Niedokrwistość w chorobach przewlekłych - przyczyny, objawy, leczenie

Anemia, inaczej niedokrwistość to zmniejszenie się stężenia hemoglobiny (Hb), wartości hematokrytu (Ht) i/lub liczby czerwonych krwinek (erytrocytów, RBC) w porównaniu z normami przyjętymi dla określonego wieku rozwojowego. Niedokrwistość ta pojawia się w przebiegu różnych współistniejących chorób przewlekłych.

Prawidłowo erytrocyty u zdrowych osób powstają w szpiku kostnym, który zlokalizowany jest u osób dorosłych głównie w żebrach, mostku, kręgach, kościach biodrowych oraz w nasadach kości długich w procesie erytropoezy.

Pośród parametrów charakterystycznych dla nich, w morfologii krwi odnajdujemy:

• MCV – określa średnią objętość krwinki,
• MCH – oznacza średnią zawartość Hb w krwince,
• MCHC – określa średnie stężenie Hb w krwince.

Hemoglobina jest białkiem wchodzącym w skład erytrocytu, posiada zdolność do łączenia się z tlenem będąc tym samym nośnikiem odpowiedzialnym za jego transport do komórek znajdujących się w całym organizmie, co umożliwia im prawidłowe funkcjonowanie.

W prawidłowych warunkach jej stężenie wynosi:

• u kobiet 11,5-16,0 g/dl,
• u mężczyzn 12,5-18,0 g/dl.

Gdy w organizmie dojdzie do zmniejszenia liczby krwinek czerwonych lub hemoglobiny, dochodzi do wzrostu obciążenia pracy serca oraz przyśpieszenia jego bicia, tak aby umożliwić adekwatny dowóz tlenu do komórek pomimo zmniejszenia liczby jego nośników.

Anemie możemy sklasyfikować ze względu na jej nasilenie, ma to związek z poziomem hemoglobiny, przy takim podziale wyróżniamy anemię:

• łagodną,
• umiarkowaną,
• ciężką,
• zagrażającą życiu.

Niedokrwistość można również podzielić w stosunku do wielkości krwinek na:

• mikrocytarną, gdy średnia objętość krwinki czerwonej ulega zmniejszeniu,
• makrocytarną, analogicznie – objętość krwinki ulega zwiększeniu,
• normocytarną, gdy jej objętość nie ulega zmianie.

Przyczyny anemii w chorobach przewlekłych

W zależności od rodzaju niedokrwistości inne są ich przyczyny. Punktem łączącym jest brak czerwonych krwinek w wyniku krwawienia lub hemolizy oraz zmniejszenie lub nieprawidłowości w procesie erytropoezy w szpiku kostnym. Etiologia choroby nie jest do końca wyjaśniona, postuluje się udział kilku różnych czynników. Istotną rolę odgrywają: obniżenie produkcji czerwonych krwinek w szpiku kostnym, skrócenie ich czasu przeżycia oraz zmniejszenie poziomu żelaza związane ze współistniejącą chorobą przewlekłą.

U podłoża tej anemii leżą:

• Zmniejszenie produkcji w szpiku krwinek czerwonych, co może być spowodowane m.in. niedostateczną podażą żelaza do procesu erytropoezy – wytwarzane przez krwinki białe w procesach zapalnych specjalne białka wiążące żelazo powodują brak jego uwalniania z makrofagów transportujących oraz zmniejszenie wytwarzania erytropoetyny w nerkach.
• Skrócenie czasu przeżycia erytrocytów, co jest spowodowane ich przedwczesnym niszczeniem w trakcie toczącego się procesu zapalnego przez pobudzone krwinki białe.

Do czynników ryzyka zalicza się:

1. obecność chorób przewlekłych:

• zakażenia bakteryjne, pasożytnicze, grzybicze;
• zakażenia dróg moczowych;
• nowotwory złośliwe;
• choroby z autoagresji (reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń układowy, układowe zapalenia naczyń);

2. osoby w starszym wieku.

Reklama

Niedokrwistość w chorobach przewlekłych

Niedokrwistość ta pojawia się w przebiegu różnych współistniejących chorób przewlekłych. Możemy odnaleźć tutaj m.in.:

• cukrzycę
• przewlekłą niewydolność nerek
• reumatoidalne zapalenie stawów
• choroby zapalne jelit,
• zakażenia,
• choroby nowotworowe.

Może wystąpić również w przebiegu zakażeń wirusem HIV oraz AIDS. Jest drugą co do częstości po anemii z niedoboru żelaza, ryzyko wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem.

Reklama

Niedokrwistość w chorobach przewlekłych - objawy

W obrazie klinicznym odnajdujemy ogólne objawy niedokrwistości oraz objawy związane z konkretną współistniejącą chorobą przewlekłą. Anemia zwykle pojawia się w czasie do kilku miesięcy od jej rozpoznania. Charakterystyczną cechą jest również występowanie zależności pomiędzy stopniem nasilenia anemii a stopniem zaawansowania choroby.

Objawy zależą od rodzaju niedokrwistości. Wspólnymi elementami są:

• zwiększone osłabienie oraz męczliwość,
• problemy z koncentracją i skupieniem uwagi,
• przyspieszone bicie serca,
• przyspieszony oddech,
• bóle i zawroty głowy,
• bladość skóry, śluzówek oraz spojówek,
• uczucie ciągłego zimna,
• depresja

Reklama

Niedokrwistość w chorobach przewlekłych - konsultacja lekarska

W zależności od współtowarzyszącej choroby, chory powinien pozostawać pod opieką adekwatnego lekarza, mającego doświadczenie w jej leczeniu. Gdy wystąpią nasilone objawy ogólne należy najpierw udać się do swojego lekarza rodzinnego. W sytuacji, gdy cierpimy na jedną z chorób przewlekłych i zaobserwujemy u siebie wystąpienie objawów niedokrwistości poinformujmy o tym fakcie lekarza prowadzącego. Podczas wizyty dokładnie opiszmy swoje objawy i okoliczności, podczas których pojawiły się oraz czy istnieją czynniki, które je nasilają. Lekarz na pewno według swoich umiejętności dokładnie nas zbada fizykalnie. Lekarz na pewno wykona pewne badania kontrolne, a w tym badanie laboratoryjne – morfologię krwi obwodowej z rozmazem.

Niedokrwistość w przebiegu chorób przewlekłych może być jednym z czynników mających istotny wpływ na ich przebieg, dlatego nie może ona zostać w żaden sposób bagatelizowana, może również okazać się konieczne przeprowadzenie dodatkowych badań.

Gdy rozpoznanie zostanie już postawione można zadać lekarzowi kilka ważnych pytań:

• Czy poza morfologią mam wykonać jeszcze inne badania?
• Jak długo trwa leczenie i w jakim stopniu jest ono skuteczne i prowadzi do pełnego powrotu do zdrowia?
• Jakie są dostępne możliwości terapii?
• Kiedy należy zrobić najbliższe badania kontrolne?
• Czy muszę ograniczyć lub całkowicie wyeliminować z mojego życia jakieś czynności lub czynniki?
• Jakie rodzaje leków są obecnie dostępne na rynku, aby leczenie było najbardziej skuteczne?

Bardzo ważna jest kontrola choroby podstawowej, obserwowanie własnego ciała, czy nie pojawiły się objawy mogące świadczyć o obecności anemii. Ważne jest prowadzenie specjalnie zbilansowanej diety dostosowanej do potrzeb naszego organizmu i trybu życia.

Reklama

Anemia w chorobach przewlekłych - jakie badania wykonać?

Podczas diagnostyki tej niedokrwistości przeprowadza się następujące badania laboratoryjne:

• morfologia krwi obwodowej – pozwala na ocenę pracy układu krwiotwórczego: określenie liczby wszystkich krwinek, z podziałem na erytrocyty, trombocyty, leukocyty - w przypadku tego typu anemii występuje spadek liczby krwinek czerwonych, stężenie hemoglobiny może być nieznacznie obniżone;
• markery stanu zapalnego: OB, fibrynogen, CRP - parametry te zwykle znajdują się znacznie powyżej normy;
• parametry gospodarki żelazowej: poziom żelaza, transferryny oraz ferrytyny - w przypadku żelaza – jego poziom jest obniżony, natomiast poziom transferryny może być prawidłowy lub zmniejszony, a ferrytyna zwiększona lub prawidłowa;
• stężenie erytropoetyny w surowicy - może być zarówno zmniejszone, jak i utrzymywać się na prawidłowym poziomie.

Reklama

Jak leczyć anemię w chorobach przewlekłych?

Celem leczenia jest w pierwszej kolejności właściwe leczenie i kontrola podstawowej choroby przewlekłej. U części chorych w przypadku bardzo znacznego nasilenia objawów konieczne może być przetoczenie koncentratu krwinek czerwonych.

W sytuacji, gdy w badaniach laboratoryjnych został uwidoczniony znaczny niedobór erytropoetyny (EPO), chorzy otrzymują ją przez okres 2-3 miesięcy w postaci wstrzyknięć podskórnych. Przed rozpoczęciem terapii konieczna jest również ocena poziomu żelaza, ponieważ gdy dodatkowo współwystępuje jego niedobór, wdraża się również jego suplementację. Działania niepożądane, mogące wystąpić podczas stosowania EPO to pojawienie się:

• nadciśnienia tętniczego lub nasilenie już istniejącego,
• bóle głowy,
• reakcje skórne.

Niedokrwistość jest chorobą w pełni uleczalną. W związku z tym jeśli odnajdujemy u siebie objawy, które mogą wskazywać na występowanie u anemii - zgłośmy się i porozmawiajmy z naszym lekarzem rodzinnym, a on na pewno zleci nam właściwe badania i następnie adekwatną terapię tak, aby skutecznie leczyć i wyleczyć anemię. W domu, najważniejsze dla nas jest przestrzeganie właściwej, zaleconej przez lekarza lub dietetyka diety.

Reklama

Niedokrwistość w chorobach przewlekłych - ankieta

Postaraj się odpowiedzieć na poniższe pytania najlepiej jak potrafisz. Możesz ją wydrukować i zabrać ze sobą by pokazać ją lekarzowi w trakcie wizyty.