Hipoplazja szkliwa
Hipoplazja szkliwa jest defektem ilościowym, który może przybrać postać wgłębień, pionowych lub poziomych bruzd, a także całkowitego braku szkliwa (nazywanego błędnie jako hipoplazja zębów). Wyróżnia się ponadto jakościowy niedorozwój szkliwa, który charakteryzuje się przebarwieniami lub zmętnieniami.
Dysplazja szkliwa może dotyczyć jednego zęba, grup zębów lub całego uzębienia. Obserwowana w obrębie jednego zęba najczęściej jest efektem urazu lub infekcji. Jeśli dotyczy grupy lub całego uzębienia zwykle jest spowodowana czynnikami genetycznymi, ale też środowiskowymi, wśród których kluczowe miejsce zajmuje niski status socjoekonomiczny.
Reklama
Hipoplazja szkliwa u dzieci
Hipoplazja szkliwa u dzieci najczęściej jest wrodzoną nieprawidłowością, dziedziczoną autosomalnie, dominująco lub recesywnie, w sprzężeniu z chromosomem X. Mimo licznych badań naukowcom nie udało się ustalić przyczyn niedorozwoju szkliwa. Wiadomo jedynie jak wada jest dziedziczona oraz które geny za nią odpowiadają.
Powstawanie szkliwa jest złożonym procesem zachodzącym w rozwoju płodowym. Najczęściej lekarze mają do czynienia z hipoplazją szkliwa, charakteryzującą się zmienionym kształtem koron oraz cienkim, gładkim szkliwem zwykle w kolorze żółtobrunatnym lub szorstkim z licznymi dołkami i bruzdami.
Równie powszechna jest hipomineralizacja szkliwa, która charakteryzuje się prawidłowym kształtem koron z matowym szkliwem w kolorze mlecznobiałym o konsystencji kredy. Takie niedorozwoje szkliwa u dzieci wymagają leczenia wielospecjalistycznego – nie tylko z zakresu stomatologii zachowawczej, ale także chirurgicznego, ortodontycznego i protetycznego.
Zarówno u dzieci z hipoplazją szkliwa, jak i hipomineralizacją obserwuje się opóźnione wyrzynanie zębów. Charakterystyczne są także przerośnięte dziąsła. W obu przypadkach często występuje nadwrażliwość zębów na ciepłe i zimne pokarmy oraz napoje.
Defekty szkliwa mogą także wynikać z różnych czynników miejscowych, takich jak wady zgryzu czy choroby przyzębia. Badania na tym zjawiskiem przeprowadzili Dorota Olczak-Kowalczyk, Anna Turska-Szybka, Dariusz Gozdowski i Urszula Kaczmarek. W badaniach wzięła udział młodzież w wieku 18 lat. Łącznie 1611 osób ze wszystkich województw.
U 16 proc. z nich stwierdzono defekty szkliwa, najczęściej pod postacią zmętnień, ale także hipoplazji. U 25 badanych stwierdzono hipoplazję – głównie powierzchniową, ale także dołkową i rowkową. Większość defektów obserwowano na zębach siecznych i pierwszych trzonowych. Badacze analizowali, czy zmiany w obrębie szkliwa wynikają z zawartości fluoru w wodzie pitnej czy raczej są wynikiem różnorodnych czynników miejscowych. Fluorozę stwierdzono jednak tylko u niespełna 3 proc. osób z defektami szkliwa. Badano także pod uwagę czynniki socjoekonomiczne. Ostatecznie badacze stwierdzili, że kluczowe znaczenie w etiologii defektów szkliwa mają różnorodne czynniki miejscowe.
Poza czynnikami miejscowymi, wskazuje się także na niedobory witamin i składników mineralnych jako przyczynę defektów szkliwa. Hipoplazja może być zwłaszcza efektem diety ubogiej w witaminy A i D oraz w wapń, magnez i fluor. Istnieje ponadto duża zależność pomiędzy hipoplazją szkliwa a niektórymi chorobami przewodu pokarmowego, zwłaszcza prowadzącymi do zaburzeń wchłaniania.
Mowa przede wszystkim o celiakii, czyli chorobie autoimmunologicznej polegającej na nietolerancji glutenu. Badania w tym zakresie prowadzili Lidia Postek-Stefańska, Justyna Kalacińska, Agnieszka Wacławczyk i Paweł Kupczyński. Przebadano 271 osób, z czego 117 osób stanowili pacjenci z celiakią, a 154 osoby zdrowe. W pierwszej grupie hipoplazję stwierdzono u 30 osób (25 proc.), zaś w drugiej u 10 osób (co stanowiło 6,8 proc.).
Reklama
Leczenie hipoplazji szkliwa
Leczenie hipoplazji szkliwa zębowego jest uzależnione przede wszystkim od jego przyczyny. Pierwszym krokiem na drodze do właściwej diagnozy, a następnie odpowiedniego leczenia powinno być wykonanie zdjęć radiologicznych i pantomograficznych. Na zdjęciach schorzenie uwidacznia się poprzez ścieńczenie warstwy szkliwa. Ponadto widoczny może być kontrast między szkliwem i zębiną.
Leczenie wrodzonego braku szkliwa lub niedorozwoju przebiega objawowo. Kluczowa jest współpraca wielu specjalistów. Pacjenci wymagają bowiem leczenia zachowawczego, chirurgicznego, ortodontycznego i protetycznego. Ważne jest także zapobieganie rozwojowi próchnicy poprzez odpowiednią higienę jamy ustnej, dietę oraz lakowanie zębów.
W przypadku hipoplazji powiązanej z chorobą trzewną konieczne jest wprowadzenie diety eliminacyjnej, polegającej na odstawieniu produktów zawierających gluten. Jeśli natomiast defekty szkliwa wynikają z niedoboru witamin i minerałów, niezbędne będzie ich uzupełnienie.
