Leki na obniżenie poziomu cholesterolu

Rodzaje leków obniżających poziom cholesterolu we krwi

Cholesterol jest tłuszczem potrzebnym organizmowi do prawidłowego funkcjonowania, pełniącym wiele pożytecznych ról. Jest niezbędny dla pracy mózgu, produkcji niektórych hormonów, wytwarzania witaminy D itd. Dlaczego zatem mówi się, że cholesterol jest niedobry?

Po pierwsze – szkodliwy dla zdrowia jest jego nadmiar, po drugie – są dwie frakcje cholesterolu, popularnie nazywane dobrą i złą, a kiedy stosunek między nimi przestaje być prawidłowy i rośnie poziom złego cholesterolu, ma to negatywny wpływ przede wszystkim na kondycję układu krążenia.

Leki na cholesterol mają za zadanie regulować gospodarkę lipidową tak, by wyrównać poziom tłuszczów i tym samym zmniejszyć ryzyko wystąpienia różnych chorób.

W Klasyfikacji ATC leki na obniżenie cholesterolu ujęte są w grupie C – Układ sercowo-naczyniowy i stanowią podgrupę C10 – Leki zmniejszające stężenie lipidów w surowicy. Ich podział wygląda następująco:

• C10A - Leki zmniejszające stężenie cholesterolu i triglicerydów w surowicy, proste
  • C10AA - Inhibitory reduktazy HMG-CoA
  • C10AB - Fibraty
  • C10AC - Leki wiążące kwasy żółciowe
  • C10AD - Kwas nikotynowy i pochodne
  • C10AX - Inne leki zmniejszające stężenie cholesterolu i triglicerydów
• C10B - Leki zmniejszające stężenie cholesterolu i triglicerydów w surowicy, złożone
  • C10 BA - Preparaty złożone zawierające inhibitory reduktazy HMG-CoA oraz inne leki zmniejszające stężenie lipidów
  • C10BB - Inne preparaty złożone zawierające inhibitory reduktazy HMG-CoA

Większość środków tych ma postać tabletek zażywanych doustnie, jednak niektóre leki na cholesterol nowej generacji mają formę zastrzyków, które wystarczy podawać raz na jakiś czas. Nowe leki wywołują także mniej skutków ubocznych, a ich stosowanie jest bezpieczniejsze.

Statyny na cholesterol - czym są i jak działają?

Najpopularniejszym rodzajem leków stosowanych na obniżenie cholesterolu są statyny.

Co to są za substancje? Są one wielofunkcyjnymi związkami chemicznymi klasyfikowanymi jako inhibitory reduktazy HMG-CoA. Długo były właściwie jedynymi środkami na zły cholesterol, a do dziś są uznawane za bardzo skuteczne i zalecane często w stanach zaburzeń gospodarki lipidowej organizmu.

Ich działanie opiera się na hamowaniu pracy enzymu odpowiedzialnego za produkcję cholesterolu w wątrobie, ale zapobiegają one także pękaniu blaszki miażdżycowej, co zmniejsza ryzyko wystąpienia zawału serca.

Ze względu na mechanizm działania statyny z reguły stosuje się u pacjentów z rozpoznaną miażdżycą, chorobą niedokrwienną serca i zawałem oraz u pacjentów ze znacząco podwyższonym stężeniem cholesterolu obecnym mimo stosowania prawidłowej diety.

Statyny wywołują niekiedy efekty niepożądane, spośród których najpoważniejszym jest uszkodzenie mięśni (występuje ono jednak niezwykle rzadko). Warto jednak pamiętać, że nawet najbezpieczniejsze leki mogą powodować u niektórych pacjentów skutki uboczne, dlatego po usłyszeniu diagnozy najlepiej jest słuchać zaleceń lekarza i stosować środki przez niego przepisane.

Leki na cholesterol bez statyn

Kiedy poziom cholesterolu nie jest dużo przekroczony, ale jednak wyniki plasują się ponad normą, można stosować leki na cholesterol bez statyn.

Jak działają i na co pomagają? Często są to preparaty o naturalnym składzie, zawierające zioła i substancje pomagające obniżyć poziom lipidów we krwi. Warto jednak pamiętać, że nawet przyjmowanie takich środków powinno być skonsultowane z lekarzem lub zgodne ze wskazaniami producenta (jeśli produkt dostępny jest bez recepty).

Jak obniżyć cholesterol bez statyn? Naturalny „lek” to np. wyciąg z karczocha czy ostropestu plamistego, które stymulują wydzielanie żółci i soków trawiennych, wspomagając regulowanie gospodarki tłuszczowej organizmu. Istnieją też leki nowej generacji na cholesterol i trójglicerydy w formie zastrzyków.

Są to również środki bez statyn, jednak niewielu pacjentów je stosuje, ponieważ są bardzo kosztowne, a nie podlegają refundacji NFZ-u. Przykładem takiego leku jest ewolokumab – ludzkie przeciwciało stosowane w leczeniu hipercholesterolemii.

Dawkowanie tabletek na cholesterol

O tym, czy należy zażywać leki na cholesterol powinien zawsze decydować lekarz w oparciu o wyniki badań oraz pełen obraz kliniczny pacjenta. Jeśli zachodzi taka konieczność, specjalista powinien też ściśle określić sposób przyjmowania leków oraz ich dawkowanie.

 Statyny są potrzebne, kiedy stężeniu lipidów znacząco przekracza normę i w związku z tym istnieje ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. Wskazań do ich stosowania nie wolno lekceważyć, ponieważ brak odpowiedniego postępowania grozi poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Czy statyny trzeba brać do końca życia? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ wiele zależy od podłoża problemu i przyczyn zaburzeń gospodarki lipidowej. Jeśli przyczyną jest niezdrowa dieta i niewłaściwy tryb życia, stosowanie leków może zostać przerwane po wyrównaniu poziomu tłuszczów, o ile pacjent zmieni nawyki, by zachować efekt leczenia.

 Czy tabletki na cholesterol można odstawić samodzielnie? Żadnych leków zleconych przez lekarza nie wolno odstawiać bez konsultacji z nim. Specjalista decyduje o tym, jak długo brać leki, a samowola może prowadzić do groźnych dla zdrowia skutków.

Kiedy brać tabletki na cholesterol - rano czy wieczorem? To zależy, jakie leki zostały przepisane, jednak większość statyn zaleca się przyjmować przed snem, co zwiększa ich skuteczność. Jeśli lekarz zdecyduje inaczej – należy postępować zgodnie z jego wskazówkami.

Skutki uboczne przyjmowania statyn i leków antycholesterolowych

Czy statyny i inne środki na obniżenie cholesterolu są bezpieczne?

Można powiedzieć, że nie ma w ogóle leków, które nie wywoływałyby w organizmie żadnych efektów niepożądanych, jednak szkodliwość statyn i leków na cholesterol jest względnie niska, a skutki uboczne ich przyjmowania pojawiają się rzadko.

Działania niepożądane to przede wszystkim:

• dolegliwości kostno-mięśniowe - tabletki na cholesterol mogą powodować bóle nóg, a także innych partii ciała,
• dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
• problemy ze snem,
• wahania wagi – istnieje związek między lekami na cholesterol, a chudnięciem lub tyciem; niekiedy zmniejszają one apetyt i powodują biegunkę, innym – zaburzają stężenie glukozy we krwi.

Przeciwwskazaniami do przyjmowania statyn są:

• czynne choroby wątroby - związek między lekami na cholesterol a wątrobą polega głównie na wzmaganiu aktywności enzymów wątrobowych przez farmaceutyki; do uszkodzenia gruczołu dochodzi bardzo rzadko; w czasie terapii warto unikać picia alkoholu, ponieważ dodatkowo obciąża on wątrobę i zwiększa ryzyko jej uszkodzenia,
• ciąża oraz karmienie piersią,
• nadwrażliwość na substancję czynną.

Nie jest prawdą, jakoby istniał związek między lekami na cholesterol a potencją. Leki regulujące gospodarkę lipidową organizmu nie wpływają na libido, sprawność seksualną ani zdolność do zapłodnienia.

Preparaty na obniżenie cholesterolu bez recepty

Czy naturalne leki na obniżenie cholesterolu są skuteczne? Kiedy nieznacznie podniesione stężenie tłuszczu wynika z nieprawidłowej diety lub niezdrowego trybu życia, substancje ziołowe mogą je skutecznie regulować.

Jakie leki wybrać? Powszechnie dostępne są preparaty na bazie wyciągu z karczocha, ostropestu plamistego, czosnku czy steroli roślinnych. Leki i produkty ziołowe wspierają procesy trawiennie i pracę układu krążenia, co działa wspomagająco na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi i zapobiegają jego odkładaniu się na wewnętrznych ścianach naczyń.

Należy jednak pamiętać, że warto nie tylko przyjmować ziołowe tabletki, ale też prowadzić zdrowy tryb życia, dbać o regularną aktywność fizyczną, a przede wszystkim – zdrowo się odżywiać. Zróżnicowana, zbilansowana dieta stosowana na co dzień pomaga dostarczać organizmowi wszelkich dobroczynnych substancji i zapobiegać nadmiarowi tłuszczów.

Leki na cholesterol bez recepty to zwykle bezpieczne preparaty o łagodnym działaniu, jednak należy przyjmować je zawsze zgodnie z zaleceniami producenta, a wystąpienie jakichkolwiek niepokojących objawów – niezwłocznie skonsultować z lekarzem. Leki naturalne zalecane są osobom z nieznacznie podniesionym poziomem cholesterolu. Jeśli jednak jego stężenie jest bardzo wysokie lub stwierdza się hipercholesterolemię, zwykle konieczne jest leczenie statynami.

Większość preparatów zarejestrowanych jako leki na cholesterol dostępnych jest wyłącznie na receptę, a ich dawkowanie oraz sposób przyjmowania musi być określony przez lekarza.

Niektóre z nich są refundowane przez NFZ, a ich spis wydłuża się z roku na rok, dlatego warto być na bieżąco lub o możliwość skorzystania z refundacji zapytać specjalistę. Spośród leków RX najpowszechniej zalecane są statyny.

Nazw leków na cholesterol na receptę jest oczywiście dużo więcej. O wyborze konkretnego preparatu powinien zawsze decydować lekarz.

Bibliografia:

• A. Tyrka, G. Kopeć, Statyny, źródło: Medycyna Praktyczna online, https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/leczenie/62423,statyny [08.12.2022]
• W. S. Gumułka, Podręczny leksykon leków, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd. 3, Warszawa 2004
• M. Knapik-Czajka, A. Goździalska, A. Gawędzka, J. Drąg, J. Jaśkiewicz, Jatrogenne miopatie indukowane wybranymi lekami hipolipemicznymi, Farmakologia Polska, 2010, 66(6): 431–436
• Prof. Piotr Jankowski: statyny to leki skuteczne i bezpieczne, źródło: Puls Medycyny https://pulsmedycyny.pl/prof-piotr-jankowski-statyny-to-leki-skuteczne-i-bezpieczne-1146675 [08.12.2022]
• K. Starzyk, B. Wożakowska-Kapłon, Objawy mięśniowe w przebiegu stosowania statyn — fakty, mity, rzeczywistość i stanowiska ekspertów, w: Folia Cardiologica 2015; 10, 5: 354–360