Czym są zaburzenia odżywiania?
Zaburzenia odżywiania to grupa chorób o podłożu psychicznym, objawiających się nieprawidłowym (zwiększonym lub zmniejszonym) łaknieniem. Zaburzenia odżywiania zostały ujęte w międzynarodowej klasyfikacji ICD-10.
Najbardziej znane z nich i najczęściej występujące to anoreksja (jadłowstręt psychiczny) oraz bulimia (żarłoczność psychiczna). Oprócz tego do zaburzeń odżywiania zaliczane są (wg. ICD-10):
- jadłowstręt psychiczny atypowy,
- atypowa żarłoczność psychiczna,
- przejadanie związane z innymi czynnikami psychologicznymi,
- wymioty związane z innymi czynnikami psychologicznymi.
Zaburzenia odżywiania bardzo często występują w parze z innymi zaburzeniami natury psychicznej, w tym depresją czy psychozami. Źródła zaburzeń odżywiania są bardzo zróżnicowane.
Przyczyną problemów mogą być zarówno reakcje organizmu na chroniczny stres, jak i traumatyzujące wydarzenia z teraźniejszości oraz przeszłości, niewłaściwy model wychowania, a także czynniki biologiczne (drobnoustroje zamieszkujące układ pokarmowy).
Reklama
Zaburzenia odżywiania - anoreksja
Anoreksja (anorexia nervosa) czyli jadłowstręt psychiczny, to zaburzenie odżywiania polegające na celowym dążeniu do utraty wagi i utrzymania jej na jak najniższym poziomie.Chory odczuwa bardzo silny lęk przed przybraniem na wadze.
Towarzyszy temu silne zaburzenie postrzegania własnego ciała – nawet osoba skrajnie wychudzona uważa się za zbyt otyłą i mimo zgubnych konsekwencji wciąż usiłuje chudnąć. Anoreksja to zaburzenie odżywiania, które najczęściej pojawia w wieku 14-18 lat i w mniej więcej 9 na 10 przypadków dotyczy kobiet. Występuje jednak również anoreksja u mężczyzn i chłopców.
Osoba chora na anoreksję stara się jeść jak najmniej, a do swojego menu włącza wyłącznie potrawy małokaloryczne. Dietę często wspomaga środkami ograniczającymi apetyt i przyspieszającymi metabolizm, niekiedy pochodzącymi z nieustalonych źródeł i mającymi nie do końca zbadane działanie. Do tego dochodzi intensywny wysiłek fizyczny.
Przyczyn tego typu zaburzeń odżywiania naukowcy dopatrują się w predyspozycjach osobowościowych, a także czynnikach środowiskowych i kulturowych.
Reklama
Bulimia, jako zaburzenie odżywiania
Bulimia (bulimia nervosa),czyli żarłoczność psychiczna, to zaburzenie odżywiania polegające na napadowym objadaniu się, a następnie – próbach zbicia i kontrolowania wagi, czemu służyć ma prowokowanie wymiotów, używanie środków przeczyszczających, urządzanie głodówek a także bardzo intensywne i długie sesje ćwiczeń fizycznych.
W przebiegu bulimii napady żarłoczności są okresowe, podobnie jak następujące po nich działania kompensacyjne.
Bulimia również należy do zaburzeń odżywiania zdecydowanie częściej dotykając kobiety. Zazwyczaj pojawia się w pierwszych latach po wejściu w dorosłość (18-25 lat). Przyczyn tego zaburzenia odżywiania najczęściej upatruje się w czynnikach:
- psychologicznych,
- środowiskowyc,
- biologicznych.
Bardzo często u źródeł bulimii leży doświadczane w dzieciństwie poczucie braku akceptacji ze strony rodziców lub rówieśników, zwłaszcza jeśli jest ono powiązane z krytyczną opinią otoczenia odnośnie wyglądu zewnętrznego i zwłaszcza, jeśli prowadzi do braku samoakceptacji.
U podłoża bulimii leżeć mogą też:
- traumatyczne wydarzenia,
- chroniczny stres,
- konflikty rodzinne,
ale też czynniki neurobiologiczne, takie jak uszkodzenia ośrodka sytości w mózgu.
Reklama
Zaburzenia odżywiania u dzieci
Anoreksja i bulimia pojawiają się zazwyczaj u nastolatków i osób dorosłych. Zdarzają się jednak także zaburzenia odżywiania u dzieci, u noworodków i niemowląt. Zazwyczaj mają one odmienną genezę oraz przebieg. Maluchy odmawiające przyjmowania pokarmu często nazywane są pieszczotliwie „niejadkami”, a większości przypadków panuje przekonanie, że z czasem dziecko zacznie jeść normalnie.
Niestety, w rzeczywistości zaburzenia odżywiania u dzieci mogą mieć poważny charakter. Pierwsze problemy pojawiają się już w okresie niemowlęcym – wówczas mówimy nie tyle o zaburzeniach ożywania, co karmienia.
Przyczyny są bardzo zróżnicowane. Wyróżniamy wśród nich:
- przymus jedzenia, na który psychika reaguje w sposób odwrotny do oczekiwanego,
- reakcje lękowe związane z traumatycznymi doświadczeniami lub nadmiarem negatywnych emocji wokół dziecka,
- niewłaściwe ułożenie dziecka do karmienia,
- zaburzenia somatyczne, takie jak dysfagia (zaburzenia przełykania związane z uczuciem zalegania pokarmu w przełyku),
- choroby i zaburzenia rozwoju, takie jak autyzm.
Zaburzenia odżywiania u dzieci wymagają pilnej konsultacji lekarskiej. W wielu przypadkach pediatra będzie zmuszony pokierować dziecko i jego rodziców na leczenie specjalistyczne – psychiatryczne, psychologiczne, gastrologiczne lub inne.
Reklama
Zaburzenia odżywiania i objawy dodatkowe
Zaburzeniom odżywiania, również anoreksji, towarzyszą bardzo zróżnicowane objawy, daleko wykraczające poza te podstawowe, pozwalające zidentyfikować chorobę. Dla przykładu, kobiety cierpiące na anoreksję bardzo często mają problem z regularnością okresu, co jest związane z daleko idącymi zmianami hormonalnymi. Zaburzenia odżywiania tego typu mogą też objawiać się obniżeniem nastroju, a wręcz stanami depresyjnymi i psychozami.
Do niespecyficznych objawów anoreksji zaliczane też są:
- wypadanie włosów na głowie przy jednoczesnym zwiększeniu owłosienia na ciele,
- zaburzenia akcji serca,
- osłabienie mięśni,
- wiotczenie i starzenie się skóry,
- próchnica zębów i wiele innych.
Także bulimia wiąże się z objawami, które są wyniszczające dla organizmu oraz estetyki ciała, na czele z próchnicą i uszkodzeniami zębów, które są konsekwencją erozji szkliwa wskutek kontaktu z kwasami znajdującymi się w wymiotach.
Reklama
Jak leczyć zaburzenie odżywania?
Na czym polega terapia zaburzeń odżywiania? Leczenie uzależnione jest zarówno od tego, na którą z jednostek chorobowych zapadł pacjent, jak też i przyczyn, które wywołały zaburzenie.
Zazwyczaj leczenie zaburzeń odżywiania koncentruje się na aspektach psychologicznych (niekiedy także psychiatrycznych) oraz somatycznych, związanych z konkretnymi objawami.
Stosowana w przypadku anoreksji czy bulimii psychoterapiama na celu zarówno ustalenie źródeł zaburzeń odżywiania, jeśli takowe leżą w historii życia pacjenta (lęki, traumy i inne bodźce wywołujące patologiczny brak samoakceptacji), jak też zrozumienie i skorygowanie nieprawidłowości reakcji występujących w przebiegu choroby (np. błędne postrzeganie się jako osoby grubej).
W bardziej zaawansowanych stanach terapia poznawczo-behawioralna powinna być prowadzona w warunkach szpitalnych - dla wielu chorych jedyną szansą na wyjście z choroby jest ośrodek leczenia zaburzeń odżywiania lub inna tego typu placówka, która w kompleksowy sposób zmierzy się z problemem pacjenta.
Zwłaszcza w przypadku wystąpienia dodatkowych zaburzeń psychicznych konieczne może być włączenie terapii farmakologicznej pod nadzorem psychiatry. Pamiętajmy, że mimo psychicznego podłoża zaburzeń odżywiania, chory może wymagać leczenia także w zakresie gastrologicznym, hormonalnym, ginekologicznym, kardiologicznym, ogólnoustrojowym, a nawet dermatologicznym czy stomatologicznym.
Reklama
Test na zaburzenie odżywiania
Zaburzenia odżywiania często są wstępnie diagnozowane na postawie prostych pytań testowych. Nie zastąpią one bardziej zaawansowanych badań klinicznych i psychiatrycznych, nie mniej warto, by każda osoba podejrzewająca u siebie zaburzenia odżywiania, odpowiedziała sobie na kilka podstawowych pytań. Wypełniając tzw. kwestionariusze zaburzeń odżywianiamożemy zostać zapytani o to, czy:
- obsesyjnie myślimy o jedzeniu,
- obsesyjnie myślimy o swojej wadze,
- boimy się otyłości,
- uważamy się za zbyt grubych, choć inni postrzegają nas jako osoby chude,
- zdarza nam się prowokować wymioty i wywoływać biegunki,
- straciliśmy w ciągu ostatnich miesięcy dużą ilość kilogramów itd.
W przypadku zaburzeń odżywiania leczenie jest trudne, długotrwałe i wieloaspektowe, nie mniej należy zrobić wszystko, aby osoba chora je podjęła.
Czytaj również:
