Cytosar - skład
1 fiolka zawiera 100 mg, 500 mg lub 1 g cytarabiny.
Reklama
Cytosar - działanie
Cytostatyk, analog 2-deoksycydyny, z grupy antymetabolitów pirymidyn. Podstawowym działaniem cytarabiny jest hamowanie syntezy deoksycytydyny, chociaż pewną rolę w jej działaniu cytostatycznym i cytobójczym może odgrywać hamowanie kinaz cytydylowych i wbudowywanie się cytarabiny w cząsteczki kwasów nukleinowych. Cytarabina wykazuje również właściwości przeciwwirusowe i immunosupresyjne. Jest metabolizowana szybko, głównie w wątrobie i być może w nerkach, przez deaminazę cytydyny do nieczynnego metabolitu. Po podaniu pojedynczych wysokich dawek dożylnych, stężenia we krwi zmniejszają się u większości pacjentów do niemierzalnych poziomów w ciągu 15 minut. U niektórych pacjentów leku nie wykrywa się już po 5 minutach od wstrzyknięcia. Jest wydalana z moczem, w 90% w postaci produktu dezaminacji i 5,8% w postaci niezmienionej w ciągu 12-24 h.
Reklama
Cytosar - wskazania
Indukcja i podtrzymanie remisji w ostrej białaczce szpikowej zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Stwierdzono również skuteczność w leczeniu innych białaczek, takich jak ostra białaczka limfoblastyczna i przewlekła białaczka szpikowa (faza blastyczna). Lek można stosować w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi lekami przeciwnowotworowymi. Najlepsze wyniki uzyskuje się często po zastosowaniu terapii skojarzonej. Remisje wywołane przez cytarabinę, o ile nie następowało po nich leczenie podtrzymujące, były krótkotrwałe. Preparat stosowano doświadczalnie w leczeniu wielu chorób nowotworowych. Lek rzadko był skuteczny u pacjentów z guzami litymi. Uzyskiwano poprawę u dzieci z chłoniakiem nieziarniczym, leczonych preparatem w terapii skojarzonej. Wykazano, że preparat w dużych dawkach wraz z innymi lekami przeciwnowotworowymi lub w monoterapii, jest skuteczny w leczeniu źle rokującej białaczki, białaczki opornej na leczenie i w zaostrzeniach (nawrotach) ostrej białaczki. Lek w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi lekami (metotreksatem, solą sodową bursztynianu hydrokortyzonu) jest stosowany dokanałowo w zapobieganiu i leczeniu białaczki z zajęciem opon mózgowo-rdzeniowych.
Reklama
Cytosar - przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Nie wolno stosować rozpuszczalników zawierających alkohol benzylowy do rekonstytucji preparatu w następujących przypadkach: terapia dużymi dawkami podawanymi dożylnie, podanie dokanałowe lub podanie u niemowląt i dzieci w wieku do 3 lat (można użyć pozbawionego konserwantów 0,9% roztworu sodu chlorku).
Reklama
Cytosar - ostrzeżenia
Lek może być stosowany wyłącznie przez lekarzy z doświadczeniem w dziedzinie chemioterapii nowotworów. Leczenie indukcyjne pacjentów należy prowadzić w ośrodku wyposażonym w laboratorium i odpowiednią aparaturę podtrzymującą czynności życiowe w celu umożliwienia monitorowania reakcji na leczenie i podtrzymania parametrów życiowych w razie ich pogorszenia wskutek toksycznego działania leku. Głównym działaniem toksycznym jest zahamowanie czynności szpiku, leukopenia, małopłytkowość i niedokrwistość. Mniej ciężkie działania toksyczne to: nudności, wymioty, biegunka i bóle brzucha, owrzodzenia jamy ustnej i zaburzenia czynności wątroby. Planując zastosowanie cytarabiny lekarz musi rozważyć stosunek korzyści dla pacjenta do ryzyka wystąpienia znanych działań toksycznych. Lek silnie hamuje czynność szpiku kostnego, stopień nasilenia zależy od dawki i schematu podawania. Leczenie należy zaczynać z zachowaniem ostrożności u pacjentów z wcześniejszą polekową supresją szpiku. Pacjenci, którym podaje się ten lek muszą pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarską, przy czym w trakcie leczenia indukcyjnego należy u nich codziennie oznaczać liczbę leukocytów i płytek krwi. Należy często przeprowadzać badania szpiku kostnego, jeśli z obrazu krwi obwodowej znikną komórki blastyczne. Należy rozważyć przerwanie lub dostosowanie leczenia, gdy w wyniku polekowego zahamowania czynności szpiku liczba płytek zmniejszy się do wartości poniżej 50 000 lub liczba granulocytów zmniejszy się poniżej 1000/mm3. Liczba morfotycznych elementów krwi obwodowej może się nadal zmniejszać po przerwaniu leczenia, osiągając najmniejszą wartość po 12–24 dniach od zakończenia podawania leku. Jeżeli są wskazania, należy ponownie wdrożyć leczenie po wystąpieniu wyraźnych objawów poprawy czynności szpiku. Należy zapewnić dostęp do odpowiedniego sprzętu do leczenia potencjalnie śmiertelnych powikłań zahamowania czynności szpiku (zakażeń związanych z granulocytopenią i innego rodzaju upośledzeniem zdolności obronnych organizmu, jak też krwotoków będących skutkiem trombocytopenii). Podczas leczenia cytarabiną obserwowano reakcje anafilaktyczne. Zgłoszono wstrząs anafilaktyczny (po podaniu dożylnym), który doprowadził do ostrego zatrzymania czynności serca i czynności oddechowej i wymagał resuscytacji. Po zastosowaniu dużych dawek (2-3 g/m2 pc.) leku donoszono o ciężkich i czasem śmiertelnych toksycznych uszkodzeniach OUN, przewodu pokarmowego i płuc .Te powikłania różniły się od obserwowanych w trakcie podawania leku w konwencjonalnych schematach leczenia i obejmowały: zwykle odwracalne zaburzenia czynności mózgu lub móżdżku obejmujące zmiany osobowości, drgawki, nadmierną senność lub śpiączkę, ciężkie owrzodzenia żołądka i jelit, w tym odmę śródścienną jelit prowadzącą do zapalenia otrzewnej, posocznicę, ropień wątroby, obrzęk płuc, uszkodzenie wątroby z hiperbilirubinemią, martwicę jelit, martwicze zapalenie jelita grubego, ciężkie uszkodzenia oka: odwracalne toksyczne uszkodzenie rogówki i krwotoczne zapalenie spojówek, których można uniknąć lub które można złagodzić przez profilaktyczne stosowanie steroidowych kropli do oczu. Po zastosowaniu dużych dawek cytarabiny występowały ciężkie, niekiedy śmiertelne przypadki toksycznego wpływu produktu na płuca, zespół ostrej niewydolności oddechowej dorosłych oraz obrzęk płuc. Po eksperymentalnej terapii dużymi dawkami cytarabiny w leczeniu nawrotu białaczki, opisano nagłe wystąpienie zespołu szybko rozwijającej się niewydolności oddechowej prowadzącej do obrzęku płuc z radiologicznymi objawami kardiomegalii. Po zastosowaniu eksperymentalnej terapii skojarzonej dużymi dawkami cytarabiny z cyklofosfamidem w ramach przygotowywania pacjentów do przeszczepu szpiku kostnego, stwierdzono przypadki kardiomiopatii prowadzące do zgonu. Toksyczność ta może mieć związek z zastosowanym schematem leczenia. U dorosłych pacjentów z ostrą białaczką nielimfatyczną, po zastosowaniu terapii konsolidującej duże dawki cytarabiny, daunorubicyny oraz asparaginazy, występowały obwodowe neuropatie ruchowe oraz czuciowe. Pacjentów leczonych dużymi dawkami cytarabiny, należy obserwować w kierunku wystąpienia neuropatii; konieczne mogą się okazać zmiany schematu leczenia, aby uniknąć nieodwracalnych zaburzeń neurologicznych. Rzadko donoszono o ciężkiej wysypce skórnej prowadzącej do złuszczania skóry. Pełne wyłysienie spotykano częściej, gdy leczono dużymi dawkami, niż po zastosowaniu standardowych schematów leczenia. Po zastosowaniu szybkich wstrzyknięć dużych dawek dożylnych u pacjentów często występują nudności i wymioty, które mogą się utrzymywać do kilku godzin. Dolegliwości te na ogół są mniej nasilone, gdy lek jest podawany we wlewie. W przypadku pacjentów leczonych konwencjonalnymi dawkami cytarabiny w skojarzeniu z innymi lekami, zgłaszano tkliwość brzuszną (zapalenie otrzewnej) oraz zapalenie okrężnicy z dodatnim wynikiem próby gwajakowej, z towarzyszącą neutropenią i małopłytkowością. U pacjentów wystąpiła pozytywna odpowiedź na leczenie zachowawcze (nieoperacyjne). Wśród dzieci z ostrą białaczką szpikową (AML) po dokanałowym i dożylnym podaniu konwencjonalnych dawek cytarabiny w skojarzeniu z innymi lekami, obserwowano rozwój opóźnionego postępującego wstępującego porażenia zakończonego zgonem. Znaczna część podanej dawki cytarabiny jest neutralizowana w wątrobie. Pacjenci z zaburzeniami nerek lub wątroby są szczególnie narażeni na toksyczne uszkodzenie OUN po leczeniu dużymi dawkami preparatu. Lek należy stosować z zachowaniem ostrożności i jeśli to możliwe, w zmniejszonej dawce u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek. U pacjentów otrzymujących cytarabinę należy okresowo badać szpik kostny, czynność wątroby i nerek. Przypadki ciężkich neurologicznych działań niepożądanych, od bólu głowy do porażenia, śpiączki i epizodów udaropodobnych, zgłaszano głównie u młodzieży otrzymującej cytarabinę drogą dożylną w skojarzeniu z metotreksatem podawanym dokanałowo. Lek może wywołać hiperurykemię będącą konsekwencją szybkiej lizy komórek nowotworowych. Należy kontrolować stężenie kwasu moczowego we krwi pacjenta i, jeżeli jest to konieczne, zastosować środki farmakologiczne. U osób leczonych cytarabiną w połączeniu z innymi lekami występowały przypadki ostrego zapalenia trzustki. Podawanie żywych lub żywych atenuowanych szczepionek pacjentom z osłabioną odpornością na skutek stosowania chemioterapii, w tym cytarabiny, może prowadzić do ciężkich infekcji, a nawet zgonu. Pacjenci przyjmujący cytarabinę nie powinni być szczepieni żywymi szczepionkami. Można podawać martwe lub inaktywowane szczepionki; jednak odpowiedź na takie szczepionki może być osłabiona. Alkohol benzylowy nie jest substancją pomocniczą tego preparatu, ale jest składnikiem rozpuszczalnika dołączonego do opakowania (dla dawki 100 mg i 500 mg). Stosowanie alkoholu benzylowego związane jest z występowaniem ciężkich działań niepożądanych, w tym „zespołu niewydolności oddechowej u niemowląt” (tzw. „Gasping Syndrome”) oraz przypadkami zgonu u dzieci. Mimo, że ilości alkoholu benzylowego dostarczane w przypadku standardowych dawek terapeutycznych preparatu są znacząco mniejsze niż zgłoszone w związku z tym powikłaniem, minimalna ilość alkoholu benzylowego, przy której może wystąpić działanie toksyczne, nie jest znana. Ryzyko wystąpienia działania toksycznego alkoholu benzylowego zależy od podawanej ilości oraz zdolności wątroby i nerek do usuwania toksyn. U wcześniaków i noworodków z niską wagą urodzeniową istnieje większe ryzyko wystąpienia działania toksycznego. Alkohol benzylowy może powodować wystąpienie działań toksycznych oraz reakcji rzekomoanafilaktycznych u niemowląt i dzieci do 3 lat .Jeśli cytarabina jest podawana w dużych dawkach lub dokanałowo lub u niemowląt i dzieci w wieku do 3 lat, nie wolno stosować rozpuszczalników zawierających alkohol benzylowy. Do rekonstytucji preparatu należy stosować pozbawiony konserwantów 0,9% roztworu sodu chlorku do wstrzykiwań. Jeśli cytarabina jest podawana zarówno dokanałowo jak i dożylnie w odstępie kilku dni, istnieje zwiększone ryzyko jej toksycznego wpływu na szpik kostny; jednak takie leczenie można rozważyć w przypadkach ciężkiej, zagrażającej życiu choroby.
Reklama
Cytosar - ciąża
Lek okazał się teratogenny w badaniach na niektórych gatunkach zwierząt. Cytarabinę można podać kobietom ciężarnym lub będącym w wieku rozrodczym wyłącznie po starannym rozważeniu stosunku potencjalnych korzyści do potencjalnego zagrożenia dla matki i płodu. Kobietom w wieku rozrodczym należy doradzić stosowanie skutecznej metody antykoncepcji. Ze względu na możliwość występowania wad rozwojowych (wady kończyn, zniekształcenia kończyn i ucha) po stosowaniu cytarabiny, zwłaszcza w I trymestrze ciąży, pacjentkę w ciąży lub mogącą zajść w ciążę podczas stosowania leków cytotoksycznych należy uprzedzić o potencjalnym ryzyku dla płodu oraz rozważyć utrzymanie ciąży. Jeżeli leczenie rozpocznie się w II lub III trymestrze ciąży ryzyko uszkodzeń płodu jest znacznie mniejsze. Zaleca się prowadzenie obserwacji dzieci urodzonych przez kobiety leczone cytarabiną przez wszystkie trzy trymestry ciąży. Alkohol benzylowy zawart w rozpuszczalniku może przenikać przez łożysko. Nie należy karmić piersią podczas stosowania cytarabiny. Należy podjąć decyzję o przerwaniu karmienia piersią lub przerwaniu stosowania cytarabiny, biorąc pod uwagę stan zdrowia matki.
Reklama
Cytosar - efekty uboczne
Bardzo często: posocznica, zapalenie płuc, zakażenie (czasem prowadzące do zgonu), zahamowanie czynności szpiku kostnego (małopłytkowość, niedokrwistość, megaloblastoza, leukopenia, zmniejszenie liczby retikulocytów), zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, owrzodzenie błony śluzowej jamy ustnej, owrzodzenie błony śluzowej odbytu, zapalenie błony śluzowej odbytu, biegunka, wymioty, nudności, ból brzucha, zaburzenia czynności wątroby, łysienie, wysypka, zespół cytarabinowy (charakteryzuje się gorączką, bólami mięśni, bólami kości, czasem bólem w klatce piersiowej, wysypką plamisto-grudkową, zapaleniem spojówek i złym samopoczuciem; występuje na ogół po 6–12 h od podania preparatu; wykazano korzystne działanie kortykosteroidów w leczeniu lub zapobieganiu temu zespołowi; jeśli jego objawy są na tyle ciężkie, że wymagają leczenia, należy rozważyć podanie kortykosteroidów oraz kontynuację leczenia cytarabiną), gorączka, nieprawidłowy wynik biopsji szpiku kostnego, nieprawidłowości w rozmazie krwi. Często: owrzodzenie skóry. Częstość nieznana: zapalenie tkanki podskórnej w miejscu wstrzyknięcia, reakcja anafilaktyczna, obrzęk alergiczny, zmniejszenie łaknienia, toksyczne uszkodzenie nerwów, zapalenie nerwów, zawroty głowy, ból głowy, zapalenie spojówek, zapalenie osierdzia, bradykardia zatokowa, zakrzepowe zapalenie żył, duszność, ból gardła, zapalenie trzustki, owrzodzenie przełyku, zapalenie przełyku, żółtaczka, zespół erytrodyzestezji dłoniowo-podeszwowej, pokrzywka, świąd, piegi, zaburzenie czynności nerek, zatrzymanie moczu, ból w klatce piersiowej, reakcja w miejscu wstrzyknięcia. Dodatkowo po zastosowaniu dużych dawek. Bardzo często: zaburzenia czynności mózgu, zaburzenia czynności móżdżku, senność, zaburzenia rogówki, zespół ostrej niewydolności oddechowej, obrzęk płuc. Często: martwicze zapalenie jelit, złuszczanie skóry. Częstość nieznana: ropień wątroby, zmiana osobowości (przy zmianach czynności mózgu i móżdżku), śpiączka, drgawki, obwodowa neuropatia ruchowa, obwodowa neuropatia czuciowa, kardiomiopatia, martwica żołądka lub jelit, wrzód żołądka lub jelit, odma jelit, zapalenie otrzewnej, uszkodzenie wątroby, hiperbilirubinemia. Po doświadczalnym zastosowaniu umiarkowanych dawek cytarabiny (1g/m2 pc.) z innymi chemioterapeutykami (meta-AMSA, daunorubicyna, VP-16) lub bez tych środków u pacjentów zgłaszano rozproszone śródmiąższowe zapalenie płuc, które może być związane z podawaniem cytarabiny. Donoszono o przypadkach ostrej niewydolności oddechowej, szybko postępującej do obrzęku płuc i kardiomegalii (potwierdzonej zdjęciem rentgenowskim), po doświadczalnym podaniu dużych dawek cytarabiny w leczeniu nawrotu białaczki. W jednym przypadku zespół ten doprowadził do zgonu.
Cytosar - interakcje
U pacjentów otrzymujących ß-acetylodigoksynę i chemioterapię zawierającą cyklofosfamid, winkrystynę i prednizolon zarówno z dodatkiem cytarabiny lub prokarbazyny jak i bez, obserwowano odwracalne zmniejszenie stacjonarnego stężenia digoksyny we krwi. Stacjonarne stężenie digitoksyny we krwi nie ulegało zmianom. U pacjentów otrzymujących chemioterapię o podobnym składzie wskazane jest monitorowanie stężenie digoksyny. Alternatywnie można zastosować u tych pacjentów digitoksynę. Cytarabina może osłabiać działanie gentamycyny na Klebsiella pneumoniae. Może to stanowić wskazanie do zmiany leczenia przeciwbakteryjnego. Skojarzone leczenie może osłabiać skuteczności fluorocytozyny. W trakcie terapii cytarabiną nie należy podawać żywych lub żywych atenuowanych szczepionek, ze względu na ryzyko ciężkich infekcji, a nawet zgonu. Można podawać martwe lub inaktywowane szczepionki, chociaż odpowiedź na takie szczepionki może być osłabiona. Jednoczesne podawanie cytarabiny drogą dożylną i metotreksatu dokanałowo może zwiększyć ryzyko ciężkich neurologicznych działań niepożądanych, takich jak ból głowy, porażenie, śpiączka i epizody udaropodobne. Cytarabina pozostaje w zgodności farmaceutycznej z następującymi lekami w określonych stężeniach w 5 % roztworze wodnym glukozy przez 8 h: cytarabina 0,8 mg/ml i cefalotyna (sodowa) 1,0 mg/ml; cytarabina 0,4 mg/ml i prednizolon (fosforan sodowy) 0,2mg/ml; cytarabina16 µg/ml i winkrystyna (siarczan) 4 µg/ml. Cytarabina jest również fizycznie zgodna z metotreksatem. Cytarabina jest fizycznie niezgodna z heparyną, insuliną, 5-fluorouracylem, solą sodową bursztynianu metyloprednizolonu, penicylinami takimi jak: oksacylina, penicylina G.
Cytosar - dawkowanie
Dożylnie (we wlewie lub wstrzyknięciu), podskórnie lub dokanałowo (tylko dawka 100 mg) w zależności od zastosowanego schematu leczenia. W przypadku szybkiego wstrzyknięcia dożylnego większe dawki leku są lepiej tolerowane przez pacjentów niż po podaniu w postaci powolnego wlewu dożylnego. Wiąże się to z szybką inaktywacją leku i krótką ekspozycją prawidłowych i nowotworowych komórek wrażliwych na duże stężenie leku po szybkim podaniu. Prawidłowe i nowotworowe komórki odpowiadają podobnie bez względu na sposób podania - nie wykazano wyraźnych różnic o znaczeniu klinicznym dla któregokolwiek ze sposobów podania. Jeżeli preparat jest podawany w dużych dawkach, dokanałowo lub u dzieci w wieku do 3 lat nie wolno stosować rozpuszczalników zawierających alkohol benzylowy. Do rekonstytucji preparatu należy stosować pozbawiony konserwantów 0,9% roztwór sodu chlorku do wstrzykiwań. Preparat może być stosowany wyłącznie przez lekarzy z doświadczeniem w dziedzinie chemioterapii nowotworów. Leczenie indukcyjne należy prowadzić w ośrodku wyposażonym w laboratorium i odpowiednią aparaturę podtrzymującą czynności życiowe w celu umożliwienia monitorowania reakcji na leczenie i podtrzymania parametrów życiowych w razie ich pogorszenia wskutek toksycznego oddziaływania cytarabiny. Podawanie dożylne - dawkowanie standardowe. Na początku leczenia (indukcja remisji) ostrej białaczki nielimfocytarnej dawka cytarabiny w połączeniu z innymi lekami przeciwnowotworowymi wynosi zwykle 100 mg/m2 pc. na dobę w ciągłym wlewie dożylnym (dni od 1.do 7.) lub 100 mg/m2 pc. dożylnie co 12 h (dni od 1.do 7.). Podawanie dożyIne - duże dawki. Od 2 do 3 g/m2 pc., podawane we wlewie dożylnym trwającym od 1 do 3 h, stosowanym co 12 h przez 2-6 dni wraz z innymi lekami przeciwnowotworowymi lub w monoterapii. Podawanie podskórne. Zazwyczaj podaje się 20-100 mg/m2 pc. w zależności od wskazania i zastosowanego schematu leczenia. Podanie dokanałowe w białaczce z zajęciem opon mózgowo-rdzeniowych. Lek podawano dokanałowo w ostrej białaczce w dawkach od 5 mg/m2 do 75 mg/m2 pc. z częstością od 1 dawki/dobę przez 4 dni do 1 dawki co 4 dni. Najczęściej stosowaną dawką było 30 mg/m2pc. co 4 dni do uzyskania normalizacji wyników badań płynu mózgowo-rdzeniowego, po czym następował jeden dodatkowy kurs leczenia. Schemat dawkowania na ogół zależy od rodzaju i stopnia ciężkości objawów ze strony OUN oraz od odpowiedzi na wcześniejsze leczenie. Lek podawano dokanałowo z solą sodową bursztynianu hydrokortyzonu i metotreksatem, zarówno w profilaktyce nowo rozpoznanej ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci, jak też w leczeniu białaczki z zajęciem opon mózgowo-rdzeniowych. Profilaktyczne leczenie tymi 3 lekami można zastosować po skutecznym leczeniu początkowym białaczki z zajęciem opon mózgowo-rdzeniowych. Przed rozpoczęciem terapii w tym schemacie lekarz powinien zapoznać się z aktualnymi wytycznymi. W przypadku ognisk nacieków białaczkowych w OUN, dokanałowe podanie leku może okazać się nieskuteczne. Korzystniejsze jest wówczas zastosowanie radioterapii. Stosowanie u dzieci i młodzieży. Dawkowanie leku jest podobne do zalecanego u dorosłych. Cytarabinę należy dawkować w ostrej białaczce limfatycznej oraz chłoniaku nieziarniczym u dzieci zgodnie z aktualnymi wytycznymi. Szczególne grupy pacjentów. Ostrożnie stosować u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek (jeśli to możliwe w zmniejszonej dawce) oraz u pacjentów z wcześniejszą, polekową supresją szpiku.
Cytosar - uwagi
Lek może powodować zaburzenia czynności mózgu oraz zawroty głowy i dlatego może upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Jednak wpływ cytarabiny na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn nie był badany.
