Profesjonalna higiena jamy ustnej

Data aktualizacji: 14 lutego 2024

Higienizacja jamy ustnej stanowi element profilaktyki próchnicy i chorób przyzębia. Profilaktyka profesjonalna składa się z kilku etapów.

Spis treści

Bywają sytuacje, gdy pacjent nie jest w stanie poradzić sobie bez profesjonalnych zabiegów pomagających w poprawieniu higieny jamy ustnej. W takich okolicznościach warto się zgłosić do gabinetu stomatologicznego po pomoc.

Higienizacja jamy ustnej stanowi element profilaktyki próchnicy i chorób przyzębia. Sama nazwa profilaktyka (czyli zapobieganie) kryje w sobie odpowiedź na nasze pytanie. Powinniśmy zgłosić się po profesjonalną pomoc zanim dopadną nas jakiekolwiek choroby związane ze środowiskiem jamy ustnej. Warto wybrać się na przegląd - niech lekarz lub higienistka stomatologiczna ocenią, na które schorzenia jesteśmy narażeni, jak utrzymujemy higienę, które zabiegi mogą być dla nas korzystne.

Początek treści sponsorowanej

Dbając o właściwą higienę jamy ustnej, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na najmłodszych. Aby ochronić dzieci przed demineralizacją, warto już od 3. roku życia podawać im codziennie suplement diety wspierający zdrowie zębów. Preparat jest dostępny w postaci tabletek do ssania o smaku truskawkowym. Tabletka dzięki unikalnemu połączeniu opatentowanego, inaktywowanego termicznie liofilizatu bakterii kwasu mlekowego Lactobacillus salivarius HM6 Paradens z ksylitolem i witaminą D, obniża ryzyko wystąpienia próchnicy zębów. Kliknij tutaj aby dowiedzieć się jak chronić zęby u dzieci.

Koniec treści sponsorowanej

Profilaktyka profesjonalna składa się z kilku etapów, do których należą m.in.:

Ocena higieny jamy ustnej.
Diagnozowanie ryzyka chorób przyzębia i próchnicy.
Instruktaż higieny (z dopasowaniem metod do warunków pacjenta) oraz późniejsza kontrola utrzymywania higieny.
Badania kontrolne.
Skaling naddziąsłowy.
Polerowanie koron i szyjek zębów.
Miejscowe stosowanie preparatów leczniczych (np. z fluorem, chlorheksydyną, borowiną itp.).
Usuwanie przebarwień zębów (tzw. „piaskowanie”).
Lakowanie bruzd.

Istnieją sytuacje, w których profesjonalne czyszczenie mechaniczne zębów jest nieodzowne, np. gdy:

Płytka nazębna nie może zostać usunięta przez pacjenta (przez szczotkowanie, nitkowanie).
Chcemy poprawić higienę jamy ustnej. Chropowaty kamień na zębach ułatwia przyczepianie się nowego osadu płytki, który z czasem zmienia się w kamień.
Planuje się stosowanie miejscowych preparatów z fluorem (żeli, pianek, lakierów, roztworów). Dokładne oczyszczenie zębów umożliwia jonom fluoru lepszy dostęp do powierzchni zęba.
Chcemy wybielić zęby - dokładne ich oczyszczenie odpowie nam na pytanie, czy takie wybielanie jest w ogóle potrzebne.
Chcemy usunąć przebarwienia zębów.
Planujemy leczenie periodontologiczne - nie ma sensu leczyć zębów z chorobami przyzębia, jeśli znajduje się na nich płytka, która jest główną przyczyną tych schorzeń.

Sprawdź: Paradontoza - objawy, przyczyny. Jak leczyć?

Złogi są miejscem zalegania płytki bakteryjnej. Podczas ich ściągania bakterie mogą dostać się do krwioobiegu (tzw. bakteriemia), dlaczego często niezbędne jest podanie antybiotyku przed zabiegiem. Osoby, których dotyczą niżej wymienione problemy powinny koniecznie zgłosić swoje choroby lekarzowi stomatologowi:

Wady serca.
Wady zastawkowe.
Sztuczne zastawki serca.
Bakteryjne zapalenie wsierdzia.
Leczenie immunosupresyjne.
Cukrzyca insulino-zależna.
Marskość wątroby.
Reumatoidalne zapalenie stawów.
Łuszczyca.
Neutropenia.
Hemofilia.
Pacjenci stosujący terapię immunosupresyjną.
AIDS.
Hemodializa.
Pacjenci onkologiczni.
Uogólniony toczeń rumieniowaty.
Kobiety w ciąży.
Pacjenci stosujący duże dawki kortyksteroidów (powyżej 20 mg dziennie).
Pacjenci po splenektomii (usunięciu śledziony).

Czasami można spotkać się z powikłaniami po zabiegach profilaktycznych, należą do nich:

Rozchwianie zębów, gdy usunięto rozległe złogi (można powiedzieć, że złogi te działały jak szyny unieruchamiające i spajające ze sobą zęby).
Szorstkość zębów - występuje w przypadku niedokładnego ich wypolerowania.
Nadwrażliwość szyjek - może być wynikiem nie zastosowania preparatu z fluorem po zakończeniu oczyszczania.

Jeśli planujemy profesjonalną higienizację w gabinecie stomatologicznym, warto się do niej przygotować:

Po pierwsze - zabrać zdjęcie rtg- zdjęcie takie będzie pomocą dla lekarza w zlokalizowaniu np. kamienia poddziąsłowego, nawisających wypełnień, które wymagają korekty, nieprawidłowych uzupełnień protetycznych itp.

Po drugie - zrobić listę chorób ogólnoustrojowych, na które cierpimy oraz stale zażywanych leków - schorzenia i leki, które są szczególnie ważne wymieniona w poprzednim punkcie.

Po trzecie - przed profesjonalnym oczyszczaniem zębów warto dokładnie je wyszczotkować oraz oczyścić przestrzenie międzyzębowe (nitką, specjalną szczoteczką). Natomiast gdy idziemy pierwszy raz na wizytę powinniśmy zastosować zabiegi higieniczne takie jak codziennie (nie ma sensu „oszukiwać” i dokładnie oczyszczać zęby tylko przed wizytą u stomatologa).

W pierwszej kolejności oceniana jest higiena jamy ustnej oraz wszystkie czynniki, które mogą na nią wpływać (np. Czy uzupełnienia protetyczne/ aparaty ortodontyczne są dobrze zaprojektowane? Czy wypełnienia w zębach nie mają nawisów? Czy zgryz i warunki anatomiczne w jamie ustnej są prawidłowe?). Sprawdza się obecność płytki nazębnej w przestrzeniach międzyzębowych, krwawienie dziąseł, głębokość szczelin dziąsłowych.

Korzystając z informacji zebranych podczas wywiadu i badania, proponowany jest indywidualny program higieny jamy ustnej, dobrany specjalnie pod kątem potrzeb i warunków pacjenta.

Trzeba sobie też zdawać sprawę, że dalsze leczenie w gabinecie nie ma sensu, a nawet może zaszkodzić (np. zabiegi chirurgiczne wykonywane gdy w jamie ustnej „szaleją” bakterie z płytki i próchnicy), jeśli nie poprawi się higieny jamy ustnej.

Lakowanie zębów polega na wypełnianiu zagłębień na powierzchniach zębów trzonowych i przedtrzonowych u dzieci. Zęby lakuje się tuż po ich wyrżnięciu by ochronić je przed próchnicą (w przypadku pierwszych zębów trzonowych wypada to zwykle ok. 6-8 lat, a drugich 11-13 lat).

Zęby powinno się poddać procedurze lakowania do 6 miesięcy po wyrżnięciu (później nie ma to już sensu, ponieważ bruzdy są zainfekowane bakteriami, a nawet może w nich toczyć się niedostrzegalny proces próchnicowy). Zabieg polega na oczyszczeniu, wytrawieniu i nałożeniu laku na powierzchnie żującą zębów poddawanych procedurze. Niekiedy występuje konieczność poszerzenia bruzd wiertłem. Zdarza się to, gdy bruzda ma butelkowaty kształt - wąskie wejście i szerokie dno, co uniemożliwia jej oczyszczenie nawet profesjonalne. Innym wskazaniem może być podejrzenie, że w bruzdach znajduje się niewidoczna gołym okiem próchnica.

Zobacz też: Grzybica jamy ustnej

Kiedy lakować zęby?

Wskazania do lakowania powinny być rozpatrywane indywidualnie do każdego pacjenta:

Do 6 miesięcy po wyrżnięciu zębów stałych bocznych (szczególnie trzonowych) u dzieci.
Gdy dziecko nieskutecznie usuwa płytkę bakteryjną (np. głębokie, trudno dostępne bruzdy, nieutrzymywanie higieny jamy ustnej).
Częste spożywanie słodyczy.
U osób niepełnosprawnych.
Zniszczenie zębów mlecznych przez proces próchnicowy - tak by uchronić przed podobnym losem zęby stałe.

Polega na usuwaniu złogów kamienia nazębnego powyżej linii dziąseł. Kamień nazębny stanowi środowisko życia licznych bakterii, a jego obecność szybko prowadzi do zapaleń dziąseł (objawiających się m.in. samoistnym krwawieniem lub krwawieniem po szczotkowaniu zębów, bólem, zaczerwienieniem, obrzękiem), które z czasem mogą prowadzić nawet do utraty kości wyrostka zębodołowego. Dodatkowo kamień jest po prostu nieestetyczny - może mieć kolor od żółtawego, ale często przebarwia się na ciemny kolor. Szorstka powierzchnia zębów z kamieniem drażni też język i błonę śluzową policzków.

Usuwanie złogów powinno być przeprowadzane średnio 1-2 razy w roku (chociaż w indywidualnych przypadkach może wystąpić konieczność powtarzania zabiegu nawet co 2 miesiące), a w przypadku chorób przyzębia dużo częściej. Warto dodać, że taki zabieg ma sens tylko jeżeli po powrocie do domu pacjent utrzymuje co najmniej dobrą higienę jamy ustnej.

Skaling naddziąsłowy wykonuje się narzędziami ręcznymi: sierpami, zrywaczami i kiretami. Można również wykorzystywać systemy ultradźwiękowe i dźwiękowe. Podczas używania końcówek ultradźwiękowych lekarz powinien unikać ruchów skrobiących, zastępując je lekkim przesuwaniem końcówki wzdłuż powierzchni zęba.

Skaling przy użyciu urządzeń ultradźwiękowych ma swoje zalety. Należą do nich:

Krótszy czas zabiegu (nawet o 50% w stosunku do skalingu wykonywanego narzędziami ręcznymi).
Brak uszkodzeń powierzchni korzenia.
Lepszy dostęp.
Niszczenie bakterii poprzez zjawisko zwane fenomenem akustycznym (ściany komórkowe bakterii ulegają zniszczeniu przez ultradźwięki).
Dodatkowe oczyszczanie powierzchni korzenia dzięki działaniu utleniającemu (wykorzystuje się tu zjawisko kawitacji - czyli gwałtownej przemiany fazy ciekłej w gazową).

Każdy skaling powinien być zakończony dokładnym wygładzeniem czyszczonych powierzchni. Pominięcie tego etapu powoduje szybsze odkładanie się kamienia w szorstkich miejscach oraz drażnienie języka i policzków.

Warto zauważyć, że np. pasty stosowane podczas ostatecznego polerowania zębów zawierają fluor lub hydroksyapatyt (główny składnik tkanek twardych zęba), które powodują zamykanie otwartych kanalików zębinowych oraz zapobiegają nadwrażliwości po zabiegu.

Polega na usunięciu kamienia poddziąsłowego oraz martwego cementu korzeniowego skażonego toksynami bakteryjnymi. Następnie wygładza się powierzchnie korzenia i szyjek zębów tak, aby utrudnić odkładanie się nowej płytki bakteryjnej.

Reklama

Kiedy?

Skaling poddziąsłowy stosuje się 2-4 razy do roku, gdy kieszonki dziąsłowe nie są głębsze niż 6 mm oraz jako przygotowanie do zabiegów chirurgicznych na tkankach przyzębia.

Reklama

Jak?

Skaling poddziąsłowy musi być poprzedzony usunięciem złogów naddziąsłowych. Jeśli kamień poddziąsłowy znajduje się na większej liczbie zębów, może zajść konieczność rozłożenia oczyszczania na kilka wizyt (zwykle na jednej wizycie oczyszcza się do 8 zębów). W pierwszej kolejności lekarz przemyje zęby i dziąsła woda utlenioną. Następnie może zostać zaaplikowane znieczulenie powierzchniowe (w postaci sprayu) w celu zniwelowania nieprzyjemnych odczuć podczas skalingu.

Skaling poddziasłowy może być wykonywany narzędziami ręcznymi (tzw. kiretami) lub końcówkami ultradźwiękowymi. Zalety metod ultradźwiękowych zostały opisane przy skalingu nadzdziąsłowym.

Polega na usuwaniu przebarwień powstałych poprzez działanie substancji zewnątrzpochodnych (np. kawy, herbaty, papierosów, niektórych środków spożywczych) za pomocą strumienia sprężonego powietrza, wody i drobinek ściernych. Piaskowanie trzeba wykonywać bardzo uważnie i dokładnie, ponieważ łatwo o uszkodzenie cementu korzeniowego i tkanek miękkich wokół zęba.

Gdy ząb został dokładnie oczyszczony należy zastosować preparaty miejscowe. Podczas profesjonalnego oczyszczania nie da uniknąć się utraty pewnej ilości szkliwa, a w szczególności cementu (który jest bardziej miękki). Struktury te zremineralizują się samoistnie po kilku dniach, ale warto im w tym pomóc aplikując na przykład preparaty z fluorem (lakiery, żele, roztwory). Najbardziej skuteczną metodą jest jonoforeza (aplikacja fluoru przy użyciu prądu o małym natężeniu), a najwygodniejszą dla pacjenta - lakierowanie. Przed lakierowaniem zęby powinny być dokładnie osuszone i odizolowane od śliny. Po zabiegu nie wolno przez 2 h przepłukiwać ust, pic i jeść, a mycie zębów odkładany do następnego dnia.

Jeśli chcemy skutecznie zapobiegać próchnicy zaleca się: 4-5 razy w roku korzystać z wcierania/okładów na łyżkach indywidualnych/jonoforezy, 2-3 razy lakierować zęby preparatami z fluorem.

Alternatywę stanowią lakiery z chlorheksydyną - substancją o silnym działaniu odkażającym.

Irygacja, czyli przepłukiwanie przyzębia strumieniami płynu, może być wykonywana naddziąsłowo lub poddziąsłowy. Irygacje można wykonywać w domu za pomocą specjalnych urządzeń, w gabinecie stomatologicznym oraz w niektórych uzdrowiskach (wykorzystuje się wtedy wody lecznicze). Do irygacji wykorzystuje się zwykłą wodę, roztwory chlorheksydyny, solanki, itp.

Reklama