Staw skokowy jest złożony ze stawu skokowego górnego oraz dolnego. Staw górny łączy kość piszczelową i strzałkową z kością skokową. Staw dolny znajduję się pomiędzy kośćmi skokową i piętową. W stawie możemy wykonywać ruchy zginania ku dołowi oraz ku górze, co umożliwia nam chód oraz skok. Wśród urazów stawu skokowego najczęściej mamy do czynienia ze skręceniami, zwichnięciami oraz złamaniami kości tworzących staw.
Skręcenie stawu skokowego - co to jest?
Skręcenia stawu skokowego (skręcenie kostki) należą do najczęstszych urazów wśród sportowców. Dotyczą wszystkich grup wiekowych, lecz najczęściej pojawiają się u osób młodych, narażonych na działanie dużych sił obciążających stawy skokowe. Do skręcenia dochodzi na skutek złego ustawienia stopy względem podłoża:
- podczas biegu,
- zeskoku,
- szybkiego chodu.
Skręcenie powstaje gdy ruch w nim przekracza zakres fizjologiczny. Uszkodzeniu ulega:
- torebka stawowa,
- więzadła,
- chrząstka stawowa,
a wewnątrz stawu może wynaczynić się krew tworząc krwiak.
Reklama
Skręcenie stawu skokowego - przyczyny
Skręceniu sprzyja zwykle zbyt intensywny wysiłek fizyczny, ale może ono także powstać w wyniku noszenia zbyt wysokich obcasów lub źle dopasowanego obuwia.
W większości przypadków uszkodzenie torebki i więzadeł dotyczy bocznej strony stawu. Dzieje się tak z powodu nagłego oparcia kończyny na zewnętrznej stronie stopy. Gwałtowne oparcie stopy na wewnętrznym jej brzegu powoduje uraz odwrotny od poprzedniego. Jeśli dojdzie do przekroczenia wytrzymałości tkanki kości podudzia wówczas mamy do czynienia ze złamaniem "widełek" stawowych, potocznie nazywanym złamaniem kostek.
Reklama
Skręcenie stawu skokowego - powikłania
Uszkodzenie aparatu torebkowo–więzadłowego może prowadzić do niestabilności stawu skokowego. Jest to stan, w którym staw posiada nadmierną ruchomość w stosunku do normy. Charakteryzuje się ona nawracającymi skręceniami kostki oraz uczuciem uciekania stopy. Liczba możliwych płaszczyzn w których staw jest niestabilny zależy od siły urazu i od liczby zerwanych struktur więzadłowych.
Lekarze wyróżniają:
- niestabilności proste, gdy uszkodzeniu ulega jedno więzadło,
- niestabilności złożone powstałe w wyniku uszkodzenia dwóch lub większej liczby więzadeł stawu skokowego.
Zwykle są rezultatem zaniechania lub nieprawidłowego leczenia po pierwszym urazie (brak lub zbyt krótkie unieruchomienie). Polegają na częstych skręceniach nawet po najbardziej błahych urazach – np. po wchodzeniu na schody lub po nierównym podłożu. Powikłanie to jest bardzo groźne gdyż często bywa konieczna operacyjna rekonstrukcja struktur stabilizujących staw skokowy.
Skręcenie stawu skokowego często jest traktowane jako błahy uraz. Tymczasem coraz częściej poprzez niewłaściwe postępowanie prowadzi do licznych powikłań. Do najgroźniejszych należy przewlekła niestabilność stawu. Dlatego też po każdym urazie należy udać się do lekarza (najlepiej lekarza ortopedy lub chirurga).
Reklama
Skręcenie stawu skokowego - objawy
Do objawów skręcenia stawu skokowego zaliczamy:
- ból w okolicy danego stawu, który będzie się nasilał podczas dotyku oraz próby wykonania ruchu w stawie;
- staw może stać się siny, co będzie oznaczało wytworzenie się krwiaka;
- staw będzie obrzęknięty, ocieplony, będzie posiadał zniekształcone obrysy;
- ograniczenie ruchomości w stawie;
- czasem może pojawić się zwiększenie zakresu ruchów w stawie, co świadczy o jego niestabilności.
- W przypadku dużego uszkodzenia wewnętrznej części aparatu więzadłowo-torebkowego może dochodzić do podwichnięcia kości skokowej, co objawia się przymusowym, nienaturalnym ustawieniem stopy.
Reklama
Skręcenie stawu skokowego - rodzaje
Wyróżniamy trzy stopnie skręcenia stawu skokowego. W zależności od siły urazu może dojść do naciągnięcia bądź naderwania więzadeł, lub nawet do ich całkowitego zerwania:
- Pierwszy stopień: niewielkie naciągnięcie lub naderwanie więzadeł, brak jest objawów niestabilności lub są nieznacznie wyczuwalne. Objawia się niewielkim bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości stawu.
- Drugi stopień: częściowe zerwanie włókien więzadłowych. Niewielka niestabilność stawu objawiająca się bolesnością znacznego stopnia. Wyraźny jest obrzęk i ograniczenie ruchów.
- Trzeci stopień: całkowite zerwanie włókien więzadłowych. Wyraźna niestabilność stawu, występuje znaczny obrzęk i bolesność.
Reklama
Skręcenie stawu skokowego - pierwsza pomoc
Pierwsza pomoc osobie, która doznała skręcenia kostki została szczegółowo przedstawiona w artykule Skręcenia - pierwsza pomoc - przeczytaj i dowiedz się więcej.
- Czytaj także: Siniaki - brzydkie, czasem też niebezpieczne
Reklama
Skręcenie stawu skokowego - badania
Należy szczegółowo opowiedzieć lekarzowi o:
- zdarzeniu,
- ograniczeniach ruchu,
- ewentualnej niestabilności stopy oraz innych objawach.
Lekarz dokładnie zbada staw oraz w zależności od wskazań wykona szereg dodatkowych badań.
Pomocne w ocenie uszkodzeń mogą być:
- badanie ultrasonograficzne (usg),
- zdjęcie radiologiczne,
- tomografia komputerowa,
- magnetyczny rezonans jądrowy,
- coraz rzadziej wykonywana artrografia.
Najlepsze warunki do oceny stawu przez lekarza występują bezpośrednio po urazie, zanim pojawi się obrzęk, bolesność i obrona mięśniowa.
Skręcenie stawu skokowego - leczenie
Postępowanie lecznicze zależy od bardzo wielu czynników, m.in.:
- liczby uszkodzonych więzadeł,
- czy uszkodzenia są wewnątrz czy zewnątrzstawowe,
- a także od wieku,
- stopnia aktywności fizycznej pacjenta.
Celem leczenia jest wygojenie uszkodzenia więzadeł stawowych oraz odzyskanie sprawności chorej kończyny.
Lżejsze kontuzje można leczyć poprzez:
- intensywne chłodzenie uszkodzonego stawu okładami z lodu,
- stosowaniem miejscowo leków przeciwobrzękowych,
- uniesieniem kończyny w celu poprawy ukrwienia
- 24-godzinny odpoczynek.
Skręcenie stawu skokowego - gips
Gdy po 24 godzinach ból się nie zmniejsza należy zgłosić się do lekarza! Zdecydowana większość skręceń stawu skokowo-goleniowego, przy której występuje również złamanie lub odłamanie kości, jest leczona poprzez unieruchomienie gipsowe. Okres unieruchomienia jest zależny od stopnia skręcenia stawu i przy masywnych uszkodzeniach wynosi on 6-8 tygodni. Celem odciążenia stawu skokowego wskazane jest chodzenie przy pomocy kul.
Skręcenie stawu skokowego - leczenie w zależności od stopnia kontuzji
Skręcenie I. stopnia wymaga ograniczenia aktywności przez około 10 dni, do czasu ustąpienia obrzęku i miejscowej bolesności. Korzystnie działa chłodzenie, leki objawowe, opatrunek do chwili ustąpienia obrzęku. Zabiegi fizykoterapeutyczne takie jak terapia manualna, drenaż limfatyczny, masaż wirowy, pozwalają czasem skrócić okres absencji treningowej do 5-6 dni.
Skręcenia II. stopnia, wiążą się z częściowym uszkodzeniem więzadeł, wymagają od początku stabilizacji w stabilizatorze lub ortezie przez 10-14 dni. Wskazana jest następnie weryfikacja procesu gojenia w badaniu USG. Intensywna fizjoterapia i leki objawowe przyspieszają powrót do treningu, jednak nie jest on możliwy wcześniej niż po 3-4 tygodniach.
Skręcenia III. stopnia obejmują całkowite rozerwanie więzadeł stawu skokowego. Wymagają dłuższego unieruchomienia w stabilizatorze (najczęściej gipsie podudziowym) na około 4 tygodnie. Podczas leczenia konieczne jest monitorowanie procesu gojenia w badaniu USG. Zwłaszcza przed podjęciem aktywności fizycznej konieczne jest ultrasonograficzne potwierdzenie wygojenia uszkodzonych struktur więzadłowych. Wskazana jest również protekcja stawu przy użyciu ortezy lub tapingu do 10 tygodni po urazie.
Skręcenie stawu skokowego - leczenie chirurgiczne
Niekiedy jednak masywne uszkodzenia aparatu więzadłowo-torebkowego wymagają interwencji chirurgicznej. Zwłaszcza trzeci stopień skręcenia przebiegający z zerwaniem więzadeł wymaga długotrwałego unieruchomienia, a w późniejszym okresie prawidłowo prowadzonej fizyko- i kinezyterapii oraz terapii manualnej. Rekonstrukcje operacyjne obejmują zabiegi tzw. anatomiczne (wykorzystujące kikuty więzadeł, operacje z użyciem sztucznych implantów) oraz zabiegi typu artrotenodezy. Powodują one odtworzenie stabilizacji stawu, niestety, w większości przypadków prowadzą do ograniczenia zakresu ruchu oraz wcześniejszego pojawiania się zmian zwyrodnieniowych.
W przypadku utrzymywania się objawów niestabilności stawu wskazane jest rozważenie kontynuacji programu rehabilitacji do pół roku a następnie stabilizacja operacyjna stawu.
Domowe sposoby na skręcenie kostki
Przy niewielkich kontuzjach możemy próbować wyleczyć się sami stosując proste metody. Jednakże zawsze musimy pamiętać o powikłaniach skręcenia i jeżeli objawy nie ustąpią po dwóch, trzech dniach wizyta u lekarza jest niezbędna. Domowe sposoby na skręcenie kostki da się podzielić na farmakologiczne i naturalne.
Leczenie farmakologiczne:
- tabletki doustne (przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, przeciwzapalne),
- maści i żele stosowane miejscowo,
- środki służące do przygotowania roztworów przeciwobrzękowych.
Leczenie naturalne:
- polewanie zimną wodą,
- okłady z lodu,
- okłady z liści kapusty,
- okłady z roztworu wody i octu,
- okłady z żywokostu lekarskiego,
- okłady z liści "babki",
- masaże wirowe i ręczne.
Skręcenie stawu skokowego - zapobieganie
Aby uniknąć skręcenia stawu skokowego ważne jest stosowanie:
- odpowiedniej profilaktyki obrażeń występujących w danych dyscyplinach sportowych,
- odpowiedniego rodzaju obuwia sportowego,
- stabilizatorów profilaktycznych,
- odpowiednich wkładek chroniących przed przeciążeniami zapewniając jednocześnie prawidłową ruchomość w stawie skokowym.
Należy unikać nadmiernie forsownych ćwiczeń, używać właściwych przyrządów sportowych oraz właściwe przygotowywać się do treningów.
