Zaburzenia elektrolitowe dotyczą przede wszystkim sytuacji dużej zmiany w gospodarce wodnej organizmu. Elektrolity to rozpuszczalne w wodzie jony:
- sodu,
- potasu
- wapnia
- magnezu,
- chlorku,
- fosforanu.
Są odpowiedzialne za przewodzenie impulsów elektrycznych w organizmie, przez co bezpośrednio wpływają na jego prawidłowe funkcjonowanie. Są także odpowiedzialne za utrzymywanie napięcia w błonach komórkowych. Zaburzenia gospodarki elektrolitowej niekorzystanie wpływają na pracę serca i układ nerwowy.
Kiedy dochodzi do utraty elektrolitów?
Poziom elektrolitów w organizmie nie jest stały, natomiast prawidłowo funkcjonujący człowiek, prowadzący higieniczny tryb życia, nie musi obawiać się niedoborów tych pierwiastków. W codziennym życiu następuje naturalna regulacja gospodarki wodnej i elektrolitycznej – poprzez nawadnianie organizmu, wydalanie moczu, pocenie się itp. – cyrkulacja zostaje zachowana.
Do utraty elektrolitów najczęściej dochodzi w momencie, gdy organizm traci dużo wody. Najczęściej podczas:
- biegunki,
- wymiotów,
- gorączki,
ale też w trakcie:
- upałów,
- intensywnych treningów,
- imprez z nadużyciem alkoholu,
- niektórych diet (zwłaszcza opartych na głodówkach),
- przyjmowania niektórych leków.
Niestety również towarzyszący większości osób stres, przyczynia się do wypłukiwania m.in. magnezu z organizmu.
Reklama
Objawy niedoboru elektrolitów
Objawy niedoboru elektrolitów są nieswoiste, jednak w przypadku wystąpienia powyższych sytuacji można łatwo połączyć fakty.
Do najpopularniejszych symptomów zaburzenia równowagi elektrolitowej zaliczamy:
- ból i zawroty głowy,
- osłabienie i zmęczenie (ponad miarę w stosunku do wykonywanych obowiązków),
- skurcze mięśni,
- opuchnięte kończyny,
- zaburzenia rytmu serca,
- uczucie pragnienia.
Za te objawy odpowiedzialne są konkretne minerały:
- sód - utrzymuje równowagę płynów ustrojowych. wspiera pracę nerwów i pomaga utrzymywać prawidłową kurczliwość mięśni,
- potas jest szczególnie ważny dla kontrolowania czynności serca. wpływa na obniżenie ciśnienia krwi i zmniejsza ryzyko udaru mózgu,
- wapń - organizm wykorzystuje go do stabilizacji ciśnienia krwi i kontrolowania skurczu mięśni szkieletowych. jest również używany do budowy mocnych kości i zębów,
- magnez - odpowiada za skurcze mięśni, rytm serca i funkcje nerwowe,
- chlorek - wspiera utrzymanie właściwej równowagi płynów ustrojowych,
- fosforan – ściśle współpracuje z wapniem, jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu moczowego.
Reklama
Jak uzupełnić elektrolity domowym sposobem?
W aptece nie brakuje gotowych produktów z elektrolitami, zwłaszcza dla dzieci, które często borykają się z biegunką lub wymiotami. Niestety ich słonawo-gorzkawy smak sprawia, że maluchy rzadko z apetytem przyjmują ten preparat.
Wówczas warto sięgnąć po produkty, które są bogate w substancje mineralne:
- pomidory, banany, morele suszone – są źródłem potasu i sodu,
- pestki dyni, kakao (prawdziwego, nie słodzonego napoju o smaku kakaowym), migdały – które są skarbnicą magnezu.
Należy też pić dużo wody mineralnej, najlepiej wysokozmineralizowanej. W przypadku osób dorosłych można też sięgnąć po preparaty zawierające chelaty aminokwasowe.
Aby nie dopuścić do utraty elektrolitów, pamiętaj, by w czasie upałów ograniczyć wysiłek fizyczny i treningi sportowe, a podczas infekcji, objawiających się gorączką i biegunką, przyjmować dwa razy więcej płynów niż zwykle.
Reklama
Elektrolity u sportowców
Temat elektrolitów powinien być szczególnie ważny dla osób spędzających długie godziny w siłowniach, biegaczy i innych sportowców. By stare powiedzenie „sport to zdrowie” nie mijało się z prawdą, należy dbać o prawidłowe nawadnianie organizmu i uzupełnienia elektrolitów, które podczas wysiłku ulatniają się wraz z potem. Najpopularniejsza jest zwykła woda, choć ona nie dostarcza odpowiedniej ilości soli mineralnych, ani – wbrew pozorom – nie nawadnia tak skutecznie, jak napoje izotoniczne. Nie trzeba jednak sięgać po gotowe napoje, które nierzadko zawierają jeszcze substancje dodatkowe, jak konserwanty i barwniki. Bardzo dobre izotoniki można zrobić samemu w domu.
Reklama
Jak przygotować domowy izotonik?
Naturalny skład, oszczędność pieniędzy i szybkość przygotowania – to główne zalety domowych napojów izotonicznych. We własnej kuchni można też podjąć decyzję, czy przygotować napój bardziej kwaskowaty, czy lekko słonawy. Jednak trzeba spojrzeć prawdzie w oczy – na pewno nie jest to przepyszny koktajl, do którego będziemy wracać z apetytem. Jednak smak nie powinien być przeszkodą w uzupełnianiu elektrolitów..
Przygotowując domowy izotonik należy wziąć pod uwagę dyscyplinę sportu, którą się uprawia. Inne skład będzie miał napój dla biegaczy, a inny dla osób pracujących w siłowni na dużych obciążeniach.
Jednak zasada tworzenia takich płynów jest jedna, różnią się jedynie proporcje wykorzystania poszczególnych produktów:
- węglowodanów prostych, do których należą np. miód, sok ze świeżych owoców lub glukoza spożywcza,
- wody (jeżeli ma być wymieszana z sokiem, to w proporcjach 1:1),
- soli kuchennej.
Dla biegaczy i innych dyscyplin kardio, najważniejsze jest nawodnienie, więc napój nie musi mieć dużo cukru. Bardziej kaloryczne powinny być mieszanki dla osób trenujących np. crossfit. Poniżej przykładowy przepis dla osób pracujących z dużymi obciążeniami:
- 950 ml letniej wody ,
- 1 płaska łyżeczka soli kuchennej,
- sok z 1 pomarańczy lub 1 cytryny,
- 4 łyżki miodu.
Pamiętaj! Napój izotoniczny nie jest napojem energetycznym. Izotonik nawadnia i uzupełnia elektrolity, „energetyk” – pobudza poprzez wysoką zawartość kofeiny, tauryny i cukru. Napoje izotoniczne można pić bez obaw o swoje zdrowie.
