Starcze upośledzenie słuchu, jak inaczej określa się głuchotę starczą, jest wolno postępującym procesem degeneracyjnym słuchu, spowodowanym jego starzeniem się. Przez wolno postępujący ubytek słuchu rozumiemy ubytek rzędu 0,5-1 dB na rok.
Uszkodzenie słuchu w głuchocie starczej ma charakter odbiorczy (przewodzenie dźwięku nie jest zaburzone) i początkowo dotyczy wysokich częstotliwości (powyżej 4000 Hz), ale z upływem czasu obejmuje też tony o niższej częstotliwości.
Głuchota starcza - przyczyny
Przyczyną choroby są zmiany w narządzie słuchu, do których dochodzi w wyniku starzenia się organizmu. Pierwsze objawy rozpoczynają się zwykle w 3-4 dekadzie życia. Wraz z wiekiem dochodzi do zmian zarówno w uchu zewnętrznym, środkowym (degeneracja stawów miedzy kosteczkami słuchowymi) i wewnętrznym. Jednak jedynie te ostatnie są odpowiedzialne za starcze upośledzenie słuchu. Możemy wyróżnić 4 typy głuchoty starczej:
- sensoryczna – powstaje jako skutek zmian zanikowych narządu Cortiego (rozumienie mowy nieupośledzone),
- nerwowa – przyczyna jest zanik komórek nerwowych ślimaka (typowo występują zaburzenie rozumienia mowy),
- metaboliczna i mechaniczna – spowodowane zaburzeniem funkcji tzw. prążka naczyniowego, co przekłada się na nieprawidłowy skład endolimfy i zaburzenia w funkcjonowaniu narządu Cortiego.
Przedstawione typy głuchoty starczej w postaci izolowanej występują rzadko, a choroba ma zwykle charakter mieszany. Najprawdopodobniej za ubytek słuchu w głuchocie starczej odpowiedzialne są też zmiany w nerwowej drodze słuchowej oraz w mózgu, a dokładnie w płacie skroniowym, gdzie znajduje się ośrodek słuchu.
Jak wspomniano ubytek słuchu w ciągu roku wynosi zwykle nie więcej niż 1 dB. Dlatego też objawy początkowo są niezauważalne. Z czasem upośledzenie słuchu się pogłębia. Pacjenci zwiększają głośność radia, telewizora, a ich rozmówcy są proszeni o powtórzenie wypowiedzi nieco głośniej. Szum w uszach staje się coraz bardziej dokuczliwy.
Reklama
Głuchota starcza - objawy
Głównym objawem głuchoty starczej jest osłabienie słuchu i zaburzenia rozumienia mowy nasilające się w hałasie i w czasie rozmowy z większą liczbą osób (przyjęcia, konferencje). Pacjent najlepiej słyszy w małym gronie osób, zwłaszcza jeśli może obserwować usta rozmówcy. Pacjenci z głuchotą starczą skarżą się także na bardzo nieprzyjemny i dokuczliwy szum w uszach, który jest lepiej słyszalny w ciszy.
Reklama
Głuchota starcza - wizyta u lekarza i badania
Szukający pomocy pacjenci zwykle trafiają do lekarza pierwszego kontaktu, który po krótkim wywiadzie i badaniu kieruje do otolaryngologa. Postawienie diagnozy nie stanowi dużego problemu. Jednak aby dokładnie określić ubytek słuchu konieczne są badania audiometryczne:
- audiometria progowa tonalna
- audiometria słowna.
Badania audiometryczne są przeprowadzane w specjalnie przystosowanych pomieszczeniach izolowanych akustycznie, co daje ochronę przed hałasem zewnętrznym. Najbardziej optymalne warunki zapewnia tzw. kabina ciszy. Dzięki pokryciu ścian i podłogi specjalnymi materiałami pozwala ona uzyskać wyciszenie do 20-30 dB. Większe wyciszenie nie jest zalecane, gdyż pacjent słyszy wtedy bicie własnego serca oraz oddech, co nie jest przyjemnym doznaniem dla części pacjentów i może wpłynąć negatywnie na wynik badania. Każde ucho bada się oddzielnie. Ucho niezbadane w danej chwili jest zagłuszane tzw. białym szumem.
W audiometrii tonalnej progowej oznacza się próg słyszenia – czyli najcichszy dźwięk słyszany przez pacjenta. Graficzny wynik badania to audiogram. Na siatkę audiogramu, którego oś pionowa przedstawia natężenie progowe dźwięku, a oś pozioma częstotliwości nanosi się 2 krzywe: przewodnictwa powietrznego i kostnego.
Do oceny rozumienia mowy używa się audiometrii słownej. Badany pacjent jest proszony o powtarzanie słów słyszanych przez słuchawkę. Wyrazy są odpowiednio dobrane fonetycznie. Nieco mniej dokładnym badaniem jest badanie słuchu za pomocą mowy. Lekarz z odległości ok. 6 m wypowiada szeptem odpowiednio dobrane słowa (np. mur, chór, byt, byk, ciecz, rzecz), a pacjent proszony jest o ich głośne powtarzanie. Na odbiorcze uszkodzenie słuchu (a z takim mamy do czynienia w głuchocie starczej) wskazują trudności w powtarzaniu głosek o dużych częstotliwościach (np. zaś, sas, czas), oraz niemożliwość powtórzenia głosek przy zamknięciu otworu słuchowego – badający musi podjeść bliżej, aby chory powtórzył bezbłędnie wypowiadane słowa.
- Sprawdź czym jest: Otoskleroza
Reklama
Głuchota starcza - czynniki ryzyka
Głuchota starcza pojawia się z wiekiem. Jednak jej początek i szybkość progresji zależą najprawdopodobniej od pewnych czynników:
- narażenie na hałas,
- zaburzenia metaboliczne, nadwaga, otyłość,
- mała aktywność fizyczna,
- palenie tytoniu,
- miażdżyca, wysoki poziom cholesterolu,
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca.
Uważa się, że wymienione powyżej czynniki przyczyniają się do wcześniejszego początku choroby i odpowiadają za szybciej postępujący ubytek słuchu.
Postępowaniem opóźniającym początek choroby i łagodzącym jej przebieg jest:
- unikanie hałasu,
- rzucenie palenia,
- umiarkowana aktywność fizyczna, która z kolei zapobiega miażdżycy, otyłości, nadciśnieniu, cukrzycy.
W profilaktyce głuchoty starczej zaleca się niekiedy leki poprawiające procesy metaboliczne w mózgu. Jednak skuteczność tego postępowania nie jest w pełni potwierdzona.
Reklama
Głuchota starcza - leczenie
Niestety nie istnieją leki, które wpływałyby na regresję zmian w ślimaku lub w nerwie słuchowym. Choroba ma charakter postępujący, a jedyną szansę na poprawę jakości życia u pacjentów dają aparaty słuchowe. Są to niewielkie urządzenia zbudowanie z odbiornika, wzmacniacza i słuchawki. Istnieją aparaty wyposażone dodatkowo w generator szumu. Pozwala on maskować nieprzyjemny szum w uszach, na który skarżą się pacjenci z głuchotą starczą. Obecnie dostępne są aparaty słuchowe umożliwiające np. wybór odpowiedniego programu w zależności od sytuacji akustycznej w jakiej znajduje się pacjent.
Reklama
Głuchota starcza - najczęściej zadawane pytania
Czy można powstrzymać potęp choroby?
Głuchota starcza jest chorobą wolno postępującą. Minimalizacja czynników ryzyka nawet po stwierdzeniu ubytku słuchu może spowolnić postęp choroby. Z drugiej strony istnieje teoria sugerująca, że stosowanie witaminy A i E przyczynia się do zahamowania procesu degeneracji w obrębie narządu słuchu.
Jak leczy się głuchotę starczą?
Głuchota starcza nie jest uleczalna. Powoli postępuje, przyczyniając się do coraz większego ubytku słuchu o charakterze odbiorczym. Patologia nie dotyczy aparatu przewodzącego dźwięk (małżowina, kosteczki słuchowe, błona bębenkowa), lecz elementów odbiorczych (ślimaka, nerwu słuchowego), które niestety nie mają zdolności do regeneracji. Nieskuteczne jest leczenie operacyjne (jak np. w otosklerozie). Jedyną metodą na poprawę codziennego funkcjonowania jest stosowanie aparatów słuchowych.
Czy aparat słuchowy trzeba nosić do końca życia?
Tak. Nie jest znany inny sposób leczenia głuchoty starczej. Aparat nie tylko poprawia słyszenie, ale także łagodzi nieprzyjemne dla chorych objawy w postaci szumów usznych.
Jakie są pierwsze objawy głuchoty starczej?
Głównym objawem jest upośledzenie słuchu. Typowo pojawiają się trudności ze zrozumieniem mowy, zwłaszcza w większym gronie osób. Zwykle jednak mija długi czas, zanim pacjent zauważy te objawy (zwiększa głośność telewizora, radioodbiornika, prosi rozmówcę o powtórzenie wypowiedzi).
Znaczny ubytek słuchu niewątpliwie upośledza normalne funkcjonowanie pacjenta. Najskuteczniejszą profilaktyką jest ograniczenie czynników ryzyka. Przy narażeniu na długotrwały hałas zaleca się ochronę narządu słuchu. Poprawa słuchu wiąże się z noszeniem aparatu słuchowego do końca życia. Jednak obecnie produkuje się coraz mniejsze urządzenia, przez co są one praktycznie niewidoczne i nie stanowią defektu kosmetycznego.
