Skąd się bierze nadwaga i otyłość u dzieci?
Rodzice często ignorują nadmierny wzrost masy ciała u swoich dzieci, tłumacząc sobie, że ich pociecha po prostu ma apetyt, dobrze wygląda, a ze zbędnych kilogramów pewnie wyrośnie.
Niestety, takie podejście i ogrom innych czynników, mają wpływ na rozwój otyłości, która nie jest tylko kwestią estetyczną, a przewlekłą chorobą przyczyniającą się do innych bardzo poważnych schorzeń.
Im szybciej przyjdzie refleksja i nastąpi reakcja, tym większe szanse na powrót dziecka do prawidłowej wagi, zdrowia i dobrego samopoczucia.
Podobnie, jak u dorosłych, tak i u dzieci występują różne rodzaje otyłości. Wyjściowa klasyfikacja choroby uzależniona jest od przyczyn występowania nadmiaru nagromadzenia tkanki tłuszczowej i na tej podstawie możemy wyróżnić:
- otyłość prostą lub pierwotną - występującą w zdecydowanej większości przypadków (95%), wynikającą z zależności czynników genetycznych, biologicznych i środowiskowych. Otyłość ta jest skutkiem dostarczania nadmiernej ilości energii w pożywieniu w stosunku do energetycznego zapotrzebowania organizmu;
- otyłość wtórną - może się pojawić w przebiegu, bądź na skutek innej choroby, przykładowo uszkodzenia układu nerwowego, zaburzeń hormonalnych, czy uwarunkowań genetycznych. Może być ona również wynikiem zażywania niektórych leków. Otyłość wtórna u dzieci występuje w ok. 5% przypadków.
Bez względu na to, z którym rodzajem otyłości mamy do czynienia, niezdrowy tryb życia, nieodpowiednia dieta oraz brak aktywności fizycznej, będą przyczyniały się do nadmiernego nagromadzenia tkanki tłuszczowej u dzieci.
Do przyczyn nadwagi i otyłości u dzieci możemy zaliczyć:
- niezdrową dietę - spożywanie wysoko przetworzonej żywności bogatej w tłuszcze i cukry proste;
- picie słodzonych i gazowanych napojów oraz nadmiernej ilości soków owocowych;
- ciągłe podjadanie słodyczy i wyrobów cukierniczych;
- nieregularne posiłki;
- zbyt duże porcje pożywienia;
- siedzący tryb życia;
- brak aktywności fizycznej;
- podjadanie między posiłkami, głównie słodyczy, bądź przetworzonych przekąsek, chipsów itp.
Ocena prawidłowej masy ciała dzieci i młodzieży uwzględnia specyfikę okresu rozwojowego, który jest z kolei determinowany wiekiem dziecka. Masa ciała jest ściśle powiązana z wysokością, stąd wskaźniki mierzenia nadwagi i otyłości opierają się na wadze i wzroście.
Głównym wskaźnikiem stosowanym do oznaczania prawidłowej masy ciała jest wskaźnik BMI, czyli body mass index. Jego wartość wyliczamy za pomocą prostego równania, które wykorzystuje masę ciała oraz wzrost.
Reklama
Przyczyny otyłości u dzieci - na co muszą uważać rodzice?
Za błędy żywieniowe u dzieci odpowiedzialni są rodzice. Z badań wynika, że przekarmiają oni swoje potomstwo już w wieku niemowlęcym. Ponad 60% dzieci w wieku 6 i 12 miesięcy dostaje zbyt dużo posiłków dziennie, a kaloryczność pożywienia przekracza wskazywane normy.
Pokarmy są przesłodzone, mocno solone, sporządzone niezgodnie z zaleceniami.
Część dzieci zbyt wcześnie zaczyna spożywać żywność przeznaczoną dla dorosłych. A to dopiero początek problemu. Im dziecko jest starsze, tym gorsze stają się jego nawyki żywieniowe.
Coraz bardziej nieregularne posiłki, pomijanie śniadań, jedzenie kilku obiadów dziennie, podjadanie przekąsek, to tylko niektóre niezdrowe przyzwyczajenia, które prowadzą prosto do otyłości.
Jak dodamy do tego karmienie pociech gotowymi daniami, jedzeniem z fast-foodów, słodyczami, pizzą, chipsami i popijaniem tego wszystkiego słodkimi i gazowanymi napojami, to z pewnością problemem nie są tutaj uwarunkowania genetyczne i tłumaczenie, że dziadek miał brzuszek, ja mam nadwagę, to i dziecko ma.
Owszem, geny mogą mieć znaczenie, ale dziecko dziedziczy predyspozycje do nadwagi, czy otyłości, a nie samą chorobę. Jak dołożymy do tego brak jakiejkolwiek aktywności fizycznej, nieuzasadnione zwolnienia z zajęć wychowania fizycznego, a w wolnych chwilach siedzenie przed telewizorem czy komputerem, to mały człowiek ma niewielkie szanse na zdrowy i prawidłowy rozwój.
Warto sobie uświadomić, że na przybieranie na wadze największy wpływ mają czynniki środowiskowe, czyli m.in. codzienna dieta i aktywność fizyczna. Co więcej, człowiek od najmłodszych lat obserwuje, uczy się i nabiera konkretnych nawyków, które mają swoje odzwierciedlenie w dorosłym życiu.
Reklama
Nadwaga u dzieci wg siatek centylowych
Istnieją specjalne wskaźniki dla dzieci i młodzieży, ale uwzględniające jednocześnie płeć i wiek (od 2 do 20 lat) – to tzw. percentyle, zwane również centylami.
Zgodnie z obowiązującą definicją WHO - nadwaga to zaburzenie, w którym wartość wskaźnika BMI jest równa lub większa od 85 centyla, a mniejsza niż 95 centyla. Wskaźnik równy lub powyżej 95 percentyli oznacza otyłość.
Siatka centylowa (percentylowa) daje możliwość porównania wagi dziecka w stosunku do innych dzieci w tym samym wieku i tej samej płci.
Dodatkowy wskaźnik dla dzieci wskazuje na:
- < 5 centyli - niedowagę
- 5 ÷ poniżej 25 centyli - szczupłość
- 25 ÷ poniżej 85 centyli - wagę prawidłową
- 85 ÷ poniżej 95 centyli - nadwagę
- ≥ 95 percentyli - otyłość.
Reklama
Leczenie otyłości u dzieci
Otyłość to poważna przewlekła choroba, która prowadzi do powikłań i związanych z nimi innych dolegliwości. Z tego też powodu, decydując się na leczenie otyłości u dziecka, pierwsze kroki powinniśmy skierować do specjalisty – lekarza pediatry bądź poradni chorób metabolicznych. Układając dietę bądź plan treningowy na własną rękę można bardziej dziecku zaszkodzić niż pomóc.
Lekarz zaleci odpowiednią terapię, której zalecenia nie będą ograniczały się tylko do dziecka. Zmiana trybu życia, nawyków żywieniowych oraz aktywności fizycznej będzie dotyczyła całej najbliższej rodziny. Dziecko będzie potrzebowało wsparcia psychicznego i wzorców do naśladowania.
Wytyczne terapii będą uzależnione od:
- zaawansowania i stopnia nadwagi lub otyłości,
- skali problemu z punktu widzenia fizycznego i psychicznego,
- wieku dziecka,
- występowania innych chorób, w tym powikłań związanych otyłością,
- wydolności fizycznej dziecka,
- stopnia motywacji i zaangażowania dziecka i jego najbliższych.
Reklama
Dobra dieta dla dzieci - jak odchudzić dziecko?
Dieta dla dzieci zmagających się z nadwagą lub otyłością powinna być odpowiednio zbilansowana, czyli urozmaicona i zdrowa, jak również smaczna. Powinna zawierać:
- odpowiednie proporcje białka, węglowodanów oraz zdrowego tłuszczu;
- warzywa i owoce (najlepiej świeże), jednak z przewagą tych pierwszych, ponieważ owoce zawierają większą zawartość cukru;
- naturalne przetwory mleczne o średniej zawartości tłuszczu;
- mięsa - z przewagą mięsa białego, o niskiej zawartości tłuszczu, najlepiej duszone, pieczone bądź gotowane na parze;
- ryby i dania rybne – najlepiej świeże ryby przygotowane na parze, grillowane, bądź duszone;
- zdrowe zamienniki słodyczy, spożywane raz w tygodniu.
W ciągu dnia dziecko powinno zjeść pięć dań, o regularnych porach, co 3-4 godziny. Posiłki należy jeść powoli, a porcje mają nasycić dziecko, ale nie doprowadzić do przejedzenia. Warto również unikać dokładek.
W diecie należy znacznie ograniczyć spożywanie cukrów prostych, tłustych potraw, przetworzonych dań, czyli wyeliminować z jadłospisu słodycze, słodkie napoje, jedzenie z fast-foodów, czy karmienie gotową pizzą, chipsami i frytkami.
Reklama
Ćwiczenia dla dzieci z nadwagą i otyłością
Do tego jaką rolę pełni w życiu każdego człowieka aktywność fizyczna chyba nie trzeba nikogo przekonywać. Dzieci od najmłodszych lat czerpią przyjemność z rozmaitych ćwiczeń i warto zrobić wszystko, aby nie straciły zapału do biegania, czy pływania, na rzecz grania w gry komputerowe, czy oglądania telewizji. Aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na metabolizm tkanki tłuszczowej, kostnej, czynność układu nerwowego, krążeniowego, oddechowego, mięśniowego, poziomy hormonów, skład krwi, a nawet sferę psychiczną.
Jakie ćwiczenia fizyczne będą najbardziej odpowiednie dla dzieci z nadwagą lub otyłością? W zasadzie każdy rodzaj ruchu jest lepszy niż żaden, ale należy dostosować wysiłek do:
- stopnia otyłości dziecka,
- stanu zdrowia,
- poziomu wydolności fizycznej.
Ocena stanu zdrowia dziecka leży w gestii lekarza. Na podstawie wyników badań, indywidualnego doboru konkretnych treningów dokonuje fizjoterapeuta.
To czy zaleci on pływanie, bieganie, jazdę na rowerze, czy skakanie na skakance będzie uzależnione od fizycznych możliwości dziecka w danym momencie.
