerem D10, przy czym D10A to leki przeciwtrądzikowe do stosowania miejscowego, a D10B to leki przeciwtrądzikowe do stosowania ogólnego.
Rodzaje leków na trądzik
Dziś znanych jest i stosowanych wiele różnych sposobów na trądzik, spośród których właściwe wybierane są na podstawie wieku pacjenta, stopnia zaawansowania zmian, ich głębokości i rozległości oraz przyczyn powstawania.
O tym, co na trądzik zastosować w danym przypadku, powinien zawsze decydować lekarz, najlepiej specjalista dermatolog. Najczęściej stosowanymi preparatami są:
- Tabletki na trądzik. Środki doustne walczą z problemem od wewnątrz organizmu. Najczęściej ich przyjmowanie zalecane jest przy zmianach głębokich, rozległych lub nawracających. Mogą być przepisywane zarówno osobom młodym do leczenia trądziku pospolitego, jak i pacjentom dorosłym, przy innych rodzajach zmian, np. trądziku różowatym.
- Maść na trądzik. To jedna z najczęściej stosowanych postaci leku miejscowego. Przeważnie nakłada się jej cienką warstwę bezpośrednio na zmienioną chorobowo skórę, jednak sposób aplikacji i dawkowanie należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą, ewentualnie – zapoznać się z zaleceniami producenta.
Najlepsza maść na trądzik to taka, która jednocześnie walczy z problemem i pielęgnuje skórę, nie powodując jej przesuszania lub innych skutków ubocznych.
Oprócz leków, środkami często stosowanymi przy tego rodzaju zmianach są kosmetyki na trądzik. Kiedy ich używanie jest wskazane? Mogą one okazać się pomocne, kiedy zmiany nie są zaawansowane – dopiero zaczynają się pojawiać, nie są rozległe i mają powierzchowny charakter.
Ponadto, stosowanie kosmetyków do cery trądzikowej może skutecznie wspomagać leczenie dermatologiczne, ponieważ preparaty tego rodzaju dokładnie pielęgnują chorą skórę, wychodząc naprzeciw jej szczególnym potrzebom.
Krem na trądzik nie tylko wykazuje działanie przeciwbakteryjne, wspomagając walkę z chorobotwórczymi drobnoustrojami, ale też głęboko nawilża i odżywia. Podobnie jest z kosmetykami na trądzik w płynie.
Leki, dzięki zawartym w nim substancjom aktywnym, skuteczniej niż produkty drogeryjne zwalczają podłoże problemu, jednak odpowiednia pielęgnacja skóry objętej zmianami jest nieodzowna dla odzyskania jej dobrej kondycji i zdrowego wyglądu.
Leki na trądzik od dermatologa
Skąd wziąć skuteczne lekarstwo na trądzik? Do jakiego lekarza udać się, by potwierdził diagnozę i zalecił odpowiednie leczenie?
Obecnie do każdego specjalisty potrzebne jest skierowanie od lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej czy tzw. lekarza rodzinnego, jeśli wizyta ma być refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Siłą rzeczy, ze wszelkimi zmianami skórnymi najpierw trzeba zgłosić się do swojego lekarza rodzinnego POZ. Niekiedy sam diagnozuje on problem i daje wskazówki dotyczące leczenia, w innym wypadku kieruje pacjenta do dermatologa będącego specjalistą od wszelkich chorób skóry.
Nawet leki od dermatologa na trądzik nie zawsze jednak od razu są trafione, ponieważ bardzo wiele zależy od przyczyny zmian, a ta czasami bywa trudna do ustalenia.
Dermatologiczne leki na trądzik mogą wykazywać działanie ogólne lub miejscowe, a często lekarz przepisuje i jedne i drugie, by zwiększyć skuteczność terapii. Zalecane środki mogą działać antybakteryjnie, czy też hormonalnie, co w dużej mierze zależy od podłoża problemu i wieku pacjenta. W leczeniu rozmaitych postaci trądziku stosuje się także witaminy. Jako dermatologiczny lek na trądzik wykorzystywana jest przede wszystkim witamina A nazywana też retinolem. Można stosować ją miejscowo w formie maści lub przyjmować doustnie.
Jedną z jej pochodnych jest izotretynoina – substancja zwalczająca wszystkie czynniki odpowiedzialne za powstawanie zmian trądzikowych. Choć jej działanie ogólne charakteryzuje się wysoką skutecznością, przyjmowanie preparatów z jej zawartością należy zawsze konsultować z lekarzem.
Wszelkie leki na trądzik od dermatologa należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza, ponieważ nawet te do stosowania miejscowego mogą powodować przykre skutki uboczne, jeśli np. są niewłaściwie dawkowane.
Leki na trądzik na receptę
Czy wszystkie leki zalecane przez specjalistę dostępne są wyłącznie z przepisu lekarza? Dermatolog najczęściej zaleca leki na trądzik na receptę, ponieważ charakteryzują się one wysoką skutecznością i nie tylko niwelują objawy choroby, ale też zwalczają jej przyczyny, co zapobiega nawrotom symptomów.
Leki takie zawierają najczęściej substancje o działaniu przeciwbakteryjnym (przede wszystkim antybiotyki) oraz pochodne witaminy A. Niekiedy mają one postać maści lub żeli, innym razem tabletek o działaniu ogólnym.
Tabletki na trądzik na receptę zawierają też niekiedy hormony i mają za zadanie przywracać właściwą gospodarkę hormonalną, jeśli to jej zaburzenie leży u podłoża zmian skórnych.
Skuteczny lek na trądzik na receptę może mieć też zastosowanie miejscowe. Wiele zależy od przyczyn zmian oraz ich stopnia zaawansowania. Dermatolog powinien zdecydować, jakie środki będą dla pacjenta najlepsze i z jednej strony pomogą pozbyć się problemu, a drugiej – nie obciążą zanadto jego organizmu.
Czy lek na trądzik na receptę może przepisać tylko dermatolog? Nie, niektóre leki specjalistyczne mogą być przepisywane również przez lekarza POZ, co jest szczególnie przydatne, jeśli chodzi o kontynuację leczenia.
Kiedy leczenie przynosi spodziewane rezultaty, po kolejną receptę na te same środki można zgłosić się do lekarza rodzinnego.
Leki na trądzik bez recepty
Choć specjaliści przeważnie przepisują pacjentom leki przeciwtrądzikowe na receptę, objawy dolegliwości można łagodzić też preparatami dostępnymi bez przepisu lekarza. Kiedy leki na trądzik bez recepty są skuteczne?
Warto zastosować je już przy pierwszych objawach, kiedy zmiany ropne są niewielkie, zajmują mały obszar skóry i są powierzchowne. Z reguły leki OTC wykazują mniejszą skuteczność niż leki na receptę i zawierają mniejsze dawki substancji czynnych. Jednak niekiedy nie ma sensu stosować bardziej stężonych środków i narażać się na wywoływane przez nie skutki uboczne.
W aptekach powszechnie dostępne są różnego rodzaju maści na trądzik bez recepty, jednak stosując je należy zawsze postępować zgodnie ze wskazówkami lekarza, farmaceuty lub producenta. Ich regularne aplikowanie działa antybakteryjnie i przyspiesza gojenie podrażnionego naskórka.
Czy dostępne są również tabletki na trądzik bez recepty? Lek o działaniu ogólnym kupić można wyłącznie z przepisu lekarza, jednak znajdziemy w Polsce suplement diety o właściwościach przeciwtrądzikowych, zawierający witaminę B8. Wykazuje on działanie podobne do środków hormonalnych i wspomaga odbudowywanie równowagi hormonalnej organizmu, niwelując objawy skórne.
Kiedy leki przeciwtrądzikowe bez recepty nie przynoszą spodziewanych efektów, a zmiany utrzymują się lub rozwijają, należy niezwłocznie udać się do dermatologa i rozpocząć zalecone przez niego leczenie.
Leki hormonalne na trądzik – jak działają?
Jakie tabletki hormonalne działają na trądzik i na czym polega ich skuteczność w walce ze zmianami skórnymi?
Często zdarza się, że dolegliwość ta spowodowana jest zaburzeniami gospodarki hormonalnej organizmu i związaną z nią wzmożoną pracą gruczołów łojowych umiejscowionych w skórze. Nadprodukcja sebum prowadzi do powstawania zaskórników i ropnych krost z namnażającymi się w nich bakteriami.
Problem taki dotyka głównie dorosłe kobiety, którym lekarze często zalecają przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych na trądzik. Tabletki takie, oprócz swego głównego zadania, czyli zapobiegania ciąży, pełnią też funkcję wyrównywania poziomu różnych hormonów, dzięki czemu mogą skutecznie walczyć z tzw. trądzikiem androgennym.
Leki hormonalne na trądzik przyjmowane są doustnie i z reguły dostępne tylko na receptę w postaci tabletek, czy kapsułek. Ponieważ rozregulowanie gospodarki hormonalnej może być groźne i nieść za sobą poważne konsekwencje zdrowotne, stosować je należy zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza.
Leki na trądzik hormonalny o działaniu miejscowym mogą uzupełniać podstawową kurację, niwelować zmiany, przyspieszać ich gojenie i działać łagodząco na chorą skórę.
Leki recepturowe na trądzik robione w aptece
Oprócz gotowych leków na trądzik, których oferta na rynku farmaceutycznym jest coraz bogatsza, istnieją również leki robione w aptece, przygotowywane zgodnie z zaleceniami specjalisty dermatologa.
Kiedy leki takie są stosowane? Zaleca się je m. in. w sytuacjach, w których leki gotowe nie poprawiają kondycji w zdecydowany sposób, a zmiany utrzymują się mimo ich stosowania lub gdy podłoże zmian ma szczególny charakter.
Jakie substancje może zawierać lek recepturowy na trądzik? Często spotykanymi są np.:
- witamina A – będąca niekiedy też składnikiem leków gotowych,
- erytromycyna – antybiotyk hamujący namnażanie chorobotwórczych bakterii zagnieżdżonych w skórze,
- ichtiol – substancja przeciwzapalna o działaniu ściągającym,
- tlenek cynku – przyspieszający gojenie i zapobiegający podrażnieniom.
Jaka jest przewaga leków recepturowych na trądzik nad preparatami gotowymi? Otóż zmiany trądzikowe mogą dotykać pacjentów o różnych typach cery, w różnym wieku, różnej płci.
Wszystko to sprawia, że indywidualne potrzeby pacjenta mogą być trudne do zaspokojenia. Lek robiony na trądzik może im sprostać, jeśli lekarz dokładnie zdiagnozuje problem i właściwie dobierze substancje oraz ich proporcje.
Silne leki na trądzik
Ponieważ różne postacie zmian trądzikowych są chorobami o wielopłaszczyznowej etiologii i złożonym obrazie klinicznym, wynalezienie mocnego leku na trądzik nie było łatwe i zajęło naukowcom dużo czasu.
Skuteczny lek to taki, który nie tylko złagodzi objawy skórne, ale też wyeliminuje ich przyczynę i zapobiegnie nawrotom dolegliwości. Warto jednak pamiętać, że mocne tabletki na trądzik mogą powodować groźne skutki uboczne i należy przyjmować je zgodnie ze wskazaniami lekarza.
Nie powinny stosować ich kobiety w ciąży lub planujące ciążę, matki karmiące piersią lub osoby narażone na ekspozycję na słońce.
Trudno odpowiedzieć na pytanie, który lek na trądzik jest najlepszy, ponieważ nie każdy organizm jednakowo reaguje na zastosowane leczenie. Ponadto najsilniejszy lek wcale nie musi okazać się tym optymalnym, ponieważ silne działanie niektórych substancji może wywołać u pacjenta niepożądane reakcje.
Wśród leków na trądzik oraz środków wspomagających leczenie można wymienić, takie jak:
- zineryt,
- tetralysal,
- izotek,
- benzacne,
- axotret,
- tribiotic,
- cetaphil,
- roaccutane,
- curacne,
- izotretynoina,
- sudocrem.
Dobry lek na trądzik to taki, który wyjdzie naprzeciw indywidualnym potrzebom skóry pacjenta. Każdy lek jednak należy stosować po uprzedniej konsultacji z lekarzem, ponieważ właściwe przyjmowanie leków zwiększa skuteczność terapii.
Bibliografia:
- K. Janda, M. Chwiłkowska, Trądzik pospolity – Etiologia, klasyfikacja, leczenie, w: Annales Academiae Medicae Stetinensis Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2014, 60, 2, 13–18.
- C. Schnopp, M. Mempel, Trądzik zwyczajny u dzieci i młodzieży, w: Dermatologia po Dyplomie 2012;3(2):49-61.
- H.C. Korting, C. Schöllmann, Aktualne poglądy na temat miejscowego i ogólnego leczenia trądziku różowatego, w: Dermatologia po Dyplomie 2010;1(1):53-64.
- P. Szczurek, G. Kamińska-Winciorek, R. Śpiewak, Częstość występowania trądziku późnego oraz jego wpływ na jakość życia młodych kobiet, w: Estetologia medyczna i kosmetologia 2012.
- K. Wilusz-Ludwiczak, M. Kuchciak-Brancewicz, A. Czyż, A. Lesiak, Trądzik chorobą zapalną, a nie bakteryjną, w: Forum Dermatologicum 2019, tom 5, nr 3, 92–95.
- M. Kamuś, Leczenie trądziku pospolitego – charakterystyka schorzenia, przegląd preparatów OTC oraz Rx do stosowania miejscowego.
