Co to jest układ immunologiczny (odpornościowy)?
Układ immunologiczny (odpornościowy) jest złożonym systemem stanowiącym naturalną barierę obronną organizmu. To wytworzony ewolucyjnie, na przestrzeni tysięcy lat, mechanizm zabezpieczający przed inwazją wszelkiego rodzaju patogenów (bakterii, wirusów, pasożytów etc.), a także przed namnażaniem komórek nowotworowych. Układ odpornościowy zbudowany jest z różnego typu struktur, takich jak:
- narządy wewnętrzne (np. jelita);
- wyspecjalizowane komórki, takie jak limfocyty T i B, fagocyty oraz NK (Natural Killer cells);
- białka: przeciwciała, cytokiny, interferony.
Wyróżnia się dwa typy odporności – nieswoistą i swoistą. Pierwsza z nich zaczyna się wykształcać już w życiu płodowym i jest typowa dla całego gatunku ludzkiego. Druga powstaje poprzez kontakt z antygenem (choroba, szczepienie) i jest specyficzna dla każdego człowieka z osobna.
System ten daleki jest jednak od doskonałości, a liczne czynniki wpływają modulująco na jego skuteczność. Obniżają ją między innymi:
- leczenie antybiotykami, stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, inhibitorów pompy protonowej i wielu innych substancji leczniczych;
- stosowanie niewłaściwej diety, bogatej w tłuszcze, o złym bilansie energetycznym, ubogiej w witaminy (zwłaszcza wit. C) oraz składniki mineralne;
- życie w chronicznym stresie oraz przemęczenie, obniżające zdolność organizmu do syntezowania leukocytów (białych krwinek);
- starzenie się organizmu i związane z tym zubożenie składu flory bakteryjnej jelit, czy zmniejszona zdolność wytwarzania cytokin prozapalnych;
- schorzenia, zakażenia wirusowe i bakteryjne, w tym m.in. HIV, czyli ludzki wirus niedoboru odporności.
Z drugiej strony istnieje szereg czynników wzmacniających osłabiony układ immunologiczny.
Reklama
Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych?
Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych? Co brać na odporność? Zestaw możliwych działań jest szeroki. Wymienić w tym kontekście można takie elementy, jak:
- właściwa, zróżnicowana dieta, bogata w witaminy i składniki odżywcze, wolna od większych dawek nasyconych kwasów tłuszczowych;
- suplementacja probiotyków, a więc żywych kultur pożytecznych bakterii, kolonizujących jelita i uniemożliwiających wnikanie patogenów do organizmu;
- suplementacja określonych witamin i składników mineralnych, w szczególności kwasu askorbinowego, czyli witaminy C;
- stosowanie lizatów bakteryjnych, czyli doustnych lub donosowych szczepionek wydawanych w aptekach jedynie na receptę;
- stosowanie naturalnych środków ziołowych, roślinnych stymulujących mechanizmy odpornościowe organizmu;
- zmiana stylu życia z siedzącego na czynny: duża dawka aktywności fizycznej na świeżym powietrzu;
- dbałość o kondycję psychiczną: unikanie sytuacji stresowych, wysypianie się, właściwa ilość wypoczynku;
- zachowanie złotego środka w kontaktach ze światem zewnętrznym – nie narażanie się na zakażenia, ale też nie unikanie kontaktu z ludźmi, nie zamykanie się w czterech ścianach.
Reklama
Probiotyk na odporność
Coraz częściej stosowanym rozwiązaniem jest przyjmowanie preparatów zawierających bakterie probiotyczne – starannie wyselekcjonowane szczepy drobnoustrojów kolonizujących przewód pokarmowy i wywierających korzystny wpływ na zdrowie człowieka.
Najlepszy probiotyk na odporność? W szczególności warto w tym kontekście wymienić preparaty zawierające kombinację kilku różnych szczepów Lactobacillus oraz Bifodobacterium. Probiotyki oddziałują na układ odpornościowy człowieka wielokierunkowo:
- konkurując z patogenami o przestrzeń oraz składniki odżywcze, uniemożliwiają lub spowalniają kolonizację ze strony drobnoustrojów chorobowych;
- uszczelniają barierę jelitową, zapobiegając zubożeniu naturalnej flory bakteryjnej i związanemu z tym spadkowi odporności;
- pobudzają limfocyty T do wzmożonej odpowiedzi immunologicznej;
- stymulują komórki odpornościowe do produkcji cytokin prozapalnych;
- wspierają utrzymanie równowagi między cytokinami Th1 i Th2;
- pobudzają syntezę przeciwciał klasy sIgA;
- pobudzają tzw. komórki dendrytyczne, służące prezentacji antygenu;
- łagodzą tzw. stres oksydacyjny, niwelując aktywność wolnych rodników;
- ograniczają reakcje uczuleniowe wywoływane poprzez kontakt z antygenem.
Reklama
Leki na wzmocnienie układu immunologicznego
W aptekach dostępne są też na receptę leki na wzmocnienie układu immunologicznego – to tak zwane lizaty bakteryjne. Zawierają one w swoim składzie niewielkie ilości bakterii chorobotwórczych, wśród których wymienić można takie patogeny, jak:
- różne szczepy paciorkowców (Streptococcus);
- różne odmiany gronkowców (Staphylococcus);
- pałeczki grypy (Haemophilus influenzae);
- pałeczki zapalenia płuc (Klebsiella pneumoniae);
- gram ujemne pałeczki Neisseria catarrhalis.
Leki stymulujące układ immunologiczny de facto oddziałują więc na zasadzie zbliżonej do szczepionek, z tą różnicą, że ich działanie jest niespecyficzne, przez co mogą zapewnić skuteczniejszą reakcję na zagrożenie.
Reklama
Zioła na wzmocnienie układu immunologicznego
Zioła na wzmocnienie układu immunologicznego uznawane są za istotny czynnik wspomagający terapię oraz profilaktykę niedoborów odporności. Substancje pochodzenia roślinnego klasyfikowane są jako modyfikatory odpowiedzi biologicznej (BMR – biological response modifiers). Należą do nich:
- związki małocząsteczkowe: alkaloidy, kwasy fenolokarboksylowe, chinony, seskwiterpeny, laktony, ligniny, izobutyloamidy, fenole, fosfatydy, estry forbolu;
- związki wielkocząsteczkowe: pektyny, polisacharydy, nukleotydy, proteiny, heteroglikany.
Najbogatsze źródło tego typu substancji stanowią:
- jeżówka purpurowa;
- rosiczka okrągłolistna;
- aloes drzewiasty;
- aonia czarnoowocowa;
- czarny bez;
- imbir;
- czosnek;
- cytryna;
- malina.
Reklama
Dieta wzmacniająca układ immunologiczny
Odporność można też wspierać stosując się do określonych zaleceń żywieniowych. Dieta wzmacniająca układ immunologiczny powinna zawierać takie produkty, jak:
- ryby i owoce morza, stanowiące bogate źródło dobrze skomponowanych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6;
- owoce i warzywa, będące źródłem witamin i składników mineralnych, w tym przede wszystkim wit. C, a także D3, B6 czy K;
- kiszone ogórki i kapusta, zsiadłe mleko, kefir, jogurt naturalny, maślanka – uważane za najlepsze naturalne prebiotyki;
- czosnek, cebula, por, szczypiorek, zawierające w swoim składzie ogromne ilości witamin i minerałów, a także fitoncydów (takich jak allicyna) o właściwościach bakterio- i grzybobójczych (stąd miano naturalnych antybiotyków).
