Metoprolol - skład i działanie. Jakie są możliwe skutki uboczne?

Skład leku Metoprolol

1 tabl. zawiera 50 mg winianu metoprololu.

Reklama

Jakie jest działanie leku?

Selektywny lek β-adrenolityczny, którego powinowactwo do receptorów β₁ jest większe, niż do receptorów β₂.

Pozbawiony jest działania stabilizującego błonę komórkową i wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej. Metoprolol ogranicza lub hamuje pobudzające działanie katecholamin na serce.

Zmniejsza wywoływaną przez nagły wyrzut katecholamin tachykardię, zwiększoną pojemność minutową i kurczliwość serca oraz obniża ciśnienie tętnicze krwi.

Po podaniu doustnym lek dobrze się wchłania osiągając C_max w ciągu 1,5-2 h. Biodostępność pojedynczej dawki wynosi ok. 50%, podczas dawkowania wielokrotnego wzrasta do ok. 70%. Obecność pokarmu zwiększa biodostępność leku.

Metabolizowany jest w wątrobie, głównie przez izoenzym CYP2D6 do nieaktywnych metabolitów. T_0,5 wynosi średnio 3,5 h (zakres 1-9 h). Około 5 % podanej dawki wydalane jest w moczu w postaci nie zmienionej. Pozostała część dawki wydalana jest jako metabolity.

Reklama

Wskazania do stosowania leku

Dławica piersiowa. Nadciśnienie tętnicze. Czynnościowe zaburzenia krążenia o typie krążenia hyperkinetycznego. Tachyarytmie.

Reklama

Jakie są przeciwwskazania do stosowania Metoprololu?

Nadwrażliwość na metoprolol, inne leki β-adrenolityczne o podobnej budowie lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ciężka astma lub ciężkie stany bronchospastyczne w wywiadzie. Blok przedsionkowo-komorowy IIst. lub IIIst.. Wstrząs kardiogenny. Klinicznie istotna bradykardia zatokowa.

Niewyrównana niewydolność mięśnia sercowego. Ciężka miażdżyca tętnic obwodowych. Niedociśnienie. Kwasica metaboliczna. Nieleczony guz chromochłonny nadnerczy. Zespół chorego węzła zatokowego.

Zawał mięśnia sercowego przebiegający ze znaczną bradykardią, blokiem przedsionkowo-komorowym Ist., niedociśnieniem skurczowym (<100 mmHg) i (lub) ciężką niewydolnością mięśnia sercowego.

Reklama

Ostrzeżenia przed stosowaniem leku

Preparat stosować u pacjentów z chorobą obturacyjną płuc, jedynie gdy jest to niezbędnie konieczne i w razie potrzeby rozpocząć dodatkowo podawanie leku β₂-mimetycznego lub dostosować dawki leków używanych w leczeniu choroby obturacyjnej płuc.

Należy unikać stosowania leku u pacjentów ze zwiększonym ryzykiem anafilaksji. Metoprolol może nasilać bradykardię oraz objawy zaburzeń krążenia obwodowego. Jeśli u pacjenta wystąpi nasilona bradykardia (<50 do 55/min), należy zmniejszyć dawki leku lub stopniowo go odstawić.

Należy unikać nagłego odstawiania metoprololu, szczególnie u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca. Gdy tylko to możliwe, odstawianie powinno być stopniowe i trwać około 10 dni. W ciągu ostatnich 6 dni należy stosować dawkę 25 mg. Podczas odstawiania należy szczególnie uważnie obserwować pacjenta, a w razie konieczności rozpocząć podawanie innego leku zastępującego metoprolol.

Przed podaniem leku należy wyrównać niewydolność serca. U pacjentów z ograniczoną rezerwą sercową i (lub) niewydolnością serca w wywiadzie należy rozważyć konieczność wprowadzenia dodatkowego leczenia np. lekami moczopędnymi i (lub) glikozydami nasercowymi.

Zachować ostrożność u pacjentów z blokiem przedsionkowo-komorowym Ist.(metoprolol hamuje przewodzenie przedsionkowo-komorowe), z cukrzycą (metoprolol może maskować niektóre objawy hipoglikemii, może być konieczne dostosowanie dawek leków przeciwcukrzycowych), z nadczynnością tarczycy lub podejrzeniem tego stanu (metoprolol może maskować niektóre objawy tyreotoksykozy, należy monitorować czynność serca i gruczołu tarczowego).

U pacjentów z leczonym guzem chromochłonnym jednocześnie należy podawać lek blokujący receptory α-adrenergiczne. U pacjentów przyjmujących leki blokujące receptory β-adrenergiczne podanie adrenaliny może spowodować zwiększenie ciśnienia tętniczego oraz bradykardię.

Przed zabiegiem operacyjnym należy poinformować anestezjologa że pacjent przyjmuje lek. Decyzję o kontynuacji leczenia należy podjąć indywidualnie. Kontynuacja leczenia zmniejsza ryzyko wystąpienia arytmii w trakcie indukcji do znieczulenia oraz intubacji, jednak może zwiększać ryzyko niedociśnienia.

U pacjentów przyjmujących leki β-adrenolityczne należy stosować takie leki znieczulające, które wywierają możliwie niewielki efekt inotropowo-ujemny (halotan/podtlenek azotu). Aby zabezpieczyć pacjenta przed skutkami pobudzenia nerwu błędnego, można podać dożylnie atropinę.

Decydując o odstawieniu metoprololu, leczenie należy przerwać co najmniej 24 h przed znieczuleniem. Zachować szczególną ostrożność u pacjentów z dławicą Prinzmetala, ze względu na możliwość zwiększenia liczby oraz wydłużenia czasu trwania bólów dusznicowych.

U pacjentów z łuszczycą w wywiadzie metoprolol można stosować wyłącznie po uważnym rozważeniu korzyści i ryzyka związanego z leczeniem.

Podczas leczenia należy obserwować pacjenta pod kątem objawów niepożądanego działania leku na oczy, jeśli objawy wystąpią, należy rozważyć odstawienie leku. U pacjentów ze znacznym upośledzeniem czynności wątroby może być konieczne stosowanie mniejszych dawek preparatu.

Lek zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu w jednej tabletce, to znaczy że uznaje się go za „wolny od sodu”.

Reklama

Metoprolol a ciąża

Preparatu nie wolno stosować w ciąży i podczas karmienia piersią, jeśli nie jest to bezwzględnie konieczne. β-adrenolityki mogą powodować bradykardię, hipoglikemię u płodu i noworodka.

Jeśli zaistnieje konieczność stosowania leku należy przyjmować możliwie najmniejsze dawki, a co najmniej 2-3 dni przed porodem odstawić metoprolol, aby uniknąć nadmiernej kurczliwości macicy oraz wystąpienia działań niepożądanych u noworodka.

Reklama

Efekty uboczne stosowania leku Metoprolol

• Często: zawroty lub ból głowy, bradykardia, niedociśnienie ortostatyczne (niekiedy z omdleniami), duszność wysiłkowa, nudności i wymioty, ból brzucha, zmęczenie.
• Rzadko: depresja, zmniejszenie przytomności umysłu, senność lub bezsenność, koszmary senne, parestezje, kurcze mięśni, niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca, kołatanie serca, obrzęki, objaw Raynauda, skurcz oskrzeli (może wystąpić u pacjentów bez POCHP w wywiadzie), biegunka lub zaparcie, wysypka skórna (w formie pokrzywki, łuszczycowatych i dystroficznych zmian skórnych).
• Bardzo rzadko: trombocytopenia, zwiększenie masy ciała, zaburzenia osobowości, omamy, zaburzenia widzenia, suchość i (lub) podrażnienie oczu, dzwonienie w uszach, utrata słuchu (po zastosowaniu większych dawek niż zalecane), zaburzenia przewodzenia w obrębie serca, zgorzel u pacjentów, u których już wcześniej występowały poważne nieprawidłowości krążenia obwodowego, nieżyt nosa, uczucie suchości w jamie ustnej, nadwrażliwość na światło, wypadanie włosów, nasilenie łuszczycy, zapalenie stawów, zaburzenia libido i potencji, ból w okolicy przedsercowej, nadmierne pocenie się, nieprawidłowe wyniki prób wątrobowych.
• Częstość nieznana: zapalenie wątroby, zwłóknienie pozaotrzewnowe, choroba Peyroniego. Działania niepożądane nasilają się pod wpływem alkoholu.

Interakcje Metoprololu z innymi lekami

Działanie metoprololu i innych leków przeciwnadciśnieniowych na ciśnienie tętnicze ma zwykle charakter addycyjny; należy zachować ostrożność ze względu na możliwość wystąpienia niedociśnienia.

Należy zachować ostrożność przyjmując metoprolol jednocześnie z lekami blokującymi zwoje współczulne, innymi lekami β-adrenolitycznymi (np. w kroplach do oczu) lub inhibitorami MAO.

W razie konieczności przerwania leczenia klonidyną stosowaną jednocześnie z metoprololem, metoprolol powinien być odstawiony kilka dni przed klonidyną, ze względu na możliwość nasilenia nadciśnienia.

Podczas leczenia metoprololem i przyjęcia pierwszej dawki prazosyny może dojść do nasilenia ostrego niedociśnienia ortostatycznego. Leki blokujące kanał wapniowy tj. werapamil czy diltiazem, mogą nasilać działanie metoprololu na ciśnienie tętnicze, częstość akcji serca, kurczliwość serca oraz przewodzenie przedsionkowo-komorowe.

Z powodu ryzyka zatrzymania krążenia, pacjentom przyjmującym lek nie należy podawać dożylnie anatgonistów wapnia z grupy pochodnych fenyloalkiloaminy, a w przypadku doustnego ich podawania, należy uważnie monitorować tych pacjentów.

Należy zachować ostrożność stosując leki będące silnymi inhibitorami izoenzymu CYP2D6 (leki przeciwdepresyjne, tj. fluoksetyna, paroksetyna czy bupropion, leki przeciwpsychotyczne tj. tiorydazyna, leki przeciwarytmiczne tj. propafenon, leki przeciwwirusowe tj. rytonawir, leki przeciwhistaminowe tj. difenhydramina, leki przeciwmalaryczne tj. hydroksychlorochina czy chinidyna, leki przeciwgrzybicze, tj. terbinafina czy leki przeciwwrzodowe tj. cymetydyna) jednocześnie z lekiem, ponieważ mogą zwiększać stężenie metoprololu w surowicy.

Amiodaron, propafenon oraz inne leki przeciwarytmiczne należące do I klasy, tj. chinidyna i dyzopiramid, mogą nasilać działanie metoprololu na przewodzenie przedsionkowo-komorowe oraz częstość akcji serca. Nitrogliceryna może nasilać działanie hipotensyjne metoprololu.

Glikozydy naparstnicy mogą nasilać działanie metoprololu na częstość akcji serca oraz czas przewodzenia przedsionkowo-komorowego. Metoprolol osłabia działanie sympatykomimetyków na receptory β₁-adrenergiczne, jednak w dawkach terapeutycznych tylko w niewielkim stopniu wpływa na ich działanie na receptory β₂-adrenergiczne, odpowiedzialne za rozszerzanie oskrzeli.

Metoprolol może nasilać lub wydłużać hipoglikemię u pacjentów z cukrzycą przyjmujących insulinę oraz osłabiać działanie hipoglikemizujące leków przeciwcukrzycowych z grupy pochodnych sulfonylomocznika.

Mimo, że w przypadku metoprololu, który jest lekiem działającym wybiórczo na receptory ß₁-adrenergiczne, ryzyko związane z tymi działaniami jest mniejsze, niż w przypadku nieselektywnych β-adrenolityków, to pacjentów z cukrzycą  przyjmujących metoprolol należy monitorować w celu zachowania prawidłowej kontroli glikemii.

Jednoczesne stosowanie NLPZ może osłabiać działanie przeciwnadciśnieniowe metoprololu. Metoprolol może upośledzać wydalanie lidokainy. Niektóre wziewne leki służące do znieczulenia ogólnego mogą nasilać działanie kardiodepresyjne metoprololu.

Leki indukujące enzymy wątrobowe (np. ryfampicyna) mogą zmniejszać, leki hamujące enzymy wątrobowe (np. cymetydyna) zwiększać stężenie metoprololu w surowicy. Alkohol może zwiększać stężenie alkoholu w surowicy oraz spowalniać jego eliminację.

Jak wygląda dawkowanie leku?

Doustnie.

Dławica piersiowa: przeciętnie 50 mg 2-3 razy na dobę, w razie potrzeby dawkę należy zwiększyć.

Nadciśnienie tętnicze: zwykle 100-150 mg na dobę.

Dawkę dobową można przyjąć jednorazowo, rano. Niekiedy wystarczająca jest dawka 50-100 mg na dobę.

Objawy krążenia hiperkinetycznego: zazwyczaj 50 mg 1-2 razy na dobę.

Tachyarytmia: 50 mg 2-3 razy na dobę. W razie potrzeby można zwiększyć dawkę do 200-300 mg na dobę. Należy unikać nagłego odstawiania preparatu, szczególnie u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca. Należy odstawiać preparat przez ok. 10 dni.

W ciągu ostatnich 6 dni należy stosować dawkę 25 mg. Sposób podania. Lek należy przyjmować w czasie lub bezpośrednio po posiłku.

Lek wywiera znaczny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchu.